هفت‌برکه – سمیه کشوری: معرفی فیلم «غریزه مادران» ساخته بنوا دلوم (۲۰۲۴) و گروه موسیقی «حال»
سوی تاریک غریزه
فیلم «غریزه‌ی مادران» Mothers’ Instinct فیلمی دلهره‌آور روان‌شناختی محصول ۲۰۲۴ آمریکا به کارگردانی بنوا دلوم فرانسوی است. در واقع این فیلم اولین تجربه‌ی کارگردانی دلوم است که تا قبل از آن فیلم‌بردار بوده است. در این فیلم بازیگرانی چون جسیکا چستین، ان هَتَوِی، جاش چارلز و آندرش دانیلسن لی در این فیلم بازی می‌کنند.
این فیلم بازسازی فیلمی فرانسوی‌زبان به همین نام محصول سال ۲۰۱۸ است که خود اقتباسی از رمان غریزه‌ی مادران (Derrière la haine) اثر باربارا ابل در سال ۲۰۱۲ است.
داستان فیلم در دهه ۱۹۶۰ درباره‌ی دو مادر، همسایه و دوستان عالی است. فرزندان آن‌ها نیز بهترین دوستان هم هستند. همه چیز خوب به نظر می‌رسد تا اینکه یک حادثه‌ی غم‌انگیز اتفاق می‌افتد و مسیر این دوستی و همسایگی را تغییر می‌دهد. در واقع فیلمی درباره دو زن بی‌نقص است که در طی حادثه‌ای همدیگر را تا سر حد جنون می‌کشند.
فیلم، قصه‌ی دو مادر را به تصویر می‌کشد که هر کدام برای نجات فرزندان خود، به گونه‌ای که فکر می‌کنند درست است تلاش می‌کنند. در ادامه‌ی قصه، هر دو طوری مقابل هم قرار می‌گیرند گویی دیوانگی جزئی از مادری است. طوری که هرچه فیلم جلوتر می‌رود داستان دلهرآورتر مرموزتر می‌شود. گویی داستان به ما می‌گوید شاید این روی دیگر سوگ است آن هم وقتی با احساس گناه همراه باشد؛ آن هم وقتی یک مادر نمی‌داند یا نمی‌تواند چگونه با احساس گناه خود روبرو شود. این فیلم نیمه‌ی تاریک سوگ در یک مادر را طوری نشان می‌دهد که صورتی ترسناک، حال خراب کن و شیطانی به خود می‌گیرد. و حتی در ادامه سویه‌ی جنایی پیدا می‌کند. گویی فیلم موشکافی یک انتقام به صورتی ظریف و حساب شده است تا به ما بگوید غریزه‌ی مادری تا کجا پیش می‌رود و چگونه از دلِ تروما و دل‌شکستگی‌شان تراژدی اتفاق می‌افتد و در نهات به یک داستان تاریک و وحشتناک ختم می‌شود.
قصه سرراست جلو می‌رود. اضافه گویی ندارد. برای توضیح و بسط خود پلان و سکانس‌های بیشتری نشان نمی‌دهد. در همین عین اتفاق‌ها پشت سر هم پیش می‌روند و پازل داستان را روی هم می‌چیند تا نشان دهد غریزه‌ی یک مادر رویه‌ی دیگر حقیقت را می‌بیند. چیزی که گاهی حتی دیوانه خطابش می‌کند. و در انتها می‌بینیم که غریزه رویِ دیگری هم دارد اینکه وقتی فقط غریزه حکمرانی کند چاره‌ای جز سقوط انسان اتفاق نمی‌افتد.
در این فیلم به اصطلاح جنایی، نه مصاحبه‌ی پلیسی اتفاق می‌افتد، نه شخصیت‌های ثانویه وارد می‌شوند، نه خشونت و خون وجود دارد، و نه مشاجره‌های بزرگ با تهدید و فریاد اتفاق می‌افتد؛ همه چیز بسیار بی‌صدا پیش می‌رود و با این حال از آنجایی که آرام بود، گویی با یک فیلم هیچکاک مانند روبر هستیم.
به عبارتی فیلم جدا از داستان جنایی‌اش، در ایجاد فضای مرموز، میزانسن و حتی دکور و گریم ارجاعات هیچکاکی دارد. اگرچه به دنیای هیچکاک وارد نمی‌شود ولی یادآور همان اتمسفر است؛ از موسیقی بسیار قوی شبیه به برنارد هرمان (آهنگساز موسیقی فیلم هیچکاک) گرفته تا مارپیچ موی بلوند آلیس، تا جایی شخصیت از پشت پرده از پنجره‌ی عقب جاسوسی می‌کند. ابته فیلم فراتر از ادای احترام و به سمت تقلید پیش می‌رود. اما تحسین فیلم از کارِ استادِ تعلیق فقط نشان می‌دهد که در مقایسه با این طرح چقدر سنگین است.
کنار هم قرار دادن دو ستاره مثل چون جسیکا چستین و ان هتوی از ظرایف فیلم است که هر دو بازی‌های مرکزی قوی دارند. بازی درخشان آن‌ها در نقش مادر با عشقی جنون‌آمیز به فرزندانشان قابل تامل و شوک‌آور است. آن‌ها تصاویر ظریفی از شخصیت‌های پیچیده ارائه می‌دهند و تنش‌های فزاینده را با احساسی باورپذیر به تصویر می‌کشند که بینندگان را درگیر می‌کند. این دو بازیگر در کنار هم ماهرانه با یکدیگر پیش می‌روند و به همدیگر فضا می‌دهند و احساس خود را به اشتراک می‌گذارند. حتی زمانی که یکی از آن‌ها در اتاقی تنها است، با هر حرکت صورت، داستان را تعریف می‌کنند.
