گریشنا: گذر چهره‌های سیاسی کمتر به شهرستانی مثل گراش می‌افتد. معروف‌ترین چهره‌ای که رسما برای سخنرانی به گراش آمد احمد توکلی نماینده تهران بود که سیاست‌های اقتصادی دولت احمدی‌نژاد را یک سال و نیم پیش نقد کرد.
۲۷ خرداد ۱۳۹۳ گذر صادق زیباکلام به گراش افتاد. زیباکلام در مورد گراش گفت شهر خشکی است اما قدرش را بدانید. استاد دانشگاه تهران در یک سال گذشته پرکارتر شده است و در شهرستان‌های متعدد سخنرانی داشته است. بعد از مناظره ۲۲ خرداد در شبکه سه در همین هفته، شنبه را در زاهدان گذرانده بود بعد از سفر به بجنورد و کرمانشاه، سه‌شنبه زیباکلام به گراش رسید.
در سالن دانشکده علوم پزشکی گراش، میزبان همیشگی این گونه مراسم‌ها، حدود ۱۸۰ نفر حضور داشتند. برنامه به مناسبت سالگرد انتخابات از سوی حامیان دولت برگزار شد، اما نه حامیان دولت به این تعداد محدود می‌شود و نه همه حاضرین حامیان دولت بودند. در سالن طیف‌های مختلفی حضور داشتند و در سمت چپ، تنها تعداد انگشت‌شمار زنان جلب توجه می‌کرد. به گفته یکی از برگزارکنندگان: «سرانجام دیروز حضور دکتر زیباکلام به عنوان مهمان قطعی شده است و مجوز برنامه در پایان ساعت اداری ۲۶ خرداد صادر شد. فرصت چندانی برای تبلیغات وجود نداشت.»
با تاخیر ۳۵ دقیقه‌ای برنامه آغاز می شود. عبدالرضا هرمزی سخنگوی شورای شهر گراش و اصغر فرودی فرماندار با خیر مقدم برنامه را آغاز کردند. فرودی با تشکر از ستاد روحانی برای برگزاری برنامه گفت: «این‌گونه برنامه‌ای در کل استان برگزار شده است. این جشن در واقعیتِ امر جشن پیروزی ملت است و برنامه تشکر از همه مردم است. مردم در این انتخابات اعتدال و عقلانیت را پسندیدند و به آن رای دادند.»
فرودی گفت در انتخابات حماسه سیاسی مورد نظر رهبری محقق شد: «اما حماسه اقتصادی اتفاق نیفتاد. مشکلات فراوانی داشتیم و تورم یک کابوس برای مردم است. با برنامه‌ریزی‌ها شاهد رشد تدریجی اقتصاد هستیم و امیدواریم با تدبیر دولت امسال شاهد تحقق حماسه اقتصادی باشیم.»
بازبینی فیلم انتخابات ۲۴ خرداد
ساعت ۱۱ و ۱۱ دقیقه سخنران اصلی برنامه پشت تربیون رفت. زیباکلام که ترجیح داد پشت تربیون بایستد، سخنان خود را با تشکر از حاضرین آغاز کرد. او در سخنان نیم ساعتی خود برای بررسی کارنامه دولت روحانی، بازخوانی انتخابات سال گذشته و فضایی که منتج به انتخاب روحانی شد را ضروری دانست: «هر داوری‌ای نمی‌تواند منصفانه باشد به جز این که فیلم را به عقب برگردانیم و ببینیم در انتخابات چه گذشت.»
زیباکلام در ابتدا گفت: «با توجه به وضعیتی که منطقه خاورمیانه دارد. باید خداوند را شکرگزار باشیم که بدون هیچ تنشی این انتخابات برگزار شد. این انتخابات نه تنها در داخل بلکه در سطح جهان با احترام و تایید همراه بود.»
