هفت‌برکه – مهدیه توانگر: موضوع کمبود معلم بومی در شهرستان گراش به یکی از دغدغه‌های جدی حوزه آموزش و پرورش تبدیل شده است. با وجود تلاش‌هایی همچون اختصاص سهمیه به داوطلبان بومی در دانشگاه فرهنگیان، آزمون‌های استخدامی ماده ۲۸، جذب حق‌التدریس و خرید خدمات آموزشی، همچنان بخش عمده‌ای از نیروهای تازه‌وارد به آموزش و پرورش این شهرستان را معلمان غیربومی تشکیل می‌دهند.
محمدعلی فرجی مدیر آموزش و پرورش گراش نیز در یکی از مصاحبه‌های خود این موضوع را از مهمترین چالش‌های آموزش و پرورش گراش دانست و گفته بود: «حدود ۸۵ درصد از بدنه آموزش و پرورش ما غیر بومی هستند که خود به خود یک سری چالش‌ها را در پی دارد. تهیه مسکن، رفاه نسبی آن‌ها، نقل و انتقالات آن‌ها همه چالش‌های بزرگ ما است. در بحث آموزش هم وقتی نیروها پر و خالی می‌شود ما به ثبات آموزشی نمی‌رسیم.»
بر اساس آمارهای غیررسمی، بیش از ۹۰ درصد معلمان تازه‌استخدام در گراش، همچنان غیربومی هستند. گرچه ظرفیت‌هایی برای پذیرش داوطلبان بومی در نظر گرفته می‌شود، اما در بسیاری موارد به‌دلیل ضعف عملکرد علمی یا عدم موفقیت در مراحل ارزیابی و مصاحبه، آموزش و پرورش ناچار به جذب نیروهای غیربومی شده است که در آزمون‌ها نمرات بالاتری را کسب کرده‌اند. این تصمیم هرچند نیاز فوری مدارس را پوشش می‌دهد، اما در بلندمدت چالش‌هایی به همراه دارد.
معلمان غیربومی معمولاً با مشکلاتی نظیر اسکان، رفت‌وآمد، و آشنایی با فرهنگ محلی مواجه‌اند. این مسائل می‌تواند بر کیفیت آموزش و ارتباط مؤثر بین معلم و دانش‌آموز تأثیر منفی بگذارند، هرچند با حمایت جامعه قابل مدیریت است.
در سال‌های اخیر، مشارکت خیرین در ساخت مدارس و توسعه فضاهای آموزشی در گراش رشد چشمگیری داشته و این اقدامات شایسته تقدیر است. اما باید توجه داشت که فضای فیزیکی مدرسه بدون حضور نیروی انسانی متخصص، صرفاً یک سازه‌ی خالی‌ست. مدارس نوساز و مجهز بسیاری ساخته شده‌اند، اما در نبود معلم کافی و مجرب، کارایی لازم را ندارند.
در کنار مشکلات ساختاری، یکی از چالش‌های مهم معلمان در نظام آموزشی کشور، پایین بودن سطح حقوق و مزایا است که می‌تواند انگیزه آنان را کاهش دهد. با این حال، روی سخن با کسانی است که با عشق و علاقه پا به این عرصه گذاشته‌اند و در پی اثری ماندگار برای کودکان این سرزمین هستند.
شاید زمان آن فرا رسیده که خیرین گرامی، در کنار ساخت‌وساز فضاهای آموزشی، بخشی از نگاه خود را معطوف به حمایت و تقویت نیروی انسانی کنند. در سال‌های اخیر، گام‌هایی از سوی خیرین در این زمینه برداشته شده که از جمله می‌توان به اهدای لپ‌تاپ به پذیرفته‌شدگان دانشگاه فرهنگیان و ساخت ۲۰ واحد مسکونی برای فرهنگیان اشاره کرد که نشانه‌های مثبت این رویکرد است.
این پیش‌نهادها را می‌توان برای تقویت نیروی انسانی آموزش و پرورش مدنظر داشت که می‌توانند مشوقی برای جوانان در انتخاب شغل معلمی باشد:
-
تأمین مسکن یا کمک‌هزینه اجاره: ساخت مسکن اجاره‌ای یا واگذاری مسکن برای معلمان، یا ارائه تسهیلات وام کم‌بهره
-
تجهیزات کمک‌آموزشی: تأمین ابزارهای آموزشی همچون لپ‌تاپ، تبلت، و منابع درسی
-
خدمات درمانی و بیمه: همکاری با مراکز درمانی یا بیمه‌ها برای کاهش هزینه‌های درمانی
-
تشویق‌های مالی و معنوی: ارائه جوایز، بن خرید، یا کمک‌های نقدی برای ارتقاء روحیه معلمان
-
ایجاد فضاهای فرهنگی و رفاهی: ساخت باشگاه فرهنگیان، کتابخانه و مکان‌های رفاهی ویژه معلمان
بخشی از این موارد را با مدیریت مجمع خیرین مدرسه‌ساز و رایزنی با خیرین می‌توان تامین کرد و تعدادی از آن‌ها نیز نیازمند یک نهاد صنفی فعال از فرهنگیان است که بتواند مزایای شغل معلمی را برای علاقه‌مندان به این شغل تشریح و البته تامین کند.
با انتشار دفترچه آزمون استخدامی ماده ۲۸ آموزش و پرورش برای مقاطع کارشناسی و بالاتر و همچنین اعلام نتایج اولیه کنکور سراسری برای دانشگاه فرهنگیان، امید است داوطلبان بومی با عملکردی قوی‌تر، شانس بیشتری برای ورود به سیستم آموزشی منطقه داشته باشند و در کنار آن خانواده‌ها و نهادهای اجتماعی نیز با دادن مشوق‌هایی، استعدادهای تحصیلی را به سمت ورود به حوزه‌ی آموزش سوق دهند.
با نگاهی راهبردی و برنامه‌ریزی دقیق، می‌توان زمینه‌ساز حضور مؤثرتر معلمان بومی در مدارس گراش شد؛ معلمانی که با تعلق خاطر به زادگاه خود، می‌توانند نقشی کلیدی در رشد و پیشرفت نسل آینده ایفا کنند.
مهدیه توانگر : آموزگار ابتدایی