دکتر حمید حاجیان، دکترای حرفه‌ای و دانشجوی تخصص داخلی در دانشگاه علوم پزشکی تهران: در سال‌های اخیر دستگاهی با نام‌هایی مانند تحلیل کوانتومی بدن یا کوانتوم آنالایزر Quantum Resonance Magnetic Analyzer در بعضی کلینیک‌ها و مراکز سلامت مورد استفاده قرار می‌گیرد. سازندگان و فروشندگان دستگاه ادعا می‌کنند که فقط با گرفتن یک حسگر در دست، این دستگاه می‌تواند در چند دقیقه، وضعیت تمام اندام‌های بدن، کمبود ویتامین‌ها، عملکرد کبد و کلیه و حتی احتمال ابتلا به بیماری‌های آینده را مشخص کند.
نام دستگاه به صورتی انتخاب شده که علمی و پیچیده به نظر برسد، اما چیزی به‌نام «تحلیل رزونانس کوانتومی بدن» در علم فیزیک یا پزشکی وجود ندارد. به عبارتی ساده‌تر، این دستگاه‌ها فقط از واژه‌های علمی استفاده می‌کنند تا اعتماد مردم را جلب کنند، اما هیچ ارتباطی با فیزیک کوانتومی یا علم پزشکی معتبر ندارند.
این دستگاه‌ها فقط هدایت الکتریکی پوست را اندازه می‌گیرند، درست مثل برخی دستگاه‌های قدیمی به نام Vega test یا electrodermal testing که دهه‌ها پیش به‌عنوان روش تشخیص آلرژی مطرح شدند و بعد از انجام مطالعات علمی، بی‌اعتبار اعلام شدند (Lewith et al., 2001; Semizzi et al., 2002).
در یکی از معدود پژوهش‌هایی که واقعاً عملکرد این دستگاه بررسی شده، نتایج این گونه بود: مطالعه‌ای در اندونزی (Muflih et al., 2019) نشان داد که خروجی دستگاه QRMA هیچ ارتباطی با قند خون واقعی بیماران ندارد. به زبان ساده، عددهایی که دستگاه تولید می‌کند به‌صورت تصادفی هستند و چیزی درباره وضعیت واقعی بدن نمی‌گوید.
انجمن آلرژی و ایمونولوژی استرالیا (ASCIA, 2021) در بیانیه رسمی اعلام کرده است که ابزارهایی مانند Vega test و electrodermal analysis از نظر علمی غیرقابل اعتماد و برای تشخیص بیماری‌ها بی‌اعتبارند.
انجمن آلرژی سوئیس (SSAI, 2014) نیز روش‌های bioresonance و magnetic analysis را فاقد ارزش تشخیصی یا درمانی دانسته است.
حتی گزارش رسمی ارزیابی فناوری سلامت اتریش (AIHTA, 2009) نیز پس از مرور چند مطالعه تصادفی کنترل‌شده، نتیجه گرفت که شواهد موجود برای اثربخشی این دستگاه‌ها بسیار ضعیف و ناکافی است.
مشکل فقط این نیست که دستگاه دقت ندارد؛ مشکل این است که می‌تواند گمراه‌کننده باشد. وقتی بیمار به نتیجه‌ی چاپ‌شده از دستگاه اعتماد کند، ممکن است بررسی‌های واقعی و حیاتی (مثل آزمایش خون یا تصویربرداری) را کنار بگذارد. مشکل دیگر هم این است که افراد سودجو از نتایج این دستگاه برای فروش مکمل‌ها یا درمان‌های غیرعلمی استفاده می‌کنند، بدون آن که هیچ پشتوانه بالینی و علمی داشته باشند.
گذشته از این که مراجع قانونی پزشکی باید نظارت بیشتری بر این نوع سودجویی‌ها داشته باشند، عموم مردم هم باید توجه داشته باشند که علم پزشکی بر پایه‌ی شواهد است، نه بر پایه‌ی اصطلاحات دهن‌پرکن. وقتی یک دستگاه مدعی تشخیص سریع همه‌چیز است ولی هیچ مرجع علمی آن را تأیید نکرده، احتمالاً با شبه‌علم و شیادی روبه‌رو هستیم، نه با فناوری پیشرفته. «حق را با باطل درنیامیزید و حقیقت را پنهان نکنید در حالی که می‌دانید» (بقره، ۴۲).
منابع:
– Lewith GT, Kenyon JN, Broomfield J, Prescott P, Goddard J. (2001). Use of electrodermal testing in allergy diagnosis: A double-blind controlled study. BMJ. 322(7279): 131–۱۳۴.
– Semizzi M, et al. (2002). Evaluation of Vega test in respiratory allergy diagnosis. Allergy, ۵۷(۱): ۶۰–۶۴.
– Muflih M, Suwarsi S, Asmarani FL. (2019). Comparison between the QRMA Measurement with the Capillary Blood Glucose Test. Jurnal Ners, ۱۴(۲): ۲۲۴–۲۳۰.
– ASCIA (2021). Position Paper: Unorthodox and Unproven Techniques in Allergy Diagnosis.
– SSAI (2014). Position Statement: Bioresonance and Electrodermal Testing in Allergy and Clinical Immunology.
– AIHTA (2009). Bioresonance Therapy: Assessment of Evidence for Efficacy and Safety. Austrian Health Technology Assessment Report.