گریشنا: در آستانه ماه مبارک رمضان ستاد مرکزی اطلاع‌رسانی داروها و سموم مستقر در سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی در مورد نحوه مصرف دارو توصیه‌هایی را منتشر کرده است که با هم می‌خوانیم:
۱: بیمارهایی که برای روزه‌داری باید با پزشک مشورت کنند
با فرا رسیدن ایام رمضان امیدواریم که تمامی مسلمانان توفیق ادای این فریضه الهی را داشته باشند. برای هموطنانی که به دلیل ابتلا به بیماری دارو مصرف می‌نمایند، همیشه این سوال مطرح است که نحوه صحیح مصرف داروها در زمان روزه‌داری باید به چه شکل باشد و آیا قطع مصرف داروها و یا انتقال دوز دارو به زمانهای قبل از سحر یا بعد از افطار کار درستی است یا خیر.
نکته اصلی که باید به آن اشاره کرد آن است که بارداری، شیردهی و برخی از بیماریها مانند دیابت، فشارخون، روده تحریک پذیر، یبوست، زخمهای گوارشی (معده و دوازدهه)، اختلالات کلیوی، بیماریهای اعصاب و روان و آسم همگی از شرایط جسمی هستند که فرد ملزم می باشد پیش از اقدام به روزه داری، با پزشک معالج خود در خصوص اقدام به روزه داری و همچنین نحوه مصرف داروها، مشورت نماید.
بیماران نباید بدون مشورت با داروساز یا پزشک معالج خود، اقدام به قطع دارو، تغییر یا کاهش دوز مصرفی و یا تغییر زمان مصرف کنند. رعایت نکردن این اصول می‌تواند منجر به عدم کارآیی دارو، عدم دستیابی به اثرات درمانی، بروز اثرات جانبی و تشدید بیماری شود. چنانچه فردی به رغم ابتلا به بیماری، پس از مشورت با پزشک معالج خود، مجاز به روزه گرفتن باشد، می‌بایست به نکات زیر توجه نماید.
بیماران مبتلا به بیماری انسدادی ریوی(COPD) و صرع خصوصاً در معرض خطر تغییر دوز دارو در ایام روزه‌داری می باشند. پزشکان علاوه بر این که باید به بیماران صرعی که با قطع دارو دچار بازگشت حملات تشنجی می‌شوند مشاوره دقیق بدهند، باید به بیماران مبتلا به آسم که با قطع داروهای استنشاقی و افشانه های تنفسی دچار حملات آسمی می شوند توصیه های لازم را ارائه کنند.
۲: دارویی که می‌توان مصرف آنها را تغییر داد
مطالعات به عمل آمده روی داروهای ضد فشارخون و ضد انعقاد خون نشان می‌دهد که روزه داری تاثیر خاصی بر اثربخشی این داروها ندارد. البته گاهی اوقات لازم است در مورد داروهای مدر (ادرار آور)، برای جلوگیری از ازدست رفتن آب بدن، پزشک اقدام به کاهش دوز این داروها در بیماران روزه دار بنماید.
برخی از داروهای ضد التهاب این قابلیت را دارند که دوبار در طول روز مصرف شوند. مصرف این گونه داروها را می‌توان با مشورت پزشک و داروساز به زمان افطار یا سحر موکول نمود.
در فرد روزه دار، پزشک معالج، جهت درمان عفونت می‌تواند اقدام به تجویز آنتی‌بیوتیک‌هایی بنماید که به جای چند بار مصرف در طی روز، یک یا دو بار در روز مصرف شود.
برخی از داروها نیز به شکل آهسته رهش در بازار دارویی موجود می‌باشند. در مورد این داروها به جای مصرف سه تا چهار بار در روز، پزشک می‌تواند داروی آهسته رهش که یکبار در روز تجویز می‌شود توصیه نماید.
تغییر نحوه مصرف برخی از داروها (از شکل خوراکی به شکل پوستی) در این ایام نیز بنا به تجویز پزشک ممکن می‌باشد. در صورت وجود این شکل دارویی، به جای مصرف برخی از داروهای خوراکی، پزشک معالج می‌تواند آنها را به شکل زیست چسب (چسب پوستی دارو در صورت موجود بودن) تجویز نماید.
درخصوص بیماران دیابتی، هرچند روزه‌داری برای برخی از مبتلایان به دیابت بنابر تشخیص پزشک معالج می‌تواند مفید باشد، ولی تغییر خودسرانه دوز دارو و رژیم غذایی در برخی دیگر می‌تواند بسیار خطرناک باشد. بیمارانی که انسولین مصرف می‌نمایند قبل از اقدام به روزه‌داری باید با پزشک معالج خود مشورت نمایند. در تمامی بیماران دیابتی، تنظیم و کنترل مرتب قند خون بسیار مهم می‌باشد.
۳: توصیه‌هایی برای مصرف دارو در رمضان
- بارداری، شیردهی و برخی از بیماریها مانند دیابت، فشارخون، روده تحریک‌پذیر، یبوست، زخمهای گوارشی (معده و دوازدهه)، اختلالات کلیوی، بیماریهای اعصاب و روان و آسم همگی از شرایط جسمی هستند که فرد ملزم است پیش از اقدام به روزه‌داری، با پزشک معالج خود در خصوص اقدام به روزه‌داری و همچنین نحوه مصرف داروها، مشورت کند.
- روزه دار عزیز، اگر مبتلا به بیماری خاصی هستید که مجبور به مصرف دارو در ایام مبارک رمضان هستید، قبل از هر چیز با پزشک معالج خود مشورت نمایید.
- در زمان روزه‌داری هیچ‌گاه وعده‌های داروی خود را خودسرانه حذف و یا به زمان دیگری موکول نکنید. چه بسا این عمل شما سبب اختلال در روند درمان می‌شود. مصرف بسیاری از داروها را می توان پس از مشورت با پزشک به زمان سحری یا افطار منتقل نمود.
- روزه دار عزیز، چنانچه مبتلا به بیماری مزمن مانند فشارخون، چربی خون، دیابت، بیماریهای قلبی عروقی و بیماری کلیوی می‌باشید، در این خصوص که آیا روزه‌داری برای شما بدون اشکال است یا خیر و همچنین در صورت بی‌خطری، در مورد نحوه مصرف دارو و رژیم غذایی مناسب در ماه مبارک رمضان، با پزشک مشورت نمایید.
- اثربخشی بسیاری از داروها، ارتباط مستقیمی با مصرف به موقع آنها در زمان معین دارد. در ایام روزه‌داری خودسرانه نوبت داروی خود را قطع ننمایید.
- قطع ناگهانی برخی از داروها به واسطه روزه‌داری بسیار خطرناک است. درباره قطع داروهای خود و نحوه استفاده آنها در ماه مبارک رمضان، با پزشک و یا داروساز خود مشورت نمایید.
- بیماران دیابتی باید پیش از شروع ماه مبارک تحت بررسی پزشکی قرار گیرند. بیماران باید از نظر سطح قند خون، فشار خون، چربی خون، انعقاد خون و بررسی‌های کلی وضعیت بیوشیمی خون پایش گردند و بر این اساس رژیم غذایی و دارویی مختص هر بیمار قبل از شروع ماه مبارک تعیین گردد.
- هم بیماران و هم خانواده مبتلا به دیابت باید در رابطه با خطرات احتمالی تهدید کننده فرد بیمار در ایام روزه‌داری مورد مشاوره قرار گیرند. همچنین در مورد علائم افزایش و کاهش قند خون، اندازه‌گیری قند خون، تنظیم وعده‌های غذایی، فعالیت بدنی و مصرف داروها در ماه مبارک باید آموزش لازم را دریافت کنند. علاوه بر این، روش درمان و اقدامات لازم در صورت بروز مشکل باید به همراه بیمار آموزش داده شود.