هفت‌برکه: دقیقا شش سال پس از خبر شورای شهر در مورد شروع پروژه‌ی احداث تصفیه‌خانه در انتهای خیابان بسیج، شورای شهر خبر داد که این پروژه در مراحل اولیه و تقریبا در نقطه‌ی صفر است.
سامان‌دهی به فاضلاب شهری که در انتهای خیابان بسیج جمع می‌شود، یکی از پروژههای مهم شهری است که از سال‌ها پیش تاکنون به دلایل مختلف به سدهای گوناگونی برخورد کرده است. به خاطر پست‌تر بودن این نقطه از شهر، آب‌های سطحی و همچنان فاضلاب شهری گراش در این نقطه جمع می‌شود. در سال‌های گذشته برای نجات این بخش از شهر، با جدول‌گذاری و آسفالت تا انتهای بخش مسکونی خیابان بسیج، این گنداب به نقطه‌ای دورتر منتقل شد. همچنین مسیر بخشی از این آب‌ها عوض شد تا به آخر خیابان آبیاری منتقل شود. با این حال، این راه حل‌های موقتی نتوانسته است این مشکل اساسی شهری را برطرف کند.
در ماه‌های اخیر، مسدود شدن مسیر آب‌های سطحی در انتهای این خیابان باعث بازگشت گنداب به جدول‌ها و آزار و اذیت شهروندان در آن نقطه شده بود. هرچند این مشکل اخیرا تا حدودی برطرف شده است، اما احداث تصفیه‌خانه هنوز در هاله ابهام است.
در گفتگویی که در اواخر خردادماه با علیرضا دانشور، رییس شورای شهر، داشتیم، او از عزم یک سرمایه‌گذار برای احداث این تصفیه‌خانه و از مشکلاتی که به لحاظ اداری در این مسیر پیش آمده است گفت. یک ماه بعد، در اواخر تیرماه ۱۴۰۲، در پیگیری خبرنگار هفت‌برکه، دانشور اعلام کرد فرماندار شهرستان نیز پیگیر این پروژه است و برای برگزاری جلسه‌ای در روزهای آتی در مرکز استان هماهنگی کرده است.
بعد از شش سال، تقریبا صفر
بحث احداث تصفیه‌خانه با همکاری مالک پروژه‌ی گراش‌لند، غلامحسین عابدی، به شورای چهارم برمی‌گردد. هرمزی، سخنگوی شورای شهر چهارم، در تیرماه ۱۳۹۶ گفته بود: «تاکنون شورای شهر یک میلیارد تومان برای تامین زمین و برکه‌های طرح هزینه کرده است و برآورد می‌شود این پروژه به سه میلیارد تومان بودجه نیاز داشته باشد. ساخت تصفیه‌خانه گراش با مشارکت اولیه ۵۰۰ میلیون تومان آغاز می‌شود» (خبر در هفت‌برکه). اما این پروژه به خاطر اختلافات اعضای شورای پنجم با عابدی متوقف شد.
تا این که در آذرماه ۱۳۹۷، خود شهرداری گراش با مشارکت یک میلیارد و دویست تومانیِ حاج محمد موغلی اقدام به ساخت تصفیه‌خانه کرد. قرار بود این تصفیه‌خانه سه‌ماهه ساخته شود (خبر در هفت‌برکه). اما تا زمان شروع ساخت در اسفندماه ۱۳۹۷، محمد موغلی نیز از مشارکت در پروژه انصراف داد و باقرزاده، سخنگوی شورا، گفت هزینه‌ها را یکی از خیرین گراشی تقبل کرده است و شهرداری بودجه‌ای مصرف نکرده است. او از ذکر نام این خیر خودداری کرد (خبر در هفت‌برکه). اما باز هم عمر شورای پنجم در نیمه‌راه به اتمام رسید و تصفیه‌خانه در همان مرحله‌ی اولیه‌ی احداث گود ماند. در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱، دانشور، رییس شورای ششم، احداث تصفیه‌خانه را یکی از اولویت‌های بودجه در سال ۱۴۰۱ اعلام کرد (خبر در هفت‌برکه). سال ۱۴۰۱ بودن هیچ اقدامی به پایان رسید و حالا چهار ماه نیز از سال ۱۴۰۲ گذشته است
اکنون شش سال از اعلام شروع ساخت تصفیه‌خانه در انتهای خیابان بسیج می‌گذرد، ولی به گفته‌ی رییس شورا، هنوز در مرحله‌ی تقریبا صفر قرار دارد.
دانشور: سرمایه‌گذار در مارپیچ اداری
رییس شورا در خصوص وظیفه‌ی جمع‌آوری فاضلاب شهری گفت: «اساسا جمع‌آوری فاضلاب شهری وظیفه‌ی اصلی و لاینفک اداره آبفا است. همیشه شهروندان به دلیل عدم آگاهی با شرح وظایف ارگان‌های مختلف، پاشنه‌ی شورا را از جا می‌کنند و البته ما هم نمی‌خواهیم شانه خالی کنیم و تا الآن هم به شدت پیگیریم.»
او پیگیری‌های شورای ششم را اینگونه شرح داد: «با بگیر و ببند و به هر طریق ممکن، ما بعد از گذشت یک سال و اندی، سرمایه‌گذاری را ترغیب کردیم که بیاید و تصفیه‌خانه بزند. قرار بود گودی را که در شورای قبل احداث شده بود، تحویل ایشان بدهیم که تکمیل کند. در شورای قبل حوضچه‌ای حفر شده بود که آن هم ترک برداشته بود و عملا زمین بود و باید از صفر تا صد آنجا اجرا کند.»
دانشور از نام بردن از این سرمایه‌گذار خودداری می‌کند و می‌افزاید: «ایشان تاکید ویژه دارند که اسم مرا به عنوان خیر نبرید و من سرمایه‌گذار هستم و می‌خواهم چند میلیارد هزینه کنم. ولی یک سری خواسته‌ها و ضمانت اجرایی هم می‌خواست. ما گفتیم نهایت همکاری را می‌کنیم. گفتیم زمین را در اختیار می‌گذاریم با اجاره‌ی کم. همین که منجلاب آن قسمت جمع‌آوری شود، برای ما دنیایی ارزش دارد. گفت چه تعهدی می‌دهید که اگر من اینجا سرمایه‌گذاری کردم، آب شهر را به سمت دیگری منتقل نکنید و یک نفر دیگر استفاده نکند؟ چون آب کل شهر را می‌خواست و حتی درخواست داده بود که آب خیابان درمانگاه هم به این سمت هدایت شود که با تمام ظرفیت کار کند. گفتیم ما در این زمینه کمک می‌کنیم و آب‌ها را متمرکز می‌کنیم چون قبلا هم اینطوری بوده است. برای ضمانت اجرایی هم گفتیم تفاهم‌نامه بلندمدت می‌نویسیم در قالب اجاره‌بهای آنجا. مثلا در قالب ۲۰ساله. و حتی گفتیم حاضریم این زمین را، اگر از لحاظ مهندسی و شهرسازی مناسب تصفیه‌خانه است، با قیمت کارشناسی به شما بفروشیم؛ البته به شرط این که جز تصفیه‌خانه اینجا نزنید و با طرح کارشناسی و استعلامات لازم باشد.»
توقف کار با ورود ادارات مدعی
تا وقتی این آب‌ها به صورت گنداب در جایی رها شده باشد، کسی مسئولیتش را قبول نمی‌کند؛ اما وقتی کار به مرحله‌ی استفاده و بهره‌برداری از آن برسد، پای ادارات ذی‌نفع دیگر هم به موضوع باز می‌شود، بخصوص این که انتهای خیابان بسیج در محدوده‌ی خدماتی شهرداری هم نیست. در این مورد، دو اداره‌ی آبفا و امور آب از جهات مختلف خودشان را دخیل می‌دانند: اگر این گنداب را نتیجه‌ی فاضلاب شهری بدانیم، اداره آبفا مسئولیت مدیریت آن را به عهده دارد؛ و اگر آن را نتیجه‌ی جمع شدن آب‌های سطحی بدانیم، مسئولیتش با اداره امور آب است.
