هفت برکه: برنامه آبفا این است که برای تامین آب مشترکین جدید، سرانه مصرف آب شهر گراش از روزانه ۳۵۰ لیتر به ۲۵۰ لیتر کاهش پیدا کند.
مهندس سعید علیپور مدیر آبفا گراش در گفتگو با هفت برکه به مناسبت هفته کاهش مصرف آب گفت: در تابستان پیش‌رو با بهسازی ۶ حلقه چاه شهر گراش و بازسازی تاسیسات سد سلمان امسال اگر حادثه‌ای رخ ندهد، مشکلی برای گذر از تابستان نخواهیم داشت اما با این پیش شرط که مردم نیز در الگوی مصرف خود بازنگری کنند.
«امروز آب اصلا فشار نداشت، کسی اطلاع دارد کی آب وصل می‌شود؟، از صبح آب قطع است، معلوم نیست کی می‌خواهد این مشکلات آب در گراش حل شود. پس کی مشکل آبرسانی ارد و آب شیرین کن فداغ به سرانجام می‌رسد؟» این‌ها بخشی جمله‌های اعتراضی و سوالات مردم بود که به گوش علیپور، مدیر آبفای گراش رساندیم و از او پرسیدیم.
دوم تیرماه یک سال از حضور سعید علیپور در صندلی مدیریت آبفا گراش می‌گذارد و او بعد از یک سال به خوبی با مشکلات مدیریت آب در شهرستان آشناست. در سه بخش گفتگو با مدیر آبفا مشکلات شهر گراش، بخش ارد و بخش مرکزی را مرور می‌کنیم و از برنامه آبفا برای مدیریت آن‌ها پرسیده‌ایم.
هفت برکه: به نظر شما در کدام بخش نیاز است که توجه بیشتری به صرفه‌جویی و کاهش مصرف آب انجام شود که تاثیرگذاری بیشتری داشته باشد؟
علیپور: از صد در صد منابع آبی که در ایران قابل دسترس و قابل استفاده است ۹۰ درصد در بخش کشاورزی است و ۸ درصد در اختیار شرب و بهداشت قرار می‌گیرد. ۲ درصد نیز در بخش صنعت و معدن استفاده می‌شود. صرفه جویی در ۸ درصدی که در اختیار آب شرب است نمی‌تواند آینده‌ای را برای مردم مناطق گرمسیر جنوب استان رقم بزند، کل صرفه‌جویی که مردم بتوانند در خانه و در موارد شرب و بهداشت انجام دهند این است که این عدد ۸ درصد را برسانند به ۶ و نیم یا ۷ درصد.
واقعیت این است که عمده آب یعنی ۹۰ درصد آب ما دارد در کشاورزی صرف می‌شود. میانگین بارش در بیشتر دنیا سالانه ۸۲۰ میلی متر بارندگی است و در ایران ۲۵۰ میلی متر در خوش‌بینانه‌ترین حالت ممکن بارندگی داریم. چه توجیه‌ای دارد که در جنوب کشور یا جنوب فارس هندوانه کاشته شود؟ در ازای هر یک کیلو هندوانه بالای ۱۲۰ لیتر آب مصرف می‌شود که یک کیلو هندوانه به دست بیاید.
نیاز است که مسئولین و رسانه‌ها کمک کنند که بتوانیم آبی که در بخش کشاورزی مصرف می‌شود را مدیریت کنیم که اگر این آب ذخیره شود و برگردد به چرخه با وجود این که ما در فلات و خشکی قرار داریم به جرات می‌توانیم بگوییم با مشکل بی‌آبی و تنش آبی روبه‌رو نمی‌شویم.
تقاضایی که از مردم داریم این است که به هیچ وجه از آب شرب برای بخش کشاورزی استفاده نکنند چون از لحاظ اقتصادی هم برای خودشان به صرفه نیست. و اگر گزارشی دریافت کنیم که دارند از آب شرب برای کشاورزی استفاده می‌کنند، به عنوان استفاده‌کنندگان غیر مجاز از آب، با آن‌ها برخورد می‌کنیم. در همین رابطه هم قوه قضاییه و هم مجموعه فرمانداری شهرستان در شورای تامین، برای برخورد با این موارد، چندین مصوبه داشته است. وظیفه و رسالت ما تامین آب شرب و بهداشت است. آب مورد نیاز در بخش کشاورزی و صنعت از مسیرهای خودش قابل تامین است. و این واقعا ظلم است که افرادی معدود بخواهند از این طریق به منفعت خودشان برسند و حق مردم شهرستان گراش را ضایع کنند.
هفت برکه: در بخش خانگی چطور؟ عدم صرفه‌جویی بیشتر در کدام رفتار مشترکین وجود دارد؟
علیپور: نرمال سرانه مصرف در جهان به ازای هر نفر در شبانه روز، ۱۰۰ لیتر است. مصوبه‌ای که در ایران ابلاغ شده است و هدفمان است در شهرستان‌های جنوب استان فارس به آن برسیم، ۲۵۰ لیتر در شبانه‌روز به ازای هر نفر است. این هدف با انجام فعالیت فرهنگی و کارهای اجرایی، بهینه کردن سیستم توزیع آب، انتقال آب و کنترل‌هایی که روی این مسیرهای قرار دارد و تغییر الگوی مصرف مشترکین ممکن است.
ما در گراش به ازای هر نفر حدود ۳۵۰ لیتر در شبانه‌روز آب تولید می‌کنیم و با این وجود باز هم مناطقی در شهر و روستا و بخش‌هایمان هستند که یا با افت فشار شدید یا قطعی آب در شبانه روز مواجه می‌شوند و رویکرد وزارت نیرو مثل سالیان گذشت این بود که منابع تامین ایجاد شود. مثلا در شهر گراش با ۱۹ هزار رشته اشتراکی که داریم وقتی متوجه می‌شدیم در فلان محدوده شهر با افت فشار یا قطعی آب مواجه هستیم رویکرد ما این بود که منابع اضافه کنیم و چاه حفر کنیم یا پمپاژ چاه را قوی‌تر کنیم یا درصد تخصیص‌مان را از سد بیشتر کنیم.
الان نزدیک به ۳، ۴ سال است رویکرد وزارت نیرو صد در صد تغییر کرده است. نیاز آبی شهرستان‌ها بر اساس سرانه ۲۵۰ لیتر در شبانه‌روز محاسبه می‌شود و مازاد آن اگر کمبود در شبکه و یا مجموعه وجود داشت، می‌گویند بروید به سمت اصلاح الگوی مصرف و جلوگیری از هدررفت.
هفت برکه: در این سرانه شما یک سری مشترکین باغی هم دارید چه مقدار از مشترکین شما باغی یا مسکونی خارج از محدوده هستند؟
علیپور: در بخش باغ شهری هم ما ظرفیت داریم. این که بگوییم چون آب در باغ شهری‌ها مصرف می‌شود و دارند آبیاری باغشان را انجام می‌دهند، مشکل آب داریم،صرفا این نیست. بین ۸۰۰ انشعابی که در سنوات گذشته با عنوان اسکان ۲، به شهروندانی که در حاشیه شهر و بیرون شهر زندگی می‌کنند واگذار شده است. سرانه مجاز مصرفشان ۱۴ متر مکعب در ماه است و فکر نمی‌کنم در آمار ۸۰۰ انشعابی که وجود دارد بیشتر از ۱۰ درصدشان از نرم الگوی مصرف تجاوز کنند و باقی این الگو را رعایت می‌کنند.
برای رسیدن به هدف اصلاح الگوی مصرف و صرفه‌جویی، جریمه‌هایی با تعرفه‌های متفاوت در نظر گرفته شده است. مثلا تعرفه اسکان ۲ یا همان باغ شهری‌های اطراف شهر صنعتی است و تا ۱۴ متر مکعب با تعرفه صنعتی برایشان محاسبه می‌شود. و از ۱۴ متر به بالا تعرفه کاملا تغییر می‌کند و ضریب پلکانی بالای شش برابر نرخ مصوب محاسبه می‌شود و از ۳۰ متر به بالا که دوباره اعداد و ارقام و ضریب، متفاوت می‌شود. روی این حساب، چون جریمه‌ها سنگین برای مصارف غیر خانگی در نظر گرفته شده است، طبق بررسی‌هایی که انجام دادیم در یک سال گذشته که ما اینجا بودیم، کمتر از ۱۰ درصد انشعابات باغ شهری از الگوی مصرف تجاوز کردند که آن‌ها هم جریمه می‌شوند و تنها ابزار قانونی و قدرتی که در اختیار ما قرار گرفته است، برخورد ریالی است و جریمه‌ها طبق تعرفه‌هایی که توسط وزارت نیرو اول هر سال به ما ابلاغ می‌شود، برای متخلفین اعمال می‌شود.
هفت‌برکه: این سرانه برای همه کشوری یکسان است؟
یکی از مشکلاتی که در سطح کشور داریم این است که همان سرانه مصرف و تعرفه‌ای که در مناطق سردسیر در نظر گرفته می‌شود همان سرانه مصرف برای مناطق گرمسیر نیز اعمال می‌شود. به هر حال ما قبول داریم سرانه مصرف ۳۵۰ لیتر به ازای هر نفر در گراش بالا است ولی از لحاظ اقلیمی بالا نیست. چون در مناطق سردسیر شاید اصلا نیاز مردم به یک سوم این حجم آب هم نباشد، ولی اینجا نیاز است. بهتر بود که بر اساس اقلیم بیایند تعرفه‌ها را در نظر بگیرند. مثل کاری که در بخش برق انجام می‌شود. الان بعضی از مناطق، تعرفه گرمسیری ۱ و گرمسیری ۲ برایشان اعمال می‌شود یکی ۶ ماه یکی ۹ ماه. ولی در بخش آب این کار را انجام ندادند و باید این اتفاق بیافتد که در حق مردم اجحاف نشود.