به نوعی اگر هیچ چیزی درباره‌ی این فیلم برای شما جذابیت نداشته باشد، برای دیدن دو اجرای خارق‌العاده از این دو بازیگر، فیلم ارزش دیدن دارد. آن و جسیکا با هم صحنه‌های شگفت‌انگیزی خلق می‌کنند. تا جایی که هر دو به تنهایی با یک نگاه می‌توانند خیلی چیزها را بگویند. هر دو به خوبی نقش یک مادر آسیب‌دیده، عصبانی و مضطرب را به درستی در می‌آوردند.
از منظر دیگر گویی تعلیق در جنس بازی‌های این بازیگرانِ زن نیز وجود دارد. به عبارتی تعلیق بازی‌های دو زنِ اصلی عالی است. هر دو به کمکِ هم داستان را با تنش‌های فزاینده و ناراحت‌کننده پیش می‌برند تا ما را برای تراژدی اصلی داستان آماده کنند. تا جایی که تنها، بازی‌های درخشانشان فضای عزاداری سنگین را به خوبی منتقل می‌کند.
به طور کلی فیلمِ غریزه‌ی مادران شبکه‌ای از تعلیق می‌بافد تا بینندگان را وادار کند درباره‌ی انگیزه‌های شخصیت‌ها حدس بزنند. این فیلم (همراه با بازی جذاب دو زن) تصاویری قدرتمند از زنانی را ارائه می‌دهند که توسط غریزه‌ی مادری هدایت می‌شوند. فیلمبرداری شیک و تمیز، تنش را تشدید کرده و فضایی قابل لمس از ناراحتی ایجاد می‌کند.
غریزه‌ی مادران فیلمی هیجان انگیز است که به موضوعاتِ پیچیده‌ای چون از دست دادن، روابط گسسته و پیوند تزلزل‌ناپذیر بین مادران و فرزندانشان می‌پردازد. این فیلمِ تفکربرانگیز باعث می‌شود تا مدت‌ها پس از پخش تیتراژ، ظواهر و ابهاماتِ اخلاقی را زیر سوال ببرد.
بنوا دلهوم کارگردان این فیلم، فیلمبرداری باتجربه است و زیبایی‌شناسی فیلم را که یکی از بزرگترین نقاط قوت آن است به خوبی نشان می‌دهد. شاید فیلم غریزه‌ی مادران فیلمی با صحنه‌های کوچک باشد که بیشتر در داخل و اطراف چند خانه اتفاق می‌افتد، اما فضای آن دوره به زیبایی مشاهده می‌شود و هر پلان با زحمت فراوانی ساخته شده است. رنگ‌های پاستلی و لباس‌های خیره‌کننده در تضاد کامل با اتفاقات تلخ هستند و بینش شخصیت‌ها و حال و هوای آن‌ها را فراهم می‌کنند.
موسیقی «حال»
نام گروه موسیقی حال، برگرفته شده از مطلع غزلی از حضرت حافظ است: «حال دل با تو گفتنم هوس است». ترکیب آواز، شعر، ملودی و ریتمهای کلاسیک ایرانی با سبک‌هایی همچون راک، جاز، پست راک و امبینت باعث شده است تا مخاطبان، از سبک و سیاق این گروه موسیقی جوان به عنوان موسیقی تلفیقی یاد کنند.
گروه حال به سرپرستی و خوانندگی محمد فکری در سال ۱۳۹۳ فعالیت خود را آغاز کرده و با انتشار تک آهنگ‌هایی سعی در جذب مخاطبین خود داشته است. علی جمالی رهبر نوازنده گیتار، و مقداد مهدوی به عنوان پیانیست این گروه فعالیت می‌کند. محمد فرخی و برنا شفیع‌زاده نیز به ترتیب نوازندگان پرکاشن و درامز گروه موسیقی حال هستند. اعضای حال در توضیح نام خاصشان می‌گویند: «حال، حس لحظه‌ی اکنون؛ شرح روزگار مجنون است.»
پیشنهاد من آهنگ «در خیال» اثری از آلبوم «خاطرات پراکنده» با ترانه‌های باباطاهر و معصومه خدادادی است.
«خاطرات پراکنده» اولین آلبوم گروه حال یا «حال‌بند» است. سبک این گروه راک است. ترانه‌های آلبوم از «سید عبدالجواد موسوی»، «باباطاهر»، «معصومه خدادادی»، «مهدی اخوان ثالث»، «محمد فکری» و «سیمین میرآفتاب» انتخاب شده‌اند. آهنگسازی و تنظیم این آلبوم طبق سنت گروه‌های راک به صورت گروهی صورت گرفته است. نوازندگان و اعضای گروه «برنا شفیع زاده»، «مقداد مهدوی»، «علی جمالی»، «محمد فرخی» و «سالار غفار بجویی» بوده‌اند. آلبوم نُه آهنگ دارد و می‌توان آینده خوبی را برای این گروه تصور کرد. در بعضی قسمت‌های آلبوم آواز حالتی سنتی و ایرانی به خود می‌گیرد و این مسئله دایره مخاطبان حال را بیشتر می‌کند.
آهنگ «در خیال» از این گروه را بشنوید:
