هفت برکه – فاطمه یوسفی: نداشتن بودجه، دلیل اصلی نیمه‌تمام ماندن و کم شدن سرعت پروژه‌ها در این روزها است. دلیلی است که دیباچی، عضو هیات امنای مسجد صاحب‌الزمان(عج)، نیز آن را به عنوان عامل کند پیش رفتن پروژه‌ی بهسازی قبرستان پیر پنهان (پیر پهنو) و گلزار شهدا برق روز (رضوان الشهدا)، تکرار می‌کند. او می‌گوید: «تا این جای کار حدود دو و نیم میلیارد تومان برای این پروژه هزینه شده است و پیش‌بینی می‌شود برای اتمام پروژه به همین مقدار هزینه، نیاز باشد.» با این وضعیت اختصاص بودجه مشخص نیست این پروژه چه زمانی تمام می‌شود؟
قبرستانی که مدفون شد
به گزارش هفت برکه: جرقه و ایده‌ی بهسازی این گورستان و گلزار شهدا در سال ۹۲ از طریق اعضای هیات امنای مسجد صاحب‌الزمان(عج) مطرح شد. با توجه به عنوان پیر پنهان، این مجموعه وقفی و متولی اصلی آن اوقاف است. اداره‌ای که هیچ هزینه‌ای برای پیشرفت این پروژه نکرده است و فعلا هیچ برنامه‌ای هم برای گذاشتن اعتبار برای این پروژه ندارد و بار اصلی پیگیری‌ها برای بهسازی این مجموعه روی دوش اعضای هیات امنای مسجد صاحب‌الزمان(عج) است. (+)خیرین، بنیاد شهید و ایثارگران و شهرداری و شورای اسلامی شهر و نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی ارگان‌هایی هستند که تا اینجا برای تامین اعتبار این پروژه همکاری داشته‌اند.
این پروژه در طول این دوازده سال حواشی‌های زیادی را نیز پشت سر گذاشته است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها تخریب این گورستان بود. تخریب گورستانی با قدمت چندین ساله و از معدود قبرستان‌های باقی‌مانده در داخل شهر که واجد شرایط ثبت ملی بود، مورد اعتراض فعالان فرهنگی و اجتماعی قرار گرفت اما، راه به جایی نبرد. با تخریب گورستان، سنگ قبرها و این محوطه‌ی فرهنگی نیز مانند صدای این اعتراض‌ها مدفون شد. (+)
از سال ۱۳۹۸ عملیات بهسازی به صورت عملی آغاز شد و با گذشت ۵ سال کار زیادی مانده است. در حال حاضر طولانی شدن روند این بهسازی و به نتیجه نرسیدن آن و گرفتن هزینه‌هایی از خانواده‌های متوفیان این گورستان از گلایه‌های مردم است. یکی از مخاطبان هفت برکه، طی پیامی گلایه‌ی خود را این طور مطرح کرده است:«مدت‌هاست به بهانه بهسازی قبور شهدای واقع در بقعه پیر پنهان خانواده‌های شهدا و دیگر عزیزان آرمیده در این بقعه از تلاوت سوره‌های حمد و سوره و یس در محیطی که شایسته است بی‌بهره‌اند.»
او ادامه داده است:«متولی بقعه‌های متبرکه اداره اوقاف و آرامستان‌ها شهرداری‌ها هستند و همگی اطلاع داریم که از جمله ارگان‌هایی هستند که بیشترین درآمدها را می‌توانند کسب نمایند، اما مدتی است گروهی که مسئولیت بهسازی قبور را بر عهده دارند از خانواده‌های متوفیان برای نصب سنگ لوح در اندازه ۲۵ در ۳۵ سانتیمتر که هزینه‌ای حدود ۳۰۰ هزار تومان بیشتر ندارد، تقاضای پرداخت مبلغ ده میلیون تومان را دارند. این مابه التفاوت در واقع خرج بهسازی بقعه می‌شود و ارتباطی به قبور متوفیان ندارد. این تفاوت که حدود ۹ میلیون و هفتصد هزار تومان می‌باشد در واقع هزینه‌ای است که بی‌جهت به خانواده‌های متوفی تحمیل شده در حالی که ارگان‌هایی مانند اداره اوقاف و شهرداری بایستی این مبالغ را بپردازند .ناگفته نماند کُند پیش رفتن پروژه و وجود وسایلی از جمله داربست و تخته و میلگرد و … در محل باعث ایجاد خسارات جانی برای عده‌ای افراد نیز شده است.»
