هفت‌برکه: دکتر محمود دهقانی، نویسنده اهل کازرون، در کتاب «فانوس درون برج بندر» که به تازگی منتشر کرده است، بخش زیادی از خاطراتش را به آشنایی و زندگی با خودمونی‌های منطقه، از خنج و اوز و گراش گرفته تا لار و بستک و صحرای باغ و لنگه اختصاص داده است. این کتاب در ۴۰۰ صفحه و با تیراژ ۳۰۰۰ نسخه از سوی انتشارات منشور صلح در تهران به چاپ رسیده است.
دکتر دهقانی دانش‌آموخته رشته‌های هنر و معماری از دانشگاه‌های مادرید اسپانیا و سیدنی استرالیا، و اکنون ساکن استرالیاست. او چند رمان و نمایشنامه به زبان فارسی و یک کتاب در مورد معماری صفویه به انگلیسی نیز منتشر کرده است.
نیره محمودی راد، دانش‌آموخته دانشگاه تربیت معلم از کازرون و دبیر کنونی دبیرستان دخترانه شاهد لار، معرفی کاملی بر این کتاب نوشته است که در هفت‌برکه بازنشر می‌شود.
کتاب «فانوس درون برج بندر» نوشته دکتر محمود دهقانی است که در شهر کازرون استان فارس چشم بر جهان گشوده و پس از پایان دبستان در ایران، به درخواست پدر که در دبی مغازه داشت به دبی می رود.
در مدرسه ایرانی دوبی با دوست خود مهندس محمد حیات خضری، زاده شهر اِوَز و هم مدرسه‌ای‌های لارستانی دیگر آشنا و دوست می‌شود.
کتاب با نثری شیوا و دلنشین در چهار بخش و سیزده فصل خاطراتی از دبی، اسپانیا و استرالیا را بازگو می‌کند. طرح جلد کتاب با سه تصویر در هم تنیده ی برج فانوس دریایی جزایر قناری اسپانیا در اقیانوس اطلس، محله ی بستکی دبی در خلیج فارس و «خانه‌ی اپرا» (اپرا هاوس) سیدنی استرالیا در اقیانوسیه به گونه ای جذاب و خوشرنگ در قاب نگاه خواننده جا می گیرد. با خواندن این کتاب ارزشمند که دارای طرح جلد زیبا و گویا نیز هست، مصمم شدم آن را به دوستداران فرهنگ معرفی کنم
در گفتگوی تلفنی با دوستان کازرونی همشهری نویسنده فانوس درون برج بندر، به این نتیجه رسیدم که طرح جلد را مزدک (داریو مزدا) فرزند ایشان که در مادرید اسپانیا زاده شده طراحی نموده است. مزدک از کودکی دستی در هنر گرافیک و طرح نقاشی دارد و هم اکنون دانشجوی رشته تاریخ و باستان شناسی در دانشگاه معروف کمپلو تنسه مادرید اسپانیا است.
کتاب فانوس درون برج بندر با سخن ناشر و پس از آن پیش گفتار نویسنده آغاز می شود. بخش یکم دربرگیرنده خاطرات کودکی و تبار خانوادگی نویسنده در دشت خشت کازرون و دشتستان بوشهر است. بخش دوم کوچ به دبی و سپری شدن دوران نوجوانی و دانش آموزی با دوستان لارستانی در مدرسه ایرانی دبی بوده که همگی زاده شهرهای لار، اِوَز، خنج، گراش و صحرای باغ از استان فارس و لنگه ، قشم، سوزا و بستک در هرمزگان هستند. در این کتاب از آغاز تا پایان مطالب بسیار متنوعی بیان می شود.
شایان یادآوری است که نویسنده چون در مدرسه فارسی دبی با دوستان فراوان لارستانی سر و کار داشته، آشنایی گسترده ای از فرهنگ، آداب زندگی مردم سراسر بخش لارستان پیدا کرده است. از تلاش بازرگانان اوزی، لاری، گراشی، خنجی، بستکی و هرمزگانی در دبی نیز به نیکی یاد می کند.
کتاب «فانوس درون برج بندر» سرچشمه بسیار ارزشمندی برای واکاوی رویدادهای تاریخ معاصر و جایگاه لارستانی ها در زمینه فرهنگی و بازرگانی برون و درون مرز است. نویسنده فانوس درون برج بندر، در کنار دوستان لارستانی خود در نوجوانی حتا توانسته است با گویش لارستانی نیز آشنا شده و با دوستان خود گفتگو کند. در جا به جای این کتاب، این دلبستگی آشکار است و نشان می دهد که با صمیمیت های فرهنگی گسترش یافته ی میان دانش آموزان مدرسه فارسی دبی که از بخش های گوناگون کشور بوده اند. آن ها در زیرسایه و شاخسار درخت تناور فرهنگ ریشه دار و بالنده سرزمین کهنسال ایران رشد یافته و سفیران فرهنگی آن سوی خلیج نیلگون فارس بوده اند.
