هفت برکه: کشاورزان توقع دارند برای از رونق نیافتادن کشت و کارشان در پاییز، اداره آب اجازه بدهد از سهمیه‌ی آب چاهشان استفاده کنند. اداره‌ی آب اما سختگیرانه خواستار اجرای قانون است و می‌گوید «پروانه‌ی مصرف آب مختص همان زمین است و حق استفاده از آن در زمین دیگری وجود ندارد.» این موضوعی است که به اختلاف بین کشاورزان و اداره آب دامن زده است.
به گزارش هفت‌برکه، گلایه‌ای که حسین قهرمانی، آهنعلی شبان، یعقوب شیخی و غلام قهرمانی چهار کشاورز و سرمایه‌گذار فعال گراشی از اداره‌ی آب دارند این است: «مگر تخلف ما چیست؟ جز این که ما سالی ۳۰۰، ۴۰۰ تن گندم برای دولت و مردم تولید می‌کنیم. ما درخواست آب اضافه نداریم و از سهمیه‌ای که داریم استفاده می‌کنیم اما چون زمین‌هایمان خسته است و نیاز به آیش دارد می‌خواهیم در زمین اجاره‌ای گندم بکاریم. اما اداره‌ی آب مانع شده است و با این کار نه تنها تولید و کشت و کار ما تعطیل شده است که چندین کارگر و کشاورزهای ما نیز از کار، بیکار شده‌اند.»
کاشفی، رییس اداره‌ی امور آب گراش در گفت‌وگو با هفت برکه با استناد به دو ماده‌ی قانونی می‌گوید:«این که می‌گویند در زمین اجاره‌ای یا زمین همسایه کاشت کنیم طبق ماده ۲۷ و ۲۸ از قانون توزیع عادلانه آب مصوب ۱۳۴۶، غیر قانونی و تخلف است. در ماده ۲۷ این قانون آمده است؛ پروانه مصرف آب مختص به زمین و مواردی است که برای آن صادر شده است مگر آن که تصمیم دیگری به وسیله دولت در منطقه اتخاذ شود. و در ماده ۲۸ آمده است؛هیچکس حق ندارد آبی را که اجازه مصرف آن را دارد به مصرفی به جز آنچه در پروانه قید شده برساند و همچنین حق انتقال پروانه صادره را به دیگری بدون اجازه وزارت نیرو نخواهد داشت مگر به تبع زمین و برای همان مصرف با اطلاع وزارت نیرو.»
کشاورزان: به اندازه کافی ضرر کرده‌ایم. اجازه کشت بدهید
در تماسی که با آهنعلی شبان یکی از کشاورزان داشتیم، او می‌گوید:«بازرس آبفا به من زنگ زد و گفت دیگر گندم نباید بکاری. گفتم من ده روز است که می‌خواهم گندم بکارم. من از طریق کشاورزی نان می‌خورم. اما باز گفتند که نباید بکاری. چون اینجا جز پروانه شما نیست. گفتم اگر جز پروانه نیست اما زمین مال خودم است. من از طریق جهاد کشاورزی سیصد میلیون خرج کردم و لوله کشیدم برای آبیاری قطره‌ای. کاشتن گندم به نفع مملکت است و به نفع همه است. پارسال ۳۵ تن گندم به مملکت دادم. سال‌های سال که گندم کاشتم و این که حالا بگویند نمی‌گذاریم بکارید برای ما خیلی حرف سنگینی است.»
غلام قهرمانی از دیگر پیشکسوتان کشاورزی گراش در یک گفت‌وگوی تلفنی می‌گوید: «به ما گفتند گندم نکارید و جایی جز زمین خودتان کاشت نکنید و آب هم بیرون از زمین خودتان نبرید.کشاورز چهار هکتار از زمینش در پروانه است و بخشی از زمین خانه، استخر و باغ است و یا در حال ساخت و ساز است و در آن کشت نمی‌شود کرد.»