هفت برکه: گزارشی از استفاده آب شرب در مصارف کشاورزی داشتید؟
علیپور: بله. گزارش داشتیم. الان ۳ پرونده در دادستانی در حال پیگیری است و نزدیک به ۱۸ مورد هم در ۳ ماهه گذشته سال ۱۴۰۲ شناسایی شده‌اند، و با آن‌ها از طریق اعمال جریمه و قطع آب، برخورد شده است.
هفت برکه: منابع تامین آب شرب شهر گراش چقدر از سد سلمان و چقدر از چاه‌های محلی است؟ برنامه‌ای برای افزایش چاه‌ها فعال در زمان بحران‌های آبی دارید؟
علیپور: ما در شهر گراش روزانه، نزدیک به ۲۰۰ لیتر در ثانیه آب را تامین و توزیع می‌کنیم. در گراش آب سد سلمان را در دو نقطه دریافت می‌کنیم یک نقطه، مخزن ۱۰ هزار متر مکعبی و یک نقطه در خود شهر. و سرجمع این دو نقطه نزدیک به ۱۳۰ لیتر به صورت میانگین لیتر بر ثانیه آب دریافت می‌کنیم و حدودا بین ۷۵ تا ۸۰ لیتر در ثانیه هم از چاه‌های آهکی خود شهر و منابع زیرزمینی، آب مورد نیاز تامین و توزیع می‌شود.
هفت برکه: سهمیه ما از سد سلمان چقدر است؟
علیپور: سهمیه دریافتی ما از سد سلمان، به علت قدمت تاسیسات سد و محدودیت‌ها در تصحیح و انتقال آب، ۷۰ درصد است. یعنی کلیه روستاها و شهرهایی که در مسیر از سد سلمان استفاده می‌کنند، دارند از ۷۰ درصد ظرفیت تخصیصشان، استفاده می‌کنند.
هفت برکه: آیا خط دوم به گراش هم می‌رسد یا نه؟
علیپور: ما نیازی نداریم که خط دوم به گراش برسد. برنامه‌ریزی برای خط دوم این است که در طول مسیر یک تعدادی شهر و روستا هست که منشعب نیستند و انشعاب ندارند، آن‌ها تحت پوشش قرار بگیرند و ظرفیت‌ها اصلاح شود.
ظرفیت‌هایی که ما الان داریم دریافت می‌کنیم، تخصیصی است که زمان بهره‌برداری اولیه یعنی ۲۰ سال گذشته به ما تخصیص یافته است و یک یا دو بار نیز بر اساس رشد جمعیت و تعداد شهر و روستا که به مرور در مسیر اضافه شدند و تحت پوشش قرار گرفتند، بازنگری شده است و الان دیگر امکان این که این ظرفیت‌ها بازنگری شود وجود ندارد، چرا که ظرفیت تاسیسات موجودمان بیشتر از این نیست.
در واقع تعدادی شهر و روستا که الان نیاز به تخصیص بیشتر دارند، انشعابشان از خط یک جدا می‌شود و روی خط دوم اعمال می‌شود. اما ظرفیتی که از خط ۱ برایشان باقی می‌ماند، به شهرهای که تحت پوشش هستند و به تخصیص بیشتر نیاز دارند، اضافه می‌شود. مثلا ما در افق ده ساله آینده در نظر داریم به جای ۱۳۰ لیتر از سد سلمان، ۱۸۰ لیتر آب دریافت کنیم.
هفت‌برکه: مثلا چه نقاطی از خط ۲ استفاده می‌کنند؟
با توجه به توپوگرافی و شیب منطقه، اوز بالاتر از گراش واقع می‌شود. آب سد دارد می‌آید گراش و از گراش منشعب می‌شود به شهرستان اوز شرکت آبفای فارس یک تاسیسات، پمپاژ، مخازن، انشعابات سنگین برقی را مجبور شده است، آماده کند که بتواند از گراش آب را بردارد و به یک نقطه بالاتر ببرد. مطمئنا در طراحی خط ۲، شهرستان اوز، از خط ۱ خارج می‌شود. چون بر اساس طراحی خط ۲، آب اول می‌رود اوز بعد می‌آید شهرستان‌های پایین‌تر.
از طرفی آن ۳۰ یا ۵۰ لیتری که الان اوز دارد از خط ۱ برمی‌دارد آزاد می‌شود و نیاز آبی گراش از روی همان خط ۱ تامین می‌شود. و تامین آب برای تمام روستاهای بخش مرکزی و تعدادی از روستاهای بخش ارد روی خط ۲ طراحی شده است. و نیاز آبی و کمبود ظرفیت تولید برای شهر گراش هم از روی خط ۱ تعریف می‌شود.
هفت برکه: با اعلام قطع شدن آب سد سلمان به سرعت شهر گراش دچار بی‌آبی می‌شود. طرح مخزن دوم و افزایش ظرفیت مخزن در چه مرحله است؟
علیپور: استاندارد وزارت نیرو می‌گوید شرکت‌های آب و فاضلاب موظف است به ازای هر مشترک یک متر مکعب مخزن ذخیره‌سازی داشته باشد. ما در خود شهر گراش ۱۷ هزار اشتراک ثبتی داریم، ولی می‌دانیم ۱۷ هزار نفر ساکن شهر نداریم. بعضی افراد یک انشعاب در شهر دارند و یک انشعاب در صحرا و این انشعاب‌ها ۲۴ ساعت و مداوم مورد استفاده نیست. بعضی افراد هستند ۲ یا ۳ خانه دارند و همه ۳ خانه پر نیست باز بر اساس استاندارد اگر بگوییم ما ۱۷ هزار اشتراک فعال در شهر گراش داریم و ۱۵ هزار متر مکعب مخزن ذخیره، نسبت به استاندارد، ۲ هزار متر مکعب، مخزن ذخیره، برای امروزمان کم داریم.
در طرح اقدام ملی مسکن حدود ۴ هزار متقاضی تایید شدند که قرار است زمین برایشان تامین شود این ۴ هزار نفر بالتبع جز مشترکین شهر می‌شوند و بر این اساس ما آمدیم نیازسنجی کردیم و طی سفری که پارسال استاندار محترم به گراش داشتند جز مصوبات سفر استاندار یک مخزن ده هزار متر مکعبی برای شهر گراش پیش‌بینی شد.
الحمدالله یک سری دست‌اندازی و چالش داشتیم که با کمک نماینده و پیگیری ایشان حل شد ما باید برای احداث پروژه جدید یا مخزن جدید از سازمان برنامه و بودجه کد ماده ۲۳ را می‌گرفتیم این یک چالش بزرگی بود که به همین راحتی حل شدنی نبود و حتی پروژه‌های ملی هم الان با وضع اعتبارات و درآمد کشور گرفتن ماده ۲۳ خیلی سخت و غیر ممکن شده است اما با کمک نماینده و فرمانداری توانستیم مخزن گراش را از اخذ ماده ۲۳ معاف کنیم و ببریمش زیرمجموعه اعتبارات تامین آب شهر گراش.
هفت برکه: بدون ماده ۲۳ و تنها با کمک اعتبارات شهرستانی حجم اعتبارات تخصیص یافته کم نخواهد بود؟ و باعث نمی‌شود اتمام پروژه‌ها طولانی شود؟
علیپور: بله. ولی ما داریم از چند مسیر دنبال می‌کنیم. اول این که احداث یک مخزن ده هزار متر مکعبی که امروز بالای ۵۰ میلیارد تومان نیاز مالی دارد آن هم به نرخ و فهرست بهای امروز ما آمدیم با کارشناسان و دوستان صحبت کردیم و نتیجه گرفتیم که به جای احداث یک مخزن ده هزار متر مکعبی در یک نقطه آن را تبدیل کنیم به دو مخزن ۵ هزار متر مکعبی.
این کار باعث می‌شود ما بتوانیم در سطح و جاهای مختلف شهر کنترل فشار را داشته باشیم و توزیع آب راحت‌تر باشد. و این که اجرای پروژه در دو فاز راحت‌تر است و با اعتبارات موجود سریع‌تر به نتیجه می‌رسیم. آقای فرماندار این موضوع را در کمیته برنامه‌ریزی در اعتبارات ۱۴۰۲ یعنی اعتبارات در اختیار فرمانداری قرار داده است و نماینده نیز از طریق وزیر نیرو پیگیری کرد و توانست در اعتبارات شهرهای دارای تنش، مبالغ خوبی را اخذ کند و در حال حاضر جانمایی مخزن انجام شده است.
هفت برکه: محل جانمایی مشخص است؟
علیپور: جانمایی در دو محل یا سه محل پیشنهادی اعلام شده است و برآورد هزینه‌ها انجام شده و اسناد مناقصه تهیه شده است. منتظریم که سازمان برنامه و بودجه تخصیص‌ها را شروع کند و در ردیف محل‌های اعتبارات، تخصیص‌ها را تزریق کند. ان‌شاالله امسال اگر اتفاقی پیش نیاید احداث فاز ۱ مخزن ۵ هزار لیتری عملیاتی می‌شود.
هفت برکه: شبکه داخل شهری شهر گراش مربوط به ۶۰ سال پیش است. امسال طرح تعویض شبکه در بخشی از محله بیدله اجرا شد. برای محلات دیگر هم برنامه‌ای دارید؟
علیپور: در تمام دنیا اصلاح و بازسازی شبکه یک کار روتین و مستمر است. ما از این طرف شبکه ایجاد می‌کنیم و از طرف دیگر وسعت اضافه می‌شود و هر سالی که می‌گذرد تاسیساتی که ما سال قبل اوایل اجرای شبکه ایجاد کردیم، فرسوده می‌شود. اصلاح شبکه فعالیتی نیست که یک بار شروع کنیم و یک بار تمام شود. اصلاح شبکه یک پروژه کاملا مستمر است که سالانه در ازای گذشت عمر و بالا رفتن قدمت، باید انجام شود. آب و فاضلاب کشور به دلیل بالا بودن هزینه و گسترش شهرها که به وجود آمده و عمده معابر و کوچه‌ها آسفالت و سنگ فرش هستند، هزینه‌ها را بالا برده و سرعت اصلاح کردن ما، نسبت به فرسوده شدن شبکه‌ها پایین‌تر است.
در شهر گراش پارسال ما مقداری اصلاح شبکه انجام دادیم امسال هم برنامه‌ریزی داریم که بین ۵ تا ۷ کیلومتر شبکه فرسوده شهر را اصلاح کنیم. رویکردمان این است که برای جلوگیری از چندباره کاری شدن پروژه‌ها که بیماری مزمنی است که سال‌ها گریبان مدیریت شهری ما را گرفته است، با شورای اسلامی شهر و شهرداری هماهنگ شویم تا معابری که دوستان برنامه‌ریزی دارند که به صورت سالانه بازسازی، روکش آسفالت و بهسازی انجام شود، به ما اعلام کنند و با بررسی که کارشناسان ما روی شبکه موجود انجام می‌دهند اولویت را می‌گذاریم نقطه‌ای که شهرداری در آن برنامه بهسازی آسفالت را دارد. شبکه گراش نزدیک به ۴۰ درصد فرسوده و عمر بالایی دارد، لوله‌های آزبست در عمق مختلف باید از لحاظ سایز بازنگری شود و هم از لحاظ جنس. امسال در برنامه داریم که بازسازی بالای ۵ تا ۷ کیلومتر را در دستور کار قرار دهیم.
هفت برکه: محلی مشخص برای بهسازی شبکه مد نظرتان است یا نه؟
علیپور: نه. پراکنده است. بر اساس تعداد اتفاقات و شکستگی‌هایی که در شبکه ایجاد می‌شود این‌ها را در اولویت می‌گذاریم. و نقاطی که شهرداری می‌خواهد بهسازی وآسفالت کند که شبکه ما آنجا مشکل دارد را در اولویت بعدی می‌گذاریم و همین قدمت بالای شبکه.
هفت برکه: یکی از سوالات همیشگی این است که برای اشتراک جدید هزینه شبکه با چه کسی است؟
علیپور: طبق ماده ۲۴، ۲۵ و ۲۶ زمین شهری، ابلاغیه هیات وزیران اجرای زیرساخت‌های آب و توسعه چه شخص حقیقی و چه شخص حقوقی تمام هزینه‌ها به عهده متقاضی است. این هم یک عیب بزرگ است. بزرگترین معضل همین بند قانون است و ما در ردیف بودجه و اعتباراتی که داریم ردیف محلی به نام توسعه شبکه نداریم. یعنی حتی اگر کمیته برنامه‌ریزی شهرستان هم بخواهد اعتباری را بگذارد در بحث توسعه شبکه وجود ندارد.
این ضعفی است که هم زمان در چند دستگاه اجرایی وجود دارد. این قانون است همان طور که به آبفا ابلاغ می‌شود به شهرداری‌ها، به بنیاد مسکن و مسکن و شهرسازی نیز ابلاغ می‌شود و در زمان تفکیک شهرداری درصد تفکیک را می‌گیرند و هزینه صدور پروانه را می‌گیرند و یا بنیاد مسکن زمانی که زمینی را تفکیک یا واگذار می‌کند از متقاضی غیر از دریافت هزینه خام زمین، هزینه اجرایی زیرساخت هم می‌گیرد.
طبق قانون دو راه برای اجرایش وجود دارد یا دستگاه متولی واگذاری خودش با نظارت آبفا در زمان تفکیک اقدام به اجرای زیرساخت کند یا بعد از این که تفکیک انجام شد هزینه‌ها را به حساب آبفا واریز کند و آبفا نسبت به توسعه شبکه اقدام کند. این موضوع در گذشته کمتر رعایت شده است و شده یک معضل برای تعدادی از مردم که در تفکیکی‌ها می‌خواهند ساخت و ساز کنند و ساکن شوند و این چالش بین آبفا و شهرداری، بین آبفا و بنیاد مسکن و بین آبفا و اداره کل راه و شهرسازی همیشه در رفت و آمد است ولی قانونا ایجاد زیرساخت و توسعه شبکه آب و برق و گاز برعهده شخص یا دستگاه اجرایی است یعنی شخص حقیقی یا حقوقی موظف است در زمان تفکیک زیرساخت‌ها را با نظارت دستگاه اجرایی اعمال کند.
هفت برکه: ولی این موضوع برای گاز یا برق صدق نمی‌کند و توسعه شبکه را خودشان اجرا می‌کنند چرا آبفا این طور عمل نمی‌کند؟
علیپور: چون آبفا از زمان تاسیس یک شرکت خصولتی بوده و ما تابع وزارت نیرو هستیم ولی برق و گاز و مخابرات تا چند سال جلوتر دولتی بودند و بخشنامه فرق می‌کرد حتی در خود بحث آب هم زمانی که آبفای روستایی از آبفای شهر مجزا بود و دو مدیریت جدا بودند آبفای روستایی می‌توانست از این اعتبار استفاده و توسعه ایجاد کند ولی آبفای شهری این طور نیست.
هفت برکه: برای توسعه جدید برنامه‌ای دارید؟ به ویژه در بحث مسکن ملی شبکه در زمان مناسب اجرا می‌شود؟
علیپور: مسکن ملی یک بحث کشوری و ملی است و بخش‌نامه‌ها به صورت سراسری ابلاغ می‌شود. برای اجرای زیرساخت‌ها تمعهیداتی دیده شده و وزارت راه و نیرو نسبت به تامین و اجرا برنامه دارند، تا اینجا پیشرفت حاصل شده در طرح اقدام ملی، تامین اعتبار توسط وزارت راه انجام می‌شود و اجرا توسط وزارت نیرو.
این بخشنامه تا امروز ۳ تا ۴ بار تغییر کرده است بر اساس شرایط حاکم و طرحی که اولین بار به این وسعت در کشور دارد اجرا می‌شود چالش‌هایی دارد که وقتی درصد پیشرفت بیشتر می‌شود و کار جلوتر می‌رود، قابل تغییر است. ولی این اطمینان را به مردم می‌دهیم که پروژه اقدام ملی با تفکیکی‌های گذشته کاملا متفاوت است و تمام زیرساخت‌ها از روز اول در دستورالعمل‌ها دیده شده و بالتبع با پیشرفت فیزیکی پروژه این هم اجرا می‌شود.
هفت برکه: برای تفکیکی‌های شهرداری‌ها و بنیاد مسکن برنامه‌ای ندارید که از این به بعد این مشکل دوباره تکرار نشود؟
علیپور: چرا. مستندات و بخش‌نامه‌ها و قوانینی که وجود داشته است را مکاتبه کردیم. جلسات متعددی گرفته شده است و تیم فعلی حاضر در شهرستان همه متفق‌القول به اجرای سریع قانون هستند و دارند کمک می‌کنند که این معضل در این مقطع به آینده کشیده نشود.
هفت برکه: برآورد شما از تابستان امسال چطور است و آیا مشکل عمده‌ای خواهیم داشت؟ توصیه شما به مردم؟
علیپور: اگر مردم در الگوی مصرفشان بازنگری انجام دهند بسیار موثر است. جا دارد تشکر کنم از مجموعه فرمانداری و نماینده که در تخصیص و تامین اعتبارات ۶ حلقه از چاه‌های شهر گراش که سالیان متمادی به علت عدم نیاز از سرویس خارج شده بود کمک کردند تا مشکلات برطرف شود و حالا آماده ورود به سرویس است.
تاسیسات ورودی از سد سلمان که مشکل داشت نیز حل شده و بخش کوچکی از بازسازی‌هایی که نیاز داشتیم، انجام دادیم و باالحمدالله در حال حاضر مشکلی برای تامین و گذر از تابستان نداریم مگر این که اتفاقی بیافتد.
قطعی آب و مشکلات آبرسانی سد سلمان فارسی بر خلاف بقیه جاها معمولا در زمان بارش است یعنی در زمستان یا باران چل پسین تابستان. اگر اتفاقی نیافتد مشکل خاصی نداریم، هر چند که باید مردم کمک کنند. بودن یا نبودن آب، می‌تواند یک شهری را خالی از سکنه کند یا جمعیت شهری را در کوتاه‌ترین زمان دو برابر کند. این یک امانت است دست ما و فردا نسل بعد ما، اگر بارش‌ها به همین منوال ادامه پیدا کند و برداشت و مصارف به این شکل باشد، نسل آینده جایی برای ماندن در منطقه نخواهد داشت.