در پیر پنهان در کنار شهدا، شخصیت‌های شناخته شده دیگری همچون سیدمعصوم معصومی، جد بزرگ خاندان معصومی، شیخ علی‌اصغر رحمانی خطیب نامور یا معتمدان محلی که هر کدام بزرگ یک خاندان بوده‌اند مثل حاج محمد نجفی، حاج کریم ابول و پدربزرگ عبدالله خورشیدی نیز آرمیده‌اند که برای هرکدام فقط یک سنگ لوح کوچک در نظر گرفته شده است.
یکی از کسانی که جد او در این بقعه آرامیده است می‌گوید: «هیچکس با سرمایه‌های اجتماعی شهر خود این‌گونه برخورد نمی‌کند. به هر حال اگر بقعه زیباست و دارند خرج می‌کنند، تنها به زیبایی ظاهری آن نیست. همه زیبایی اش به شهیدان و بزرگان این شهر است.»
اوقاف متولی است ولی یک ریال هم هزینه نمی‌کند
مولایی، رییس اوقاف و امور خیریه گراش می‌گوید:«برای این که ما بتوانیم برای پروژه‌ای تامین اعتبار کنیم باید خود پروژه درآمد داشته باشد. یعنی هر موقوفه‌ای باید درآمد داشته باشد که خرج خودش کند. پروژه پیر پنهان فعلا درآمدی ندارد و این امکان برای ما فراهم نیست که برای آن تامین اعتبار کنیم. غیر از این که از لحاظ میراثی، بودجه‌ای برایش در نظر بگیرند و یا در بخش اعتبارات دولتی، از محل دو درصد نفت و گاز اعتباری به ما بدهند که تا الان به ما اختصاص نداند که ما بتوانیم هزینه کنیم. فعلا اوقاف برای دادن اعتبار به این پروژه برنامه‌ای ندارد.»
دیباچی نیز متولی اصلی پیر پنهان را اوقاف می‌داند و می‌گوید:«قبل از این که اینجا گلزار شهدا باشد، پیرپنهان بوده است وقتی بقعه و پیری باشد قانونی و شرعا متولی اوقاف می‌شود. از این که پیر پنهان جزو موقوفات اوقاف است شکی در آن نیست اما تا الان یک ریال هم از اوقاف به این پروژه اختصاص نیافته است. هر چه که هزینه شده نزدیک به دو نیم میلیارد کمتر یا بیشتر، از کمک‌های مردمی بوده و خودمان جمع کردیم یعنی هیات امنا جمع کرده است.»
او می‌گوید:«یک هیاتی هم اوقاف برای گلزار تعیین کرده است. آقایان حاج علی متین، حاج محمد نام‌آور و مهندس وقارفرد و بنده و حاج عبدالحسین سرخوش اعضای این هیات امنا هستیم. هدف از تشکیل هیات امنا زیر نظر اوقاف هم این است که طبق قانونی که سازمان اوقاف دارد هر بقعه‌ای، طبق قانون باید هیات امنا داشته باشد. من چند نفر معرفی کردم به عنوان هیات امنا که روال اداری آن طی شود. از طرفی اگر اوقاف بتواند بودجه‌ای برای این پروژه بگیرد و یا از موقوفه یا از محلی دیگر بخواهد که به این پروژه اختصاص دهد، این هیات امنا می‌تواند پیگیر کارها باشد. تا الان که داریم با هم صحبت می‌کنیم اوقاف در مساله بازسازی پیر پنهان نتوانسته و توان کمک کردن به ما را نداشته است.»
علی رمضانپور، مسئول بنیاد شهید و امور ایثارگران گراش با تاکید روی این موضوع که تا الان برای بهسازی گلزار از خانواده شهدا هیچ مبلغی دریافت نشده است، می‌گوید:«هیچ مبلغی از خانواده شهدا برای بهسازی گلزار دریافت نمی‌شود مگر این که خانواده شهدا به نیت خیر، خودشان مبلغی را اهدا کرده باشند. آن محل متعلق است به اوقاف و اوقاف باید هزینه کند.»