او ادامه می‌دهد: «من چاه حاج غلامحسین بهمنی و چاه حسین مهدوی را اجاره کردم. ما با گاو‌آهن زمین را شیار زدیم و زمین آماده است.خرج کردیم و زمین اجاره کردیم. اما این دو چاه را مجبور شدیم که تحویل بدهیم. به ارباب گفته‌اند اگر اجاره بدهد پروانه‌اش را لغو می‌کنند و ارباب می‌گوید اجاره نمی‌دهم. گفتند نکارید. بحث امسال یا دو سال پیش نیست حدود ۱۰ سال است که این کار را می‌کنیم. گندم می‌کاریم. اما حالا اجازه نمی‌دهند. ما می‌خواهیم چهار نفر، رزق و روزی داشته باشند.راننده کمباین و کارگر از این طریق نان می‌خورند. اما حالا مجبور به اخراج آنها شدیم و کارگرها گرفتار شدند.»
قهرمانی می‌گوید: «خودم هم یک چاه دارم و در چاه خودم دارم می‌کارم. برای دولت و جامعه سرمایه‌گذاری کردیم و در زمین خودم ۱۵ هکتار گندم کاشتم. یک زمین هم در شرفویه دارم که چون مربوط به لار است مشکلی ندارم و دخالتی نمی‌کنند. ما کنتور داریم و مساله‌ای در مورد آب نداریم طبق کنتور مصرف می‌کنیم، ولی می‌گویند طبق پروانه یک وجب آب بیرون نرود و زمین همسایه را اجاره نکن. من هم گفتم باشد. نمی‌کاریم و به جای آن درخت و سبزی می‌کاریم. چاره‌ای نداریم. وقتی گندم را به دلار باید بخرید بعد می‌گویید آقای کشاورز بیایید کار کنید. ما سالی ۳۰۰،۴۰۰ تن گندم تحویل دولت می‌دهیم.»
قهرمانی مدعی است این قانون برای همه رعایت نمی‌شود: «برای ما کاشت گندم در زمین همسایه ممنوع است و برای بعضی ممنوع نیست. سبب چیست؟ اگر قانون است برای همه است. من می‌برمت جایی فردی ۵ کیلومتر لوله برده در زمینش و دارد می‌کارد. کسانی که به صورت قاچاقی کار می‌کنند را باید جلوگیری کنند، درست است. ما که داریم طبق آب و طبق زمینی که داریم کشت می‌کنیم چرا جلو کشت و کارمان را می‌گیرند. می‌گویند اگر آب را بیرون بردی، پروانه چاه را توقیف می‌کنیم. یک پروانه خدا تومان قیمت دارد و ما مجبوریم گندم نکاریم.»
حسین قهرمانی، پسر غلام که او نیز جز کشاورزان نمونه‌ی گراش است می‌گوید:«چند سال پیش هم جلوی ما را گرفتند، رفتیم پیش فرماندار اجازه دادند. اما دوباره این سخت‌گیری‌ها را شروع کردند. مشکل این است که زمین ما کم است. یکی دو سال که در زمینی کشت داشته باشیم زمین خسته میشود و محصول نمی‌دهد. مجبور هستیم به آن آیش (استراحت) بدهیم تا بار دیگر محصول بدهد. اگر در زمین خسته کشت و کار کنیم باید این قدر کود و سم بدهیم تا وقتی که یک محصول مسموم تحویل جامعه بدهیم. آن وقت به ما می‌گویند زمین همسایه نروید. اگر ما بیشتر از سهمیه از آب مصرف کردیم غیرقانونی است و باید جلوی ما را بگیرند اما ما کنتور داریم و سهمیه آب را رعایت می‌کنیم ولی چون زمین خسته است ده متر آن طرف‌تر می‌کاریم ولی رییس اداره آب مخالفت می‌کند. من ۱۶ سال است که کشاورزم و قبلا مخالفت نمی‌شد. گراش پر از چاه‌های غیرمجاز است. آنها را باید پرکنند و مانع شوند. چاه ما پنجاه، شصت سال عمر دارد و نان و درآمدمان از آن است.»
قهرمانی می‌گوید: «چاه ما ۳ اینچ آب دارد و در سال ۵۰ تن گندم، ۱۵۰ تن خرما، ۳۰۰ تا ۴۰۰ تن ذرت و … تحویل دولت می‌دهم. اما فرد دیگری ۴ اینچ آب دارد سالی یک کیلو گندم، یک کیلو ذرت یا هندونه تحویل جامعه نمی‌دهد و فقط آب هدر می‌دهد. می‌گویند کشاورزی نکنید، چرا تفاوت قائل می‌شوند وقتی آقای همسایه هنوز کشاورزی‌ش به راه است.حتی چند روز قبل چاه غیر مجاز می‌زدند. چطور جلو این چاه‌های غیر مجاز را نمی‌گیرند؟ ولی ما که کشاورزیم و پنجاه نفر پیش ما نان می‌خوردند و بیکار شدند جلو ما را می‌گیرند.»
قهرمانی ادامه می‌دهد: «خرید و فروش آب ممنوع است و ما هم این کار را نمی‌کنیم. وقتی آب داریم محصول تولید کنیم بهتر از این است که آب را بفروشیم. سود بیشتری برایمان دارد. البته بعضی‌ها ممکن است دزدکی و غیرقانونی بفروشند.»
یعقوب شیخی نیز صحبت‌های همکارنش را تایید می‌کند و می‌گوید: «امسال با بی‌برقی‌هایی که وجود داشت ما به اندازه کافی ضرر کردیم. در تیرماه ۵ ساعت برق‌ها را قطع می‌کردند. دی‌ماه که نمی‌شود کشاورزی کرد. هر سال شهریور برق‌ها درست میشد اما امسال از آبان برق‌ها درست شد و ما کشت کردیم که خیلی به ضرر ما تمام شد. از لحاظ سوخت هم مشکل داریم. ۷۰۰ لیتر برای ۳ ماه به ما سهمیه می‌دهند که کفاف نمیکند. دچار مشکل شدیم. ما سالی ۱۰۰ تا ۱۲۰ تن گندم تولید می‌کردیم. اما خسته شده‌ایم. یا باید کار کنیم یا باید با این اداره‌ها جنگ و دعوا کنیم.»
رییس اداره امور آب: انتقال آب تخلف است. همین.
کاشفی، رییس امور آب، بر اجرای قانون پافشاری می‌کند: «هر زمینی که منبع آب بهش تخصیص داده شد، اجازه مصرف آب در همان زمان به آن تخصیص داده شده است. خواه چشمه و قنات باشد و خواه چاه. که ما در این شهرستان چاه را مد نظر قرار دادیم. این از موضوع انتقال آب که به دلیل این ماده قانونی تخلف است.»
او حرف کشاورزان در مورد نیاز زمین‌ها به آیش را رد نمیکند، اما می‌گوید باید قبل از این به فکر می‌بودند و اگر طبق پروانه پیش بروند، به این مشکل برنمی‌خورند: «در مورد این که کشاورزان می‌گویند باید اراضی آیش گذاشته شود و خسته می‌شوند، این موضوع کاملا درست است. ولی از طرفی، اجازه برداشت از چاه‌هایی که به کشاورزان و بهره‌برداران محترم داده شده، به یک میزان مشخص در سال است؛ یعنی اگر واقعا مفاد پروانه را رعایت کنند، خود به خود این آیش اتفاق می‌افتد. آن میزان که بهره‌برداری از چاه را دارند، به میزانی است که خود به خود زمین‌ها آیش گذاشته میشود. کشاورزی این نیست که ما تمام طول زمستان را گندم بکاریم. کشت زمستانه همه زمین را بکاریم و تابستان هم همین کار را کنیم. هیچ‌جا اینگونه نیست. درست این است که مقداری از زمین آیش گذاشته شود و اگر این کار انجام شود با میزان بهره‌برداری مجازشان که در پروانه هم قید شده است همخوانی دارد. طبیعتا این که می‌خواهند همه زمین را بکارند و بعد زمین را آیش بزنند و بروند زمین بغل، مصداق تخلف اول است. یعنی افزایش برداشت از آب چاه را هم خواهند داشت. اگر مفاد پروانه بهره‌برداری را رعایت کنند در عمل هم زمین‌هایشان آیش قرار خواهد گرفت و هم تخلف انتقال آب صورت نخواهد پذیرفت. تخلفی که انجام می‌دهند این است که بیشتر از حد مجاز دارند کشت و کار می‌کنند.»
کاشفی در مورد کنتور و کنترل خودکار هم می‌گوید: «تابه‌حال همه چاه‌ها به کنتور مجهز نبودند ولی اکثر چاه‌ها الان به کنتور مجهز می‌شوند. بیشتر از ۵۰ درصد به کنتور مجهز شدند و در شرف انجام است. وقتی ۷۰ درصد چاه‌ها به کنتور مجهز شوند، این دشت کنتورهایش روی مدار می‌آید و محاسبه میشود. با مرکز سرور ارتباط دارد و وقتی از حد مجاز بیشتر شود خود به خود جلوگیری میشود. وقتی به میزان مجاز استفاده کنند خواه ناخواه همه مسائل برطرف میشود و میزان آب اضافه وجود ندارد که کشاورز بخواهد روی زمین دیگری کشت کند.»
منابع آب باید برای نسل‌های بعد حفظ شود
رییس اداره امور آب اعتقاد دارد این مساله‌ی همه‌ی کشاورزان نیست و تعداد معدودی با این مساله مشکل دارند: «با این موضوع برخورد شده و خیلی تعداد معدودی هستند در دشت گراش، فقط ۳ تا ۴ کشاورز هستند که هنوز اصرار به این تخلف دارند. عدم رعایت قانون باعث هرج و مرج میشود. یک مقدار سفره آب است. باید رعایت شود و نگهداری شود تا نوه‌های آنها هم بتوانند از آن استفاده کنند. منابع آب باید حفظ شود و اگر طبق پروانه‌ها به آنها داده شده، مطمئنا روی آن فکر شده و در این صورت آب حفظ میشود برای نسل‌های آینده که آنها هم بتوانند کشاورزی کنند. با ده تن گندم بیشتر، نه اقتصاد ما شکوفا میشود و نه از بین می‌رود. ولی آب موضوعی است که جبران نمی‌شود.»
رییس اداره امور آب نقبی هم به تاریخ کشاورزی و واردات می‌زند: «گذشته از همه این مسائل، ما کشوری هستیم که در بیشتر تاریخمان مواد کشاورزی را وارد کرده‌ایم. زمانی که جمعیتمان کمتر بوده هم وارد کردیم. مواد خوراکی و کشاورزی را میشود از جای دیگر وارد کرد ولی آب را نمی‌شود وارد کرد.»
کاشفی احتمال پنهان ماندن تخلف را نیز کاملا رد می‌کند: «به هیچ وجه صحت ندارد. معمولا این گونه تخلفات را با اظهارات همسایه‌ها و دوستانی که دلشان برای آب می‌سوزد، کارشناسان ما متوجه میشود. در جایی مثل گراش معمولا آبها طوری است که کسی نمی‌تواند تخلف کند. من بعید می‌دانم حتی یک نفر از قلم افتاده باشد. برای هر کدامشان در پروانه، به لیتر در ثانیه مشخص است، به مصرف سالیانه مشخص است، به میزان مصرف ماه مشخص است. کاملا قابل اندازه‌گیری است. ضمن این که کنتورها که کامل شود، مرتب با پیامک بهشان اطلاع‌رسانی میشود و همین الان بیشتر از ۵۰ تا ۶۰ درصد چاه‌ها کنتور دارند و خودشان می‌توانند متوجه شوند تا الان چکار کرده‌اند و چقدر سهمیه داشته‌اند و چقدر دیگر سهمیه دارند.»
رییس اداره امور آب در نهایت می‌گوید تاکنون برخورد قانونی عملا اتفاق نیفتاده است: «در صورت ادامه‌دار بودن تخلف، اقداماتی مانند قطع برق یا لغو اعتبار پروانه بهره‌برداری قابل انجام است. اما در عمل این کار را نکردیم.»