هفت برکه: دلیل قطعی آب و افت فشار در مناطقی مثل شهرک آزادگان و پاقلعه و شهرک بسیجیان چیست؟
علیپور: شهر گراش عمده آبش را از سد سلمان دریافت می‌کند. در طول ۲۰ کیلومتری خط انتقال ایستگاه‌های متعدد پمپاژ وجود دارد. یعنی با قطعی برق هم تاسیسات تامین آب را از دست می‌دهیم ما از شهرستان قیر و کارزین تا شهرستان گراش هر شهرستان یک اداره برق توزیع مجزا دارد به هر دلیلی در هر کدام از این شهرستان‌ها با قطعی برق مواجه شویم عملا انتقال آب به شهرستان گراش که آخرین نقاط دریافت کننده آب است با مشکل روبه رو می‌شود یکی از معضلات و مشکلات این است که اجتناب‌ناپذیر است.
مشکل دوم اتفاقات و شکستگی‌هایی است که روی خط انتقال به وجود می‌آید. مورد سوم که مربوط می‌شود به شهرستان خودمان این است که مخازنی که در سطح شهر وجود دارد و به مخزن ده هزار متر مکعبی شهر وارد می‌شود. جانمایی که در زمان احداث انجام شده با ارتفاع قرارگیری مخزن در یک راستا است. مثلا شهرک بسیجیان و خودمالکی و شهرک آزادگان، فاز ۲ مسکن مهر از لحاظ ارتفاعی با مخزن ده هزار متر مکعبی در یک ارتفاع قرار دارند. نمی‌شود یک مخزن را همیشه روی بالاترین مرحله و بالاترین ظرفیت آبگیری قرار داد. ارتفاع مخزن به تناسب مصارف زیر دست و ورودی آب از سد سلمان تغییر پیدا می‌کند. زمانی که مخزن ما به نصف می‌رسد این محدوده‌ها با افت فشار مواجه می‌شود. و علت این که داریم دنبال می‌کنیم مخزن جدید احداث شود یکی از عمده دلیل‌ها همین جبران قطعی و افت فشاری که با پایین رفتن سطح مخزن با آن مواجه هستیم.
مشکل بعد این است که آب در اکثر منازل به روش سنتی شهر و بشکه تامین می‌شوند و از فشار آب شهر برای تامین فشار آب منازلشان استفاده می‌کنند در صورتی که باید تاسیسات بگذارند. تامین مخزن یکی از تعهداتی است که در زمان اخذ انشعاب، مشترک می‌دهد. اگر مشترکین متناسب با نیازشان یک مخزن در خانه تهیه کنند و آب وارد مخزن شود و مخزن در جای مناسبی باشد و ساختمان تاسیسات مناسبی داشته باشد با کمترین فشار مخزن آبگیری می‌شود و خروجی مخزن اتوماتیک کار تزریق آب ساختمان را انجام می‌دهد.
چه پیشنهادی برای کاهش مشکلات آب در مناطقی از شهر که با مخزن آب هم سطح هستند، دارید؟
علیپور: قانونا هیچ مشترکی نمی‌تواند بلافاصله بعد از کنتور پمپ نصب کند ما در اکثر نقاط شهر داریم می‌بینیم که مشترک بلافاصله بعد از کنتور و شیر پشت کنتور یک پمپ اتوماتیک نصب می‌کند برای این که فقط فشار آب ملک خودش را تامین کند این باعث می‌شود آب از شبکه مکش ظرفیت و حجم بیشتری را برداشت کند و تمام مشترک‌هایی که روی آن شبکه دارند آب برداشت می‌کنند با یک افت فشار محسوسی مواجه می‌شوند.
قانونا در زمان واگذاری انشعاب به مشترک‌ها اعلام می‌شود که تا یک بار تامین فشار آب به عهده آبفا است، بیشتر از آن بر عهده خود متقاضی و مالک است. برای ساختمان‌های طبقاتی که ما داریم در سطح شهر گراش به راحتی می‌شود با یک مخزن فایور گلاس، دو الکترو پمپ تامین فشار و یک مخزن دیافراگمی که روی آن نصب می‌شود برای مجتمع۲ تا ۵ طبقه‌ای آب تامین کنند بدون این که کوچکترین فشاری به شبکه وارد شود. پیشنهاد می‌کنیم ساختمان‌ها حتما دارای تاسیسات باشند و پمپ به جایی این که بعد از کنتور باشد بعد از مخزن قرار بگیرد.
این یکی از معضلاتی مناطقی است که از قدیم به دلیل نزدیک بودن ارتفاع با مخزن، با افت فشار مواجه هستند و این اجتناب ناپذیر است. تا مخزن جدیدی ساخته شود، تنها راه حل این موضوع این است که تمام پروژه‌های مسکونی که آنجا وجود دارد از روش پمپ بعد از مخزن استفاده کنند نه بیشتر از ظرفیت آب برداشت می‌کنند و نه شبکه را خالی از آب می‌کنند. چون در شبکه لوله ۳ اینچ یک محدوده اگر ۴ مشترک ۴ پمپ نصب کرده باشد عملا آن ۴۰ مشترک که آنجا هستند در ۸۰ درصد آب را دریافت نمی‌کنند.
هفت برکه: سیستم شهر و بشکه به جز ایجاد مشکل افت فشار و قطعی آب برای مشترکین برای خود اداره آبفا نیز مشکلی ایجاد کرده است؟
علیپور: برای شهر و بشکه کردن نیاز است یک شیر یک طرفه کنار کنتور نصب شود. چندی پیش در یکی از کوچه‌های مسکن مهر ما ترکیدگی انشعاب داشتیم ما سر کوچه آب را بستیم آب شبکه باید خالی می‌شد. این شبکه دیر خالی شد. اعتراض بود که چرا دیر دارید به موضوع می‌رسید؟ به این خاطر که اکثر ساکنین کوچه از سیستم شهر و بشکه استفاده می‌کردند و شیرهای یک طرفه ۸۰ درصد خراب بود و آب مخزنی که قرار بود برای ۲۴ ساعت مشترک را ساپورت کند، به شبکه خالی ما برمی‌گشت و دقیقا از همان نقطه که ترکیدگی ایجاد شده بود داشت خارج می‌شد این موضوع مشکلاتی را هم برای ما دارد ایجاد می‌کند یعنی تاخیر در ترمیم ترکیدگی.
اگر تاسیسات نصب باشد افت فشار اصلا احساس نمی‌شود. اگر مخزن مناسب و سیستم لوله کشی داخلی مناسب باشد اصلا نیازی به پمپ نیست بهتر است مشترکین سیستم را از حالت شهر و بشکه خارج کنند.
از لحاظ محاسبات روی کاغذ ما در گراش هیچ گونه مشکلی نه در حجم آب تولید شده و نه در حجم آب توزیع شده بین مشترکین نداریم. روی محاسبات و کاغذ و فرمول ما بیشتر از نیاز مردم آب تولید می‌کنیم. ولی بالتبع نقاطی هستند که این اتفاق دارد می‌افتد. برخی از دلایل این مشکلات معطوف به ما و اداره آبفا است اما برخی نیز به مردم مربوط است.در همه شهرها افرادی هستند که به طور غیر مجاز دارند از شبکه‌ها برداشت می‌کنند، مواردی که بعد از اخذ انشعاب، با آن آب، ساخت و ساز انجام می‌دهند. و افرادی که یک انشعاب دریافت کردند ولی دو یا سه ملک همجوار آن هم دارند از آن آب استفاده می‌کنند. این باعث می‌شود با وجود این که ما از لحاظ محاسباتی کمبود ظرفیت تامین و توزیع آب را نداریم ولی در نقاطی از شهر با افت و قطعی فشار، مواجه شویم.
کنترل و برخورد با برداشت غیرمجاز آب با چه ارگانی است؟
برخورد با برداشت غیر مجاز آب مثل شبکه توزیع برق نیست که تاسیسات روبنایی باشد و گروه‌ها با گشت زنی متوجه موضوع شوند. بیشترین کمکی که به ما می‌شود، گزارشات مردمی است که دریافت می‌کنیم.
آب و فاضلاب کشور و استان فارس سایتی را طراحی کرده است. در پرتال آب و فاضلاب فارس که وارد می‌شوید، گزینه‌ای با عنوان گزارشات مردمی را اضافه کرده است که می‌شود آنجا مشکلات را عنوان کرد و ارجاع داد. هم گزارش برداشت غیر مجاز و هم تخلفات را مردم می‌توانند آن جا ثبت کنند و ما در کمترین زمان رسیدگی می‌کنیم.
اگر مواردی بود به سخت‌ترین حالت ممکن با مصرف کنندگان برخورد می‌کنیم. واقعا حق عامه مردم دارد ضایع می‌شود و عده‌ای دارند متضرر می‌شوند. گراش از لحاظ داشتن افرادی که از لحاظ مالی توان خوبی دارند، زبانزد است. بعضی‌ها تخلفی انجام می‌دهند و به واسطه توان مالی جریمه را پرداخت می‌کنند و خیالشان هم نیست. این موارد را از طریق قوه قضاییه پیگیری می‌کنیم و تشکیل پرونده می‌دهیم که حق مردم تضییع نشود.