هفت‌برکه: مدیر کل اداره‌ی فرهنگ و ارشاد اسلامی، حمیدرضا قانعی، به همراه معاون هنری، سید عبدالرسول موسوی‌نژادیان، و مسئول امور شهرستان‌ها، صمد سلیمانی، در سفر نیم‌روزه‌شان به گراش، عصر روز جمعه ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۳، در سینما فرهنگ به گپ‌وگفت دوستانه‌ای با هنرمندان و فعالان فرهنگی گراش پرداختند. حرف مشترک اغلب هنرمندان در این نشست، فشارهایی بود که از فراارشاد بر هنرمندان در گراش اعمال می‌شود و کار را برای فعالیت‌های آنها هر روز سخت‌تر می‌کند. مدیر کل نیز در جواب این گلایه گفت: این فشارها در همه‌جای استان و کشور وجود دارد، اما باید تفاوت‌ها را درک کرد و با گفتگو و تعامل، اعتمادسازی کرد.
گزارش رییس ارشاد گراش از ظرفیت‌ها و درخواست‌ها
این نشست ساعت هشت شب با پخش کلیپ «سلام بر گراش» شروع شد. سجاد فتحی، رئیس اداره‌ی فرهنگ و ارشاد اسلامی گراش، سخنران اول این نشست بود. او گفت: «دلیل انتخاب سینما برای این جلسه این است که خواستیم تراژدی سینما حاکم بر جلسه باشد، یعنی رنجی که هنرمندان شهر ما از زمانه می‌برند.»
او سپس به معرفی ظرفیت‌های هنری و فرهنگی گراش پرداخت: «انجمن‌های فعال ما هنرهای تجسمی، عکس و نمایش، موسیقی، تعزیه و شعر هستند و علاوه بر اینها دو آموزشگاه هنرهای تجسمی و موسیقی هم داریم. کیفیت کار فعالان در هفت‌برکه، پندری و مجمع‌القرآن با دیگر شهرستان‌های همجوار قابل مقایسه نیست و ظرفیت‌های بی‌نظیری را ایجاد کرده است. هر شهرستان با هنری شناخته و شاخص می‌شود و می‌توان گفت گراش با سیزده دوره جشنواره‌ی فیلم کوتاه کل، یازده دوره سوگواره‌ی عکس عاشورایی و عکس روز گراش، امضای هنری خودش را در بین شهرستان‌های منطقه دارد.»
فتحی سپس درخواست‌های اداره‌ی فرهنگ و ارشاد گراش را از مدیر کل اینطور مطرح کرد: «تامین اعتبار برای دوازدهمین دوره‌ی سوگواره‌ی عکس عاشورایی خواست ما است، چون دست‌اندرکاران آن می‌خواهند دوره‌ی بعد سه استان جنوبی دیگر را به آن اضافه کنند. بحث دیگر تامین اعتبار برای برگزاری جشنواره‌ی فیلم کوتاه کل است.»
ارشاد از جایگاه خودش دفاع کند
نوبت به درد دل‌ها و صحبت‌های هنرمندان رسید. محمد خواجه‌پور به تعامل سازنده‌ی رسانه‌های شهرستان با یکدیگر اشاره کرد و گفت: «به نسبت شهرستان‌های دیگر، فضای رسانه‌ای کم‌تنشی داریم و معمولا رسانه‌ها با هم همکاری خوبی دارند و حواشی کمی داریم. از معدود شهرستان‌هایی هم هستیم که رسانه‌ی غیررسمی نداریم و همه شناسنامه‌دار هستند.»
او سپس به حرف مشترک هنرمندان در این نشست رسید؛ یعنی فشارهای خارج از حیطه‌ی اداره‌ی ارشاد. او گفت: «فشارهای خارج از حیطه‌ی کاری ارشاد زیاد است. تعامل هنرمندان با نهادهای رسمی مثلا اداره‌ی فرهنگ و ارشاد مثبت است اما در حوزهی هنر کسانی که متولی این بخش نیستند وارد می‌شوند و دخالت دارند. مثلا بخش موسیقی و نمایش و ما هم این فشارها را تحمل می‌کنیم. توقع ما این است که ارشاد لااقل از جایگاه خودش دفاع کند. این فشارها از کانال‌های غیررسمی اتفاق می‌افتد و این کار را خیلی سخت می‌کند.»
عبدالرضا افشار هم به نمایندگی از مجموعه‌ی سینما فرهنگ از کمبود تجهیزات و نیاز جدی تنها سینمای شهر به نوسازی صحبت کرد. او نیز به فشارها اشاره کرد: «مورد بعدی هم بحث مجوزها برای تئاتر و موسیقی است که ارشاد همکاری کامل دارد اما جاهای دیگر مانع می‌شوند.»