صحبت‌های دیباچی نیز خبر از تایید حرف‌های رمضانپور می‌دهد. او می‌گوید:«برای بهسازی قبور شهدا ما هزینه‌ای نمی‌گیریم. اصلا نه گفتیم یک میلیون و نه گفتیم صد میلیون و تا الان بابت قبور شهدا کسی نیامده هزینه‌ای پرداخت کند. تنها یکی از فرزندان شهدا یک میلیون به من داده و گفته برای پیر پنهان. بهسازی قبور شهدا مستثنی است اگر کسی استطاعت دارد کمک می‌کند. مثلا حاج عبدالله نام آور که دو شهیدش در گلزار ناساگ خوابیدند. ایشان یک سال قبل ۵۰ میلیون تومان پول به من داده است. مادر شهیدان نام‌آور هم ۳۰ تومان کمک کردند در صورتی که دو بچه‌هایش آنجا هستند. یعنی این خانواده شهید ۸۰ میلیون تومان به ما کمک کردند ولی سایر خانواده شهدا یادم نمی‌آید هزینه‌ای برای این موضوع پرداخت کرده باشند. بنیاد شهید و امور ایثارگران تامین هزینه‌ی سنگ قبر شهدا را متقبل شده و آن را تهیه کرده است. چون سنگ‌های مخصوص خودشان را دارند و سنگی که ما نصب می‌کنیم با سنگ قبر شهدا فرق دارد. این سنگ‌ها همسطح زمین است و سنگ شهدا بالاتر قرار می‌گیرد.»
هر خانواده ده میلیون بدهد ولی اجبار و الزامی نیست
اما دیباچی پیشنهاد پرداخت ۱۰ میلیون تومان را به سایر خانواده‌های متوفیان آرمیده در این گورستان داده است اما به گفته‌ی خودش هیچ الزام و اجباری قانونی برای پرداخت این هزینه وجود ندارد.
او می‌گوید:«اولا من نمی‌دانم چه فردی ده میلیون تومان پرداخت کرده است و چه کسی پرداخت نکرده است. من اطلاعی ندارم. غیر از چند نفر که هنوز در بقعه قبر دارند چندین سال قبل آمدند و کمکی به پیر کردند،کسی دیگری نمی‌دانم پول داده یا نداده است. دلیل این که ما پیشنهاد پرداخت ده میلیون تومان به خانواده‌های متوفیان این گورستان را دادیم من خدمتتان عرض می‌کنم. ما تا الان نزدیک به دو میلیارد و نیم هزینه کردیم شاید دو میلیارد دیگر هم هزینه نیاز داشته باشد آیا به نظر شما نباید خانواده کسانی که آنجا خوابیدند بیایند یک مشارکتی کنند؟ البته تندیس یادبود متوفیان چه هزینه‌ای پرداخت کنند چه نکنند، نصب می‌شود، اما با توجه به شرایط نابسمان قبل این گورستان و بهسازی که تا به الان صورت گرفته به نظر شما خانواده کسانی که آنجا مدفون هستند نباید حداقل ده میلیون تومان پرداخت کنند؟ هر کسی واقعا ندارد و ضعیف است که هیچی. هر کسی دارد چرا ده میلیون؟ بگو صد میلیون بدهد. بگو پنجاه میلیون بدهد. هر کسی به اندازه استطاعتش. اگر کسی را سراغ دارید که استطاعت پرداخت ده میلیون تومان ندارد ما از آن‌ها پول نمی‌گیریم. شکایتشان را هم نمی‌کنیم. هیچ اجباری به پرداخت این هزینه نیست و صرفا کمک به بهسازی گلزار است. هر کسی توان مالی دارد پرداخت کند هر کسی ندارد هم نکند.»
اما شرایط قبور متوفیانی که خانواده‌ی آن‌ها قرار است این ۱۰ میلیون را پرداخت کنند با خانواده‌هایی که قرار نیست هزینه‌ای پرداخت کنند یک تفاوت دارد. دیباچی می‌گوید:«طبق نقشه‌یutm دار، مکان دقیق قبور که اسم و رسم و سنگ لوح داشته است قبل از تخریب توسط مهندسین کامل مشخص شده است. کسانی که هزینه‌ی ۱۰ میلیون تومان را پرداخت کنند، زمانی که محوطه فرش شد، سنگ یادبود متوفی دقیقا سر جای خودش نصب خواهد شد. این قولی است که من به مردم داده‌ام. اما کسانی که پرداخت نکنند، با مشورت با هیات امنا یک گوشه از محوطه را انتخاب می‌کنیم و به صورت ردیف سنگ یادبودها را نصب می‌کنیم که یادبودی بماند و خانواده‌ها بدانند فلان جد و یا پدرشان در این مکان دفن شده است و آثار اموات از بین نرود.»
او ادامه می‌دهد:«بالاخره این آبروی شهر است. من از همه به خصوص خانواده‌های متوفیان تقاضا دارم که همه دست به دست هم دهیم که این پروژه به اتمام برسد. شاید نزدیک به ۵۰۰ متوفی در این قبرستان مدفون باشند. شما حساب کنیم ۵۰۰ تا ۱۰ میلیون چقدر می‌شود؟ از آنجایی که از نظر بودجه و هزینه اینجا درآمدی ندارد که کسی بیاید یک میلیون، دو میلیون یا صد میلیون درآمد‌زایی کند و اسپانسر و پشتوانه مشخصی هم نداریم. هزینه‌ای که خانواده‌ها پرداخت می‌کنند، کمک بزرگی است و دیگر نیاز نیست من منت کسی را بکشم. چون تمام هزینه‌ها از طریق هیات امنا و با کمک‌های مردمی جمع می‌شود.»
از حسین‌زاده و بروجردی تا بودجه نفت و شهرداری
رییس بنیاد شهید و امور ایثارگران گراش می‌گوید:«کندی پیشرفت پروژه به دلیل کمبود بودجه است. هر چند از چند منبع اعتبارات دولتی و محل خیرین، اعتباراتی به این پروژه تزریق شده است. بنیاد شهید و امور ایثارگران در سال ۱۴۰۲، از محل بودجه نفت و گاز و اعتبارات نماینده‌ی محترم آقای حسین‌زاده و همچنین پیگیری ایشان و بنیاد شهید، مبلغ یک میلیارد تومان به این پروژه اختصاص داد که کامل هزینه شد. این اعتبار به حساب ما در بنیاد شهید نیامد. ما واسطه بودیم و از وزارت نفت پیگیری کردیم و با پیگیری و هماهنگی آقای نماینده، قراردادی بستیم با شرکت اسکلت برج آراد به عنوان پیمانکار پروژه. هزینه‌ی اجرای سقف عرش فولادی و دیوارچینی و اجرای در و پنجره گلزار شهدا، نصب جداکننده دیوار نبشی برای استحکام دیوار از این محل تامین شده است.»
رمضانپور ادامه می‌دهد:«ان‌شاالله که بهسازی گلزار در مراحل پایانی است. ما مبلغ ۱۱۰ میلیون تومان دیگر طبق یک فاکتور، برای ایجاد سقف کاذب در اردیبهشت ماه سال جاری برای این پروژه هزینه کردیم و در حال حاضر سقف کاذب هم تمام شده است و نمای داخل پروژه هم سفید کاری و زیرکاری آن انجام شده است، سنگ قبور شهدا هم خریداری و حکاکی شده است و امیدواریم به زودی نصب شود، شورا و شهرداری هم در جریان هستم که در چندین مرحله پیگیری‌های انجام داده و هزینه‌های کرده است اما در رابطه با نصب سنگ اموات و بهسازی محوطه‌ی بیرونی من در جریان نیستم و خود هیات امنای مسجد کارش را انجام می‌دهند.»
دیباچی با اشاره به اولین سفری که آقای بروجردی، نماینده مردم به گراش داشت، گفت:«آقای بروجردی به مسجد صاحب الزمان(عج) تشریف آورند و از گلزار شهدا هم بازدید کردند که ما آن موقع در حال کار بودیم و ایشان هم قول مساعد به ما دادند که پیگیری می‌کنند و بودجه‌ای برای پروژه می‌گیرند. طبق صحبتی که با نماینده سابق، دوست عزیز جناب آقای حسین‌زاده داشتیم حدود ۷۰۰ میلیون تومان نیز ایشان از محل نفت و گاز به این پروژه کمک کردند و جا دارد تشکر کنیم که زحمت کشیدند و حمایت کردند.»
دیباچی می‌گوید:«تا الان از سوی شهرداری و ششمین شورای اسلامی شهر هیچ بودجه‌ای به بهسازی گلزار شهدا اختصاص پیدا نکرده و چیزی به ما ندادند جز زمان شهرداری آقای حسین مهروری که ۱۶۵ میلیون برای بهسازی بقعه و خود گلزار دریافت کردیم. البته همان طور که شهرداری گزارش کرده است برای محوطه‌سازی پیر پنهان طبق عقب‌نشینی که ما داشتیم مبلغ یک میلیارد و سیصد زحمت کشیده است و در محیط بیرونی تک لبه و آسفالت انجام داده‌اند. برای خود گلزار غیر از چیزی که آقای مهروری به ما داده است دیگر از شهرداری و شورا پولی به ما نرسیده است. جا دارد از شورا و شهردار آقای حلیمی نیز تقدیر کنیم.»
او با اشاره به این که نبود جای کافی برای پارکینگ در گراش یک معضل جدی است گفت:«به لطف خدا با عقب‌نشینی که انجام شد ما توانستیم برای ۱۵۰خودرو جای پارکینگ فراهم کنیم. هر چند مالک شهرداری است ولی ما هم دخیل هستیم و منتی هم نیست. برای این که اگر ما پارکینگی درست می‌کنیم اول برای مردم است و بعد در مراسم‌هایی که ما در مسجد داریم مثل دیشب که روز پنجم عزای عمومی شهدای خدمت بود، خیلی کاربرد دارد.»
شهرداری محوطه‌سازی را انجام می‌دهد
علی بیضایی، عضو شورای اسلامی شهر نیز با ارائه گزارشی می‌گوید:«تا الان شهرداری مبلغ یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان به این پروژه کمک کرده است. که برای فونداسیون، کانیوا، تک لبه، زیرسازی، بهسازی و آسفالت و ماشین‌آلات هزینه شده است. اختصاص این هزینه به پروژه ناشی از عقب‌نشینی بوده که آنجا انجام شده است. از اطراف که توجه کنید، پیر پنهان سه متر عقب نشینی دارد. لبه‌گذاری، جوی آب، تامین پارکینگ فندانسیون دور تا دور پیر و دیواری که روی آن گذشته شده و انجام فضاسازی بیرونی با شهرداری بوده است. هر چند شهرداری هزینه‌ی بهسازی و محوطه‌سازی بیرونی گلزار را انجام می‌دهد اما به هر حال این فضاسازی بیرونی را هم باید بخشی از این پروژه محسوب کرد.»
بیضایی می‌گوید:«امسال از ردیف بودجه شهرداری با عنوان بهسازی گلزارهای شهدا نیز برای پیر پنهان مبلغی قریب ۳۰۰ میلیون تومان در نظر گرفته‌ایم که به این پروژه اختصاص خواهد گرفت و مد نظر ما این است در سنگ فرش داخلی کمک کنیم.»
رضوان شهدا نام رسمی گلزار شهدای بللئز
دیباچی، با مطرح کردن عنوان رسمی که برای این گلزار شهدا انتخاب شده است، گفت:«اولین شهید گراش اینجا به خاک سپرده شد و بعد شانزده، هفده شهید دیگر نیز اینجا دفن شدند و این محل شد گلزار شهدا. هر چند در اذهان عمومی مردم این جا را با عنوان گلزار شهدای بللئز می‌شناسند اما طبق نامگذاری رسمی که انجام شد نام این گلزار، «رضوان شهدا» خواهد بود.»
او در رابطه با کند پیش رفتن پروژه می‌گوید:«وقتی پول نیست، سرعت کار کم می‌شود. چون ما حتی اسپانسر هم نداریم. هیچ کسی نیامد سروقت ما که بپرسد آقای دیباچی شما اینجا کار می‌کنید، پول از کجا می‌آورید؟ ولی انتقادها زیاد است که چرا کار کند پیش می‌رود؟ چرا ده میلیون از مردم می‌گیرید؟ و این حرف‌ها. ولی مهم نیست. چون مردم اطلاعی ندارند و فکر می‌کنند اعتبار به قدر کافی فراهم است و برایشان سوال است چرا کار کند پیش می‌رود. من اگر پول داشتم الان زنگ می‌زدم استاد از شیراز بیاید برای آیینه‌کاری و کتیبه کاشی هفت رنگ برای بدنه بیرون، برای برق سقف و ادوات روشنایی، برای کولر و برای فرش کف. بیرون بقعه و داخل بقعه خدا می‌داند چقدر کار برای انجام است. بودجه از کجا بیاورم؟درست است که خودم را بدهکار کنم؟ خودم هم آدم پولداری نیستم. امروز با یکی از دوستان صحبت کردم گفتم بابت فلان موضوع بدهکارم گفت ندارم. ولی فعلا یک ۵۰ میلیونی چهار، پنج روز دیگر می‌فرستم. تنها می‌توانم به دوستان رو بزنم که پول برایم بفرستند و من کار کنم. وقتی پول نیست نمی‌شود کار کرد و در واقع قابل پیش بینی نیست که پروژه کی تمام می‌شود.»