دکتر محمود دهقانی دانش آموخته رشته های هنر و معماری از دانشگاه های مادرید اسپانیا و سیدنی استرالیا است. ایشان ۱۲ سال پیش از انقلاب بهمن ۵۷ همراه با یکی از بستگان با لنج به دبی سفر کرده و در مدرسه ایرانی دبی درس را ادامه می دهد. اما دیری نمی پاید کار مغازه پدر کساد شده به قطر می رود و دهقانی نوجوان با پشتیبانی پسر عمو درس در دبی را ادامه می دهد.
از محتوای کتاب چنین پیداست که نویسنده و دوستان نزدیک او همراه با درس خواندن به کار کردن نیز به صورت پاره وقت ادامه و گلیم زندگی خود را از آب می کشیده اند. اندوخته دانش و کار، آن ها را از اوان نوجوانی به منزله انسان های با دانش و تجربه به سوی پیشرفت های پی در پی رهنمون کرده است. نویسنده در کتاب خاطرات خود به مبارزه و درگیری با ساواک برون مرز در دبی و از فعالیت های سیاسی پیش و پس از انقلاب بهمن ۵۷ نیز پرده برداشته است. وی با کنجکاوی پیشینه اقتصادی و فرهنگی دبی را در پیش از تشکیل کشور امارات توصیف می کند. از برخورد خوب شیخ راشد آل مکتوم حکمران دبی نسبت به ایرانیان در بخش هایی از گفتار خود اشاره دارد.
چنین پیداست که روایت های نویسنده این کتاب به دور از هر گونه جانبداری های سلیقه ای، سیاسی، مذهبی، فرهنگی بوده و برگرفته از تجربه های به دست آمده در سفر به کشورهای گوناگون و آشنایی به زبان های عربی، انگلیسی، اسپانیولی، پرتقالی،ایتالیایی، اردو و حتا گویش لارستانی است. شناخت و آشنایی نویسنده با فرهنگ، مذهب و زبان مردم خیلی از کشورها، در همان روزهای نوجوانی در دبی بسیار عمیق است. او چون خاطراتی را پیش از تشکیل کشور امارات و جدایی بحرین استان چهاردهم از مام وطن بر زبان می آورد محتوای کتاب را بسیار خواندنی کرده تا خواننده با چشم و گوش باز به رویدادها نگریسته و هشداری برای تمامیت ارضی کشور باشد. این موضوع در همه صفحات کتاب به خوبی به چشم می خورد.
محمود دهقانی در بخش سوم کتاب خود به ستایش از دانشمند اوزی تبار زاده کوه گنو بندرعباس، دکتر عبدالمجید ارفعی می پردازد. چرا که این ادیب پژوهشگر برگرداننده ی منشور کوروش به زبان فارسی بوده و از برجسته ترین ایلام شناسان و نبشته خوان سنگی و گلی در ایران و جهان است. او می نویسد نام دکتر عبدالمجید ارفعی نه تنها در سراسر منطقه لارستان میان هم میهنان شیعه و سنی، بلکه در دبی، کویت و قطر نیز نماد فرهنگ پروری و فرهنگ دوستی بوده و در مجامع دانشگاهی جهان افتخار ایران است.
در بخش چهارم فانوس درون برج بندر، نویسنده از رویدادهای پیش از انقلاب و طرح های گردشگری آن زمان برای آینده ایران بحث به میان آورده و از سرنوشت کشتی های گردشگری رافائل، میکل آنژ و همچنین خاطره ای از ضیافت شامی که شهریار شفیق خواهر زاده شاه برای دانش آموزان مدرسه فارسی دبی بر عرشه ناو ببر تدارک دیده گفتگو به میان می آورد.
از دکتر محمود دهقانی در گذر از کتاب های ادبی داستان، رمان، نمایشنامه و کتاب پژوهشی، مقالات پرشماری نیز در گستره تاریخ معاصر، هنر، معماری، میراث،گردشگری و سیاست در رسانه های درون و برون مرز به چاپ رسیده است. ایشان سه دهه پیش نخستین رمان خود با نام «بورکی» را به چاپ رساند. پس از آن مجموعه داستان های «توفان باربادوس»، «پشت یک چکه اشک» و نمایشنامه «ناوگانی از قایق ها» را انتشارات نوید شیراز چاپ و روانه بازار کتاب کرد. همچنین کتاب «تاریخ معماری دوره صفویه» را به زبان انگلیسی در ۷۵۰ صفحه با همکاری دانشگاه تکنولوژی سیدنی استرالیا به چاپ رساند که منبع ارزشمندی درباره تاریخ معماری بوده و هنر ساختمان سازی ایران را به دانشجویان انگلیسی زبان معرفی می نماید.
کتاب «فانوس درون برج بندر» در ۴۰۰ صفحه و با تیراژ۳۰۰۰ نسخه از سوی انتشارات منشور صلح، در تهران به چاپ رسیده و در سراسر استان های کشور توزیع شده است. بخش عمده درآمد حاصل از فروش این کتاب برای کودکان بی سرپرست و بیمار به سازمان خیریه داده می شود.