مشکل همیشگی بودجه و امکانات
در بخش بعدی صحبت‌های هنرمندان، مهدی وفایی‌فرد و احمدرضا خودکامه از مشکلات خود در این رسانه گفتند. وفایی‌فرد برنامه‌ی پرچمدار را نیز معرفی کرد و درخواست حمایت از این برنامه را مطرح کرد. مدیرکل ارشاد نیز به موضوع همکاری برای ثبت‌نام موسسه چند منظوره «پندری» اشاره کرد.
مهدی سروش، فعال حوزهی تعزیه و مراسم آیینی مذهبی، هم از یکی از دغدغه‌های همیشگی اهالی هنر یعنی غم نان و کمبود امکانات گفت و ادامه داد: «بیست و پنج سال است در این حوزه هستم و توانسته‌ایم تا حالا ۸۰۰ هنرجو را جذب کنیم. تعزیه‌خوانی، تئاتر خیابانی و تئاتر کودک حوزهی فعالیت من است. هیچ حمایت مالی از هیچ جا نمی‌شوم. نه بودجه دارم، نه مکان ثابت تخصصی. اداره‌ی ارشاد همکاری لازم را دارد اما این کافی نیست.»
عباس امانی، آهنگساز و نوازنده، از فشارهای مداوم خارج از ارشاد گله داشت و گفت: «ما از اداره‌ی کل برای اجرای برنامه‌ای مثلا مجوز داریم، اما از جای دیگر می‌آیند و بدون هیچ مجوزی لغو می‌کنند. تمام مراحل اداری یک کنسرت یا اجرا گرفته شده اما با دستور شخصی از جای دیگر لغو می‌شود. واقعا هنرمند از این وضعیت دلسرد و دلزده می‌شود.»
دو نفر از هنرمندان خانم هم در این نشست صحبت کردند. شریفه هاشمی، نوازنده‌ی دف و نقاش و نویسنده، گفت: «حرف‌ها را دوستان زدند اما به قول آقای خواجه‌پور، اداره‌ی ارشاد لااقل از اعتبار خودش دفاع کند و جلوی این فشارها بایستد. اتفاقاتی که در لغو کنسرت هنرمندان در اینجا می‌افتد ما نمی‌دانیم طرف‌مان دقیقا کیست و کسی پاسخگو نیست.»
نرگس دانشور، هنرمند حوزهی هنرهای تجسمی و یکی از مدیران آموزشگاه هنرهای تجسمی پالت، هم از سامانه‌ی مجوزهای ارشاد گلایه داشت: «گرفتن یک مجوز راه‌اندازی آموزشگاه هنرهای تجسمی دو سال طول کشید و گله‌ی ما بابت روند کند سایت و ثبت‌نام و پاسخگویی آن است.»
دیگر فعالان فرهنگی و هنری از جمله دکتر مسعود غفوری، از اعضای انجمن نمایش گراش؛ مهدی آیینه‌افروز، از مدیران موسسه فرهنگی هنری مهرگان؛ اسد آهنی، نقاش و رییس انجمن هنرهای تجسمی؛ علی فخری، از اعضای هیات نظارت انجمن نمایش و مدیر گروه هنری صبا؛ محمدکاظم محمودی، هنرمند سینما؛ سعید عالمی و مهدی قنبرپور هم به طور کوتاه از مشکلاتی که در حوزهی تخصصی خود با آن درگیر هستند صحبت کردند.
باید قدر این سرمایه‌ها را دانست
نوبت به پاسخگویی مدیر کل فرهنگ و ارشاد فارس رسید. او در ابتدای صحبت‌هایش متاثر از تماشای کلیپ معرفی گراش گفت: «این عقبه‌ی ریشه‌دار فرهنگی شهر است که هویت اینجا را می‌سازد و باید قدر این سرمایه‌های اجتماعی، دینی، فرهنگی و هنری را دانست.»
او در خصوص برخی مشکلات مطرح‌شده از زبان هنرمندان این جمع گفت: «برخی از این مشکلات به سیستم‌های مدیریتی برمی‌گردد و بخشی هم به فضای حاکمیت. زیرساخت رسانه‌ها و حمایت از آنها اولویت ما است، اما در خصوص بحث گرفتن آگهی اکنون دوره‌ای است که بسیاری از آگهی‌ها به رسانه‌های غیرمکتوب داده نمی‌شود و این معضل بسیاری از رسانه‌های برخط است، اما هفت‌برکه که رسانه اول استان است، می‌تواند با افزایش امتیاز خود در بخش سایت ای.رسانه آگهی بگیرد.»
وعده‌های مدیر کل در مورد سینما فرهنگ گراش در خبری جداگانه منتشر می‌شود.
مدیر کل در خصوص برنامه‌ی پرچمدار گفت: «اگر اداره‌ی ارشاد طرح آن را دارد بفرستد تا بررسی شود. طرحی اگر ظرفیت حمایت داشته باشد در شورای ما و در وزارتخانه بحث و بررسی می‌شود و ممکن است در بخشی از هزینه‌ها مشارکت کنیم.»