این استاد دانشگاه تهران با مثال‌هایی از انتخابات کشورهای هند، فرانسه و آمریکا گفت: «انتخابات یعنی این که از مردم پرسیده می‌شود اگر از عملکرد یک گروه راضی هستید به آن‌ها رای بدهید و اگر راضی نیسیتید به گروه رقیب رای بدهید. در زمان انتخابات مشخص است اگر حزبی رای بیاورد چه کسی وزیر امور خارجه یا وزیر کشور می‌شود.» او در تفاوت انتخابات ایران با این کشورها گفت: «آیا در خرداد ۹۲ قضیه این‌گونه بود؟ در یک نگاه آن زمان تنها آشفتگی و ناهماهنگی دیده می‌شد. تا روز آخر اصلا معلوم بود نامزد منتقدان دولت چه کسی است؟»
استاد علوم سیاسی از دیگر مشکلات را احتمال عدم حضور مردم در انتخابات دانست و گفت: «از منطقه خودتان بگذریم که مردم به اتفاق در صحنه هستند. همه جا مثل شهر شما نیست. من از قبل از عید برای انتخابات شروع کردم و شهر به شهر و دانشگاه به دانشگاه رفتم. بزرگ‌ترین مشکل‌ام در انتخابات سال گذشته این بود که به خصوص در دانشگاه و به خصوص در شهرهای بزرگ با کسانی روبه‌رو شدم که می‌گفتند ما چرا باید رای بدهیم؟ در بحث گفتگو صحبت من این بود که چاره دیگری نداریم. اگر خواهان پیش‌برد اصلاحات هستیم، به جز صندوق رای راه دیگری نداریم.»
زیباکلام گفت در روزهای پایانی به دلایل گوناگون موجی به راه افتاد و خود آقای روحانی و اطرافیان آقای روحانی بیش از بقیه بهت‌زده شده بودند. او در تحلیل این موج گفت: «بخشی به دلیل بغض و کینه از رد صلاحیت آقای هاشمی بود. بخشی به دلیل شوری بود که دکتر عارف با کنار رفتن خود آفرید.»
کشور را در وضعیت فاجعه تحویل دادند
زیباکلام گفت بر خلاف دموکراسی‌های دیگر، تازه بعد از انتخابات گزینش اعضای کابینه آغاز شد؛ در حالی که در کشورهای دیگر این مساله قبل از انتخابات مشخص است: «این کار ساده‌ای نیست زیرا که بدنه دولت را یک حزب نمی‌سازد و یک مجموعه و طیف این حماسه را ساختند. تمام آن چیزی که گفته می‌شود که اصلاح‌طلبان فشار گذاشتند درست نیست. من شهادت می‌دهم که هیچ کس سهم‌خواهی نکرد. اما مشکل جای دیگری بود. ما قوه مجریه را گرفته بودیم و در مجلس اصولگراها بودند. یادتان است که در مجلس چه گذشت.»
زیباکلام در بخش پایانی در مورد آغاز کار دولت گفت: «وضعیتی که کشور را اصول‌گرایان تحویل دادند فاجعه بود، فاجعه. آدم نمی‌داند از کجا بگوید؛ از فساد بگوید، از تورم بگوید، از رشد اقتصادی منفی، از سقوط ایران در جایگاه بین‌المللی بگوید.»
زیباکلام در جمع‌بندی نهایی گفت معتقد است: «در خیلی از بخش‌ها دولت هنوز نتوانسته گام‌های درست و اساسی که از دولت انتظار می‌رفت را بردارد. اما بزرگ‌ترین کاری که دولت می‌کند این است که بعد از ده سال کشور را از بن‌بست هسته‌ای خلاص می‌کند و اگر این گام را بردارد بزرگ‌ترین خدمت را به کشور کرده است. اما نظر شخصی من این است اگر دولت روحانی نتواند مذاکرات را به نتیجه برساند و به توافقی با غرب برساند، بنده چندان امیدی ندارم که در سه سال آینده در بخش‌های دیگر بتواند موفق باشد.»
نیم ساعت و کلی سوال
بعد از نیم ساعت نوبت به پرسش و پاسخ رسید. فرصت کم باقی‌مانده باعث شد تنها چند سوال از میان انبوه سوالات رسیده به مجری خوانده شود. مثل بسیاری از جلسات سوالات انتخابی خوانده شده دارای معیار مشخصی نبود و همین مساله باعث گلایه حاضرین از هر دو طیف شد. در فرصتی نیم ساعتی حدود ده سوال مطرح شد. در میانه پرسش‌ها گاهی صدای اعتراضی شنیده می‌شد و یا سخنان سخنران با تشویق حاضرین روبه‌رو می‌شد.
در پاسخ به اولین پرسش در مورد دلیل انعطاف رییس جمهور در مقابل منتقدان و مخالفان، دکتر زیباکلام گفت: «من اتفاقا معتقدم در برابر تندروها، آقای روحانی از این هم باید نرم‌تر برخورد کند. هدف اصلی انقلاب اسلامی این بود که حکومت با مخالفین درست و در چارچوب قانون برخورد کند. آقای روحانی حق برخورد با مخالف را ندارد و اگر کسی قرار است برخورد کند قوه قضاییه است.»
زیباکلام در پاسخ به این سوال که «آیا جریان ۸۸ فتنه بود؟» گفت: «پاسخ من این است که نمی‌دانم. شواهد و قرائنی در هر دو طرف وجود دارد که قرص و محکم نمی‌توانم بگویم که تقلبی در انتخابات رخ داده بود یا نه. تا شرایطی به وجود نیاید که بتوان خیلی بی‌طرفانه و منصفانه در مورد رویدادهای سال ۸۸ بررسی کرد به نظر من هر چیزی آدم بگوید حدس و گمان است.» او در مورد حصر سران جنبش سبز نیز گفت: «حصر غیر قانونی بوده و هیچ محکمه‌ای به جرم رسیدگی نکرده‌اند. البته از نظر کسانی که پشیزی برای قانون ارزش قائل نیستند جرم این‌ها ثابت شده است.»
او در مورد بر هم زدن جلسات در بعضی از شهرها گفت: «این آقایان ۲۴ ساعت، هفت روز هفته، سی روز ماه و ۳۶۵ روز رادیو و تلویزیون، نمازجمعه، مجلس و بیرون مجلس و رسانه‌های‌شان در اختیارشان است. دو ساعت که ما جمع شده‌ایم هم تحمل مخالف‌شان را ندارند.» او در پاسخ به یک از حاضرین که جلسه را یک طرفه دانست گفت: «مگر نماز جمعه یا صدا و سیما دوطرفه است؟»
در یک سوال خوانده شده سوال کننده گفته بود: «اکثر صحبت‌های شما بر خلاف صحبت‌های رهبری است.» زیباکلام گفت: «وقتی شما من را در برابر رهبری قرار می‌دهید من چه می‌توانم بگویم؟»
او در مورد انتخاب یک اصول‌گرا به وزارت کشور گفت: «مجلس در اختیار اصول‌گرایان بود و روحانی مجبور بود مصالحه یا معامله بکند. علی‌رغم مصالحه‌ای که انجام گرفت و دولت مهم‌ترین عضو کابینه‌اش را داد به اصول‌گرایان، می‌بینید که در مجلس چقدر مخالفت می‌شود. این امر اجتناب‌ناپذیر بود، هر چند معتقدم آقای رحمانی فضلی می‌توانست خیلی بهتر از این عمل کند.»
زیباکلام در مورد توهم توطئه بین احزاب گفت: «این نگاه که هیچ چیزی اصالت ندارد متاسفانه و متاسفانه در ایران بسیار عمیق و ریشه‌دار است. اصطلاحاتی مثل «این‌ها دست خودشونه» نشانه آن است. یکی از دلایل توسعه‌نیافتگی جامعه ما همین گفتمان توهم توطئه است. احزاب ما نیز محصولات همین جامعه هستند و طبیعی است که نگاه احزاب به یکدیگر از آبشخور فرضیه توطئه نشات می‌گیرد.»
زیباکلام در سخنرانی‌های پرشمار خود سخنانی گفته است که گاه جنجال‌آفرین شده است. در یک سوال از زیباکلام پرسیده شد. «آیا به عنوان تحصیل‌کرده این مملکت اعتقادی به ولایت فقیه دارید؟» و او کوتاه جواب داد: «به عنوان تحصیل‌کرده این مملکت اعتقادم به ولایت فقیه همان مقداری است که در قانون اساسی آمده است. ایشان را مجلس خبرگان انتخاب کرده است و حدود اختیارات محدود می‌شود به آن چیزی که در اصل ۱۱۰ قانون اساسی آمده است.»
در پاسخ به سه سوال مطرح شده در مورد مساله هسته‌ای زیباکلام از حاضرین خواست که به فایده و زیان این مساله دقت کنند: «هسته‌ای را جدی بگیرید و یک سوال اساسی را از خودتان بپرسید که بالاخره هسته‌ای برای این مملکت چه فایده‌ای داشت و هزینه و فایده هسته‌ای چه بوده است؟»
ساعت به حدود ۱۲:۲۰ رسیده بود که فرصت نیم‌ساعتی پرسش و پاسخ به پایان رسید، اما منتقدان و موافقان زیباکلام او را تا در خودرو همراهی می‌کردند و سوالات متعدد خود را می‌پرسیدند. در گوشه‌ای دیگر از سالن، مسئولین در حال برآورد اولین جلسه سیاسی در فضای جدید دولت تدبیر و امید بودند.