رییس شورا نتیجه‌ی مذاکره با سرمایه‌گذار را به دلیل ورود اداره‌ی امور آب، نامشخص اعلام می‌کند: «ایشان رفت دنبال طرح و نقشه. ولی تازه اداره امور آب بیدار شد که شهرداری و شورا چکاره است؟ ما باید ورود کنیم. یک ماه و نیم قبل بود که سرمایه‌گذار با من تماس گرفت و از این قضیه گله داشت. گفت اداره امور آب یک طرف قضیه را گیر داده است و اداره آبفا طرف دیگرش را. هر کدام ضوابط و چارچوب خودشان را دارند.
«ما متوسل شدیم به آقای فرماندار. جلسه‌ای با حضور شورا و شهردار و روسای این دو اداره گرفتیم و صحبت کردیم. گفتیم اگر وظیفه‌ی شماست که بفرمایید جمع کنید این منجلاب را. وگرنه همکاری کنید که این سرمایه‌گذار کارش را بکند. بالاخره با رایزنی‌ها قول مساعد همکاری دادند. قرار شد طرح اولیه را سرمایه‌گذار ارائه بدهد تا با مولفه‌ها و مقررات این ادارات هم همخوانی داشته باشد. قرار شد یک بار دیگر هم جلسه‌ای گرفته شود ولی از آن موقع به این طرف دیگر بی‌اطلاعم.»
مهندس علیپور، رییس آبفا گراش، در پیگیری هفت‌برکه گفت: «از طرف آبفا هیچ‌گونه ممانعتی برای اجرای این طرح وجود ندارد و حتی در مراحل صدور مجوز استعلام از آبفا وجود ندارد. در حال حاضر گراش فاقد سیستم فاضلاب شهری است و آب جاری در کانال‌های سطح شهر به عنوان آب‌های سطحی تعریف می‌شود و مدیریت و هدایت آن در حیطه اختیارات شهرداری و اداره امور آب است.»
رییس آبفا گراش گفت: «فقط در صورتی که در آینده (که مشخص نیست چه زمانی باشد)، طرحی برای فاضلاب شهری اجرا شود مسئولیت آن با ما خواهد بود. به خاطر همین، سرمایه‌گذار باید این موضوع را در نظر داشته باشد که ممکن است در صورت اجرای طرح فاضلاب شهری، این آب‌ها به کانال‌های سطحی موجود هدایت نشود.»
حالا که مدیران شهر کاری نمی‌کنند…
از رییس شورا می‌پرسیم چرا فاضلاب شهری در جوهای این محدوده ایستاده است و باعث آزار و اذیت شهروندان شده است. دانشور می‌گوید: «یکی از اهالی آنجا جلوی آب را بسته است. چون زیردست آنجا زمین زراعی خودش است. شهرداری هم تذکر داده است، چون زمین ایشان خارج از حریم شهری است، اما وقتی آب را می‌بندند، آب برمی‌گردد به حریم شهر. اگر آب رد شود، باید جهاد کشاورزی و بهداشت ورود کنند. شهردار هم بر حسب وظیفه نامه‌ای زده بود. البته مالک زمین هم حق دارد. می‌گوید این آب رهاست و می‌آید در زمین من. من نمی‌توانم بفروشم نه چیزی بکارم. حرف او هم منطقی است و باید فکری به حالش شود. خلاصه چون دیده مسئولین کاری نمی‌کنند، گفته من خاک می‌ریزم و جلوی ورود آب به زمین‌های خودم را می‌گیرم. حالا به زمین هر کس دیگری وارد شد، شد! البته الآن یک راه موقتی باز کرده‌اند که فعلا به این شکل حل شود و ما باید از این طرف هم فشار بیاوریم که قضیه‌ی تصفیه‌خانه به جایی برسد.»
البته تصفیه‌خانه‌ی انتهای خیابان بسیج پروژه‌ی کوچک‌تری نسبت به طرح زیربنایی سیستم فاضلاب شهری گراش است که باید از طریق اداره آبفا دنبال شود. اما احداث این تصفیه‌خانه در پای کوه سیاه، نزدیک منبع آب، آنقدر هزینه‌ی سنگینی دارد که کسی فعلا طرفش نرود. این تصویری از وضعیت شهر در حال حاضر است: وقتی پروژههای کوچک‌تر بعد از این همه سال به نتیجه نمی‌رسد، انتظار پروژههای بزرگ‌تر که خیلی نابجاست!
