هفتبرکه: یکم سپتامبر مصادف با دهم شهریور هر سال، روز جهانی نامه است. هدف این نامگذاری، زنده کردن این سنت ارتباطی کلاسیک است. نوشتن نامه هم مثل خواندن کتابِ کاغذی، حس و حال دیگری داشته و دارد. حالا دیگر این شیوهی مکاتبهی کلاسیک به آن شکل گسترده در حال فراموشی شدن است. در نامه انگار حال و احوال خود نویسنده هم با کلمات و دستخط او برای گیرنده پُست میشد و از طرفی انتظار برای دریافت نامه هم شیرین بود. این را البته نسل قدیمِ گراش که عزیزی در آن سوی آبهای خلیج فارس داشتند، بهتر درک میکنند. سه سال قبل، در هفتبرکه به مناسبت روز جهانی پست، مروری بر خاطرات و روایتهای این نامهها داشتیم که میتوانید از اینجا بخوانید.
در گراش هم افرادی هستند که کلکسیون نامههای قدیمیشان را هنوز دارند و حتی دنبال جمعآوری اینچنین نامههایی هستند و مثل آلبومهای قدیمی، دل کندن از بانک خاطرات برایشان سخت است.
بنیاد فرهنگی نوبهار با هدف مرور و انتشار نامههای گراشیها، اقدام به جمعآوری آرشیوهایی کرده است که در پَستوی خانهها ماندهاند و خوانده نشدهاند. این بنیاد تاکنون هزار و صد قطعه عکس و نامهی قدیمی را جمعآوری کرده است.
اگر شما هم نامه یا آلبوم عکسی در اختیار دارید که میتوانید به اشتراک بگذارید، میتوانید برای هفتبرکه ارسال کنید تا با دقت و احتیاط اسکن شود و سپس به شما بازگردانده شود. این آلبومها و نامهها پس از بازخوانی پژوهشی، به صورت آنلاین و یا کتاب با ذکر نام اهداکننده در اختیار عموم نیز قرار خواهد گرفت.
نامه یک چیز منحصربهفرد دارد به نام تَمبر که آن گوشهی بالای سمت راست میچسبد و تازه هر کدام یک داستان کوچک هم برای خودش دارد. نامهها با جملات تکراری و احوالپرسیهای کلیشهای آغاز میشوند؛ سلام رساندن از طرف خانواده و اطرافیان، اطمینان دادن از وضعیت سلامتیِ همه و ابراز دلتنگی و محبت. اما در ادامه فرم رواییتری میگیرند و خبرهای روزمره را به گوش مخاطب میرسانند؛ این که در گراش بلیطفروشی هواپیما باز شده است، یا چه کسی با چه کسی ازدواج کرده، یا خبر تولد یک نوزاد، رسیدن بستهی خارجه و احوال همسایهها و فردی که تازه درگذشته است. نامهها در هر دورهی تاریخی ساختار و قواعد خودشان را دارند. اما در دههی ۶۰ و در روزهای جنگ این ساختار کمی شکسته میشود. همین موضوع باعث میشود که نامههای دههی ۶۰ و به خصوص نامههایی که بین رزمندهها جابهجا میشود، خواندنی و پُرماجرا باشند. یکی از فضای عطرآگین جبههی غرب نامه نوشته، دیگری با داشتن هنری رزمی و کار در یک آزمایشگاه، تقاضای اعزام به جبهه را دارد. و نامههایی که تمبر آنها گویای تاریخ آن دورهی پرالتهاب است؛ علامه طباطبایی، امام خمینی و خلیج فارس ایران.
میتوان تصور کرد انتظار برای دریافت آن نامهها سخت و جانکاه بوده است که مبادا این نامه، آخرین نامه باشد. نامههایی که گاهی با چند عکس هم همراه بود تا شاید رفع دلتنگی باشد.
بنیاد فرهنگی نوبهار، تصاویر تعدادی از این نامهها را در اختیار هفتبرکه قرار داده است که به مناسبت روز جهانی نامه با هم آنها را مرور میکنیم.