هفت‌برکه – شیدا شرقی: «موجود نیست.» «کجا گیرم می‌آد؟» این مکالمه‌ای است که بارها و بارها در داروخانه‌ها تکرار می‌شود. کمبود دارو سراسری است و گراش هم از این قضیه مستثنی نیست. مشکل این بار فقط داروهای خاص نیست بلکه برخی از داروهای ساده و آنتی‌بیوتیک‌ها نیز در لیست «موجود نیست» داروخانه‌های قرار گرفته است.
با شروع فصل پاییز و شیوع بیماری آنفولانزا و سرماخوردگی، مشکل کمبود دارو کم‌کم نمایان شد و حالا این مشکل به داروخانه‌های گراش هم رسیده است و با قفسه‌های خالی از سرم، انواع آنتی‌بیوتیک‌ها، آمپول و مسکن‌ها مواجه هستیم. با افزایش سهمیه، این کمبودها تا حدودی جبران می‌شود ولی کوتاه‌مدت است و همچنان با کمبود دارو مواجه هستیم.
این موضوع بازتاب زیادی در رسانه‌های سراسری داشت. خبرگزاری فارس با تیتر «آنتی‌بیونیست!» به سراغ این موضوع رفت: «چهارم آبان‌ماه بود که خبر استعفا رئیس وقت سازمان غذا و دارو پس از دستور رئیس‌جمهور برای برخورد با مدیران متخلف در حوزه کمبود دارو منتشر شد.»
راه‌حل موقتی، وارد کردن سرم و دارو از کشورهای همسایه بود اما این برنامه نیز چندان موفق نبود. به گزارش همشهری آنلاین سازمان غذا و دارو چهار روز پیش دستور داد داروی آنتی‌بیوتیک کوآموکسی‌کلاو که به صورت فوریتی و اضطراری از هندوستان وارد کشورمان شده و بین داروخانه‌ها توزیع شده بود، جمع‌آوری شود. آنتی‌بیوتیک‌هایی که وزیر بهدشت شخصا برای ترخیص آنها به فرودگاه رفت و حالا با دستور سازمان غذا و دارو جمع آوری می‌شود و دوباره بازار دارو را در معرض بحران قرار داد.
با توجه به اینکه کمبود دارو در سراسر کشور وجود دارد و مدیران دانشکده علوم پزشکی و بیمارستان سعی در مدیریت کردن این مشکل داشتند، مشکل کمبود دارو، سرم و داروهای آنتی‌بیوتیک در داروخانه‌های گراش هم دیده می‌شود.
داروخانه لطافت: مردم نباید تاوان سوء مدیریت مدیران را بدهند
تنها داروخانه شبانه‌روزی گراش باید در تمام ۲۴ ساعت پاسخگوی مراجعین باشد. نزدیکی داروخانه دکتر لطافت به بیمارستان باعث می‌شود اولین مقصد بیماران در جستجوی دارو باشد. برای پیگیری موضوع دو هفته پیش به سراغ دکتر علی‌اصغر لطافت، داروساز و مدیر داروخانه لطافت گراش رفتیم: «مشکل کمبود دارو در سراسر کشور وجود دارد و این موضوع به گراش هم رسیده است، در اقلامی مثل سرم، آنتی‌بیوتیک‌ها، شربت ایبروفن، آموکسی‌سیلین، کوآموکسی‌کلاوها، آنتی‌بیوتیک برای اطفال و شربت در حال حاضر با مشکل مواجه هستیم. ولی در چند روز اخیر با افزایش سهمیه گراش کمی این مشکل برطرف شده است.»
دکتر لطافت می‌گوید: «درخواست دارو داده شده است و قرار است وارد شود و تقریبا تا چند روز آینده این مشکل برطرف می‌شود. در سطح سازمان غذا دارو تغییراتی ایجاد شده است و به حل این مشکل کمک بزرگی کرده است. اما این تغییرات در سطح سازمان غذا و دارو باید قبل از اینکه این مشکل به وجود بیاید اتفاق می‌افتاد و مردم تاوان این سوء مدیریت در سطح کشور را نمی‌دادند.»
یک پزشک: این میزان کمبود دارو در سال‌های اخیر بی‌سابقه است
یکی از پزشکان عمومی گراش در خصوص کمبود دارو به هفت‌برکه می‌گوید: «کمبود دارو در بازه زمانی دوماهه اخیر از داروهای خاص عبور کرده و به داروهای عمومی رسیده است. کمبود داروهایی همچون انواع سرم‌ها، اکثر آنتی‌بیوتیک‌های سوسپانسیونی مختص کودکان، اغلب مسکن‌های سوسپانسیونی از قبیل استامینوفن، ایبوپروفن، برخی آمپول‌‌ها مانند اکثر آنتی‌بیوتیک‌های تزریقی، کورتون‌ها و شربت‌های سینه و سرفه، آمپول‌های گوارشی همچون معده و ضد تهوع، اکثر اسپری‌ها و افشانه‌های تنفسی و ریوی ویژه‌ی بیماران آسمی و آلرژیک همه و همه باعث شده بیماران، داروخونه‌ها و حتی پزشکان را در انتخاب داروی مناسب با چالش جدی مواجه کند. حتی شنیده شده برخی بیماران با پرداخت هزینه‌های هنگفت داروهای کمیاب خود را تامین می‌کنند.»
او در ادامه افزود: «کودکان و گروه‌های سنی پایین‌تر در این میان آسیب‌پذیری بیشتری را نسبت به سایر رده‌های سنی متحمل می‌شوند. این موضوع باعث شده سلامت کودکان به طور جدی تهدید و آمار بستری‌های بخش کودکان افزایش چشم‌گیر پیدا کند به نحوی که بخش کودکان بیمارستان گراش بیشتر اوقات بلاک و اشباع می‌شود.»
این پزشک خانواده با اشاره به اینکه روزبه‌روز لیست کمبود داروها بلند و بلندتر می‌شود گفت: «شخصا به یاد ندارم در سال‌های اخیر مشکل کمبود داروها تا این حد و در این سطح گریبان‌گیر مردم شود. این کمبود دارو بی‌سابقه است. ما هیچگاه واردات آنتی‌بیوتیک نداشته‌ایم که الان داریم. متاسفانه برخی سو مدیریت‌ها در حوزه غذا و دارو که خود وزارت بهداشت هم به آن اذعان دارد می‌تواند یکی از علل ایجاد این معