عزیز نوبهار: شهر ما، گراش، مشهور است به مسجدهای پرشمار و خیرساز. مسجدهایی که در بعضی نقاط شهر بسیار متراکمتر از نسبت جمعیتی محله ساخته شدهاند و از این حیث گاهی مورد انتقاد شهروندان هستند. با این همه، اما هنوز محلههایی هستند که صدای اذان در آنها به گوش نمیرسد.
شهرک رزمندگان با حدود ۳۰۰ قطعه زمین مسکونی، هنوز مسجد ندارد. این شهرک که چهار مدرسه در مقاطع مختلف و همچنین سایت اداری شهرستان را در خود جای داده است، سالهاست که منتظر خیرین مسجدساز برای تکمیل بنای نیمهتمام مسجد خود مانده است تا بتواند تبدیل به پایگاهی مذهبی و اجتماعی برای مردم محله شود.
۲۰ سال نیمهکاره
مسجد فاطمهالزهرا (س)، بنایی نیمهتمام است که حدود ۲۰ سال پیش در این منطقه به همت مرحومه اکبری، از گراشیهای مقیم کویت، کلید خورده است. حاج حسین غفوری، از معتمدین و اعضای هیات امنای این مسجد، در اینباره میگوید: «این مرحومه در اواخر عمر خویش وصیت نمود که کار خیری در گراش برایش انجام شود و به همین منظور با تعیین بودجه آن، اقدام به ساخت مسجد در شهرک رزمندگان نمودند.» در ابتدای امر، طرح این مسجد با مخالفتهایی روبرو میشود. با این حال ساخت آن با مبلغ ۸۵ میلیون تومان از سوی بانی خیر کلید میخورد. تا اینکه پس از گذشت زمان و فوت مرحومه اکبری، بانی خیر مسجد فاطمهالزهرا (س)، و همچنین با توجه به حجم زیربنا، احداث مسجد متوقف، و بنای آن تا سالها به حالت نیمهکاره رها میشود.
شروع کار دوباره
با رشد شهر و سکونت بیشتر مردم در این شهرک پس از سالها نیاز به مسجد از سوی اهالی بیشتر احساس میشود و در نتیجه به همت ساکنین شهرک هیات امنایی جهت پیگیری ساخت مسجد تشکیل میشود. آقایان سیدجواد معصومی، حاجمهدی جعفری، محمدحسین نوروزی، مهدی سعادت، جواد پایبرجا، محمدرضا محمدیان و مهندس مسعود عبداللهی اعضای این هیئت امنا هستند. با تلاشهای مستمر این هیات، تاکنون مبلغ ۲۳۰ میلیون تومان از خیرین شهر و نزدیکان بانی خیر تامین شده است. بدین ترتیب، روند رشد فیزیکی مسجد فاطمهالزهرا (س) شهرک رزمندگان دوباره سرعت گرفته و بخشی از فضای داخلی آن نیز تکمیل میشود؛ اما هنوز بنای این مسجد تکمیل نشده است.
در انتظار خیرین
این مسجد که با زیربنای حدود ۲ هزارمتر مربع در دو طبقه و در زمینی به مساحت ۴۶۰۰ متر مربع در نزدیکی اداراتی همچون کمیته امداد، دادگاه و بهزیستی واقع شده، دارای سالنهای مجزای زنانه و مردانه، شبستان، کتابخانه و … است. به گفته هیات امنا، مسجد فاطمهالزهرا (س) گراش تا پایان ساخت و بهرهبرداری فاصله زیادی ندارد؛ و در این مرحله نیازمند یاری خیرین بزرگواری است که میخواهند نامی از آنها در تاریخ شهر به یادگار بماند؛ همچنان که خداوند متعال میفرماید: «مساجد خدا را تنها کسى آباد مىکند که به خدا و روز واپسین ایمان آورده و نماز برپا داشته و زکات داده و جز از خدا نترسیده است. پس امید است که اینان از هدایتیافتگان باشند.» چنین است که تعمیر و آبادی یک مکان مقدس و پاک و مخصوص خدا، نمیتواند به واسطه غیر مؤمن انجام گیرد چرا که خداوند چنین اجازهای را به آنان نداده است.
نقش بیبدیل مسجد در جامعه اسلامی
بدون شک یکی از عوامل تاثیر گذار در پیشبرد فرهنگ و تمدن اسلامی در زمینههای مختلف آموزشی، تربیتی و فرهنگی مساجد هستند که جامعه اسلامی بدون آن نمیتواند نقشهای فرهنگی، تربیتی و اجتماعی را ایفا نماید. لذا پیامبر اسلام (صلى الله علیه و آله) در بدو ورود به هر شهری ابتدا اقدام به ساخت مسجد مینمود. در ابتدای ورود به مدینه مسجد قبا و مسجد النبی را احداث نمود تا بدین وسیله امور مسلمین را سازماندهی نماید.
اموراتی از قبیل برپایی نماز جماعت و جمعه، قضاوت، بسییج نیروها، اعلان جنگ وصلح که همگی این موارد نشانگر اهمیت و جایگاه این اماکن مقدس در اسلام است. در این نوشتار بر آنیم اهمیت و جایگاه مساجد را برپایه عمران ظاهری و عمران معنوی مورد بحث قرار دهیم.
اهمیت عمران ظاهری مسجد
ساخت مسجد و عمران و آبادانی آن از اهمیت بسیار بالایی برخور دارست قرآن کریم در این زمینه میفرماید:
إِنَّمَا یَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللّهِ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَأَقَامَ الصَّلاَهَ وَآتَى الزَّکَاهَ وَلَمْ یَخْشَ إِلاَّ اللّهَ فَعَسَى أُوْلَئِکَ أَن یَکُونُواْ مِنَ الْمُهْتَدِینَ) (توبه/۱۸)
«مساجد خدا را تنها کسانى آباد مىکنند که به خدا و روز بازپسین ایمان آورده و نماز برپا داشته و زکات داده و جز از خدا نترسیدهاند پس امید است که اینان از راهیافتگان باشند.»
مسجد در صدر اسلام، خانه خدا، محل عبادت، جایگاه قضاوت و محل رسیدگی مسلمین برای ادای فریضه، آموزش و حتی طلب کمک و دادخواهی بوده است. کما اینکه در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی نیز مساجد از پایگاههای مهم مبارزه با طاغوت و فعالیتهای سیاسی بود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز مساجد از پایگاههای مهم مبارزه با طاغوت و فعالیتهای سیاسی بود. پس از پیروزی انقلاب نیز در شرایط بحرانی شوراهای مسجد در خدمت مردم بودند.
لذا بر هر مسلمانی، به خصوص متمکنین فرض است در مورد تعمیر، نگهداری، بازسازی و ساختن مسجد جدید و یا مدرسه از هیچ نوع کمکی دریغ نکنند و اقدامی همه جانبه داشته و در این امر مهم و حیاتی سهمی داشته باشند و در ماه مبارک و پربرکت رمضان کمکهای نقدی و غیرنقدی خود را با هماهنگی امام جماعت و متولیان مساجد به هزینههای جاری و روزمره اختصاص دهند. کما اینکه در دین مقدس اسلام یکی از مستحبات، مسجد ساختن و تعمیرکردن آن است. در رساله عملیه آمده است که ساختن مسجد و تعمیر مسجدی که نزدیک به خرابی باشد مستحب است.
امام صادق علیه السلام: هر کس مسجدى بسازد، خداوند براى او در بهشت خانه اى بسازد.
همه مذاهب الهی و آسمانی و بسیاری از مکتبهای بشری که تکیهگاه اجتماعی داشتهاند، انتخاب و تعیین مکانی را به عنوان یک پایگاه خاص جهت انجام برنامهها و مراسم مخصوص خود لازم میدانسته و وجود آن را برای پیروان خود یک امر مسلم و ضروری تلقی میکرده و جزء اولین برنامههای خود میدانستهاند و در صورت نداشتن چنین پایگاهی خود را ضعیف و بیتکیهگاه و شکست خورده و پیروان خود را بدون تکیهگاه و پراکنده میپنداشتند. بر این اساس میبینیم حتی بتپرستان نیز پایگاهی برای خود انتخاب کرده و بتهای خود را در آن محل خاص جمع میکردند و برای انجام مراسم خاص خود (پرستش، نذر، دعا، مدیحه سرایی و خواندن اشعار) به آنجا میرفتند. مسیحیان به کلیسا یا کلیسه و یهودیان به کنیسه یا کنیسا و زرتشتیان به آتشکده که پرستشگاه آنان است، میرفتند. گوشهگیران و زاهدان نصاری که آنها را راهبان نیز میگویند به صومعه و دراویش و متصوفه در مکانی به نام خانقاه یا خانقه گرد هم جمع میشدند.
از آنجایی که اسلام یک مکتب جهانی و جاودانی است و داعیه هدایت و رهبری بشریت را دارد از ضرورت وجود یک مکان مشخص و پایگاه استوار در رابطه با عرضه قوانین خود و تعلیم و ارشاد مردم در تشکیل نظام اجتماعی عادلانه، غافل نمانده و لزوم بناء آن را به همه مردم و پیروان خود ابلاغ نموده است. این پایگاه که از مظاهر شکوه و عظمت اسلام به حساب میآید مسجد نام دارد. نامی که نمودار عبودیت و بندگی انسان در برابر خداست.