او در مورد بیمه هنرمندان نیز گفت: «اداره‌ی کل با تلاش برای تسهیل در صدور بیمه‌ی تکمیلی هنرمندان و موافقت با درخواست وام سعی دارد پاسخگوی بخشی از جامعه‌ی هنری استان و شهرستان باشد.»
موسوی‌نژادیان، معاون هنری مدیر کل، هم در پاسخ به مشکلات نرم‌افزاری سامانه دریافت مجوزها که در سخن چند تن از هنرمندان مطرح شده بود گفت: «هیچ تقاضایی بیش از هشت روز در صف انتظار نمی‌ماند و ربطی به سرعت سایت در شهرستان‌های مختلف ندارد و همه جا یکسان است. اگرچه ما باز هم برای رفع مشکلات پیگیر هستیم.»
او درباره‌ی برگزاری دوره‌های آموزشی در شهرستان‌ها از سوی اداره‌ی کل هم گفت: «همه چیز به درخواست اداره‌ی ارشاد آن شهرستان از ما برمی‌گردد.» و اضافه کرد: «شهرستان‌هایی که مشخصا اعلام کنند چه دوره‌هایی می‌خواهند ما استاد می‌فرستیم. ما هفت تا هشت سرفصل تعریف کرده‌ایم که جدول‌بندی دارد تا در شهرستان‌ها آموزش داده شود و شهرستان گراش هم می‌تواند درخواست بدهد. اما چون محدودیت زمانی وجود دارد سریع‌تر اقدام کنید.»
باید گفتگو و اعتمادسازی کرد
پاسخ به فشارهای خارج از اداره‌ی ارشاد بر روی هنرمندان، بخش بعدی صحبت‌های قانعی بود و هنرمندان تئاتر و موسیقی منتظر پاسخ قانع‌کننده و روشنی بودند. مدیر کل گفت به طور کلی به این بحث اشاره‌هایی می‌کند و موضوع را خیلی باز نمی‌کند: «فضای فرهنگی و هنری در شهرستان‌های مختلف متفاوت است و آنچه مهم است این است که خسته نشویم و تا آخر مقاومت کنیم و جلو برویم. باید تفاوت‌ها را درک کنیم و راه‌حل داشته باشیم. خیلی‌ها از شهرستان می‌آیند و خودشان می‌روند و گفتگو و اعتمادسازی می‌کنند و از این طریق بسیاری از مشکلات و فشارها هموار می‌شود.»
او در ادامه گفت: «کمک ما به شما در زمینه موسیقی و تئاتر این است که مجوزها را از استان صادر می‌کنیم که دست شما برای تعامل پر باشد.» او همچنین رفتارهای برخی افراد را در تهدید خودسرانه به لغو مراسم و جشنواره‌ها «غیر قانونی» خواند و گفت: «فشارها همیشه هست و در شیراز هم این مشکل وجود دارد و مختص جای خاصی نیست. باید این تفاوت‌ها را درک کرد و راه حل داشت.»
به جای تمرکز بر جشنواره، به سمت تولید بروید
او در پاسخ به درخواست فتحی برای تامین اعتبار جشنواره نمایش کل با تاکید بر اهمیت کیفیت کار تولیدی گفت: «دردسرهای برگزاری جشنواره زیاد و همه‌اش هم هزینه است و اغلب تناقضاتی با فضای جاری فرهنگی در شهرستان‌ها دارد و بخش مذهبی با این فضا همراهی نخواهند کرد. چون فضای تئاتر یک فضای آوانگارد است و بخش مذهبی جامعه چندان پذیرای این رویه نیست. پس تمرکز باید روی تولید اثر هنری باشد. باید تا می‌توانید روی تولید سرمایه‌گذاری کنید. ما هنوز کار ویژه‌ای از گراش ندیده‌ایم.»
او همین سیاست را در مورد جشنواره فیلم کوتاه کل هم مطرح کرد: «در خصوص برگزاری جشنواره‌ی فیلم کوتاه کل هم اگر دوستان بتوانند از بقیه جاها بخشی از هزینه‌ها را خودشان تامین کنند ما هم ممکن است بتوانیم بخشی از آن را تامین کنیم. از بعضی دیگر فعالیت‌ها هم حمایتی نکردیم چون گزارشی درباره‌ی برگزاری آن به دست ما نرسید مثلا گریش‌بانگ. ممکن است یکی دو تا کارگاه آموزشی در کنار جشنواره برگزار شود اما نهایتا کمک مالی ما جوابگوی بخش بسیار کمی از هزینه‌های بالای برگزاری یک جشنواره مثل کل است و باید تمرکزتان را به سمت تولید اثر مجزا ببرید.»
قول تجهیز سالن سینما فرهنگ و سالن نمایش پلاتو دو خبر خوش مدیرکل در این نشست بود که فعالان فرهنگی گراش منتظر برآورده شدن آن در مدت زمانی کوتاه هستند. عکس یادگاری هنرمندان با مدیر کل و معاونانش، اعلام پایان این نشست در ساعت ۲۱ و ۳۰ دقیقه از قاب دوربین مجید افشار بود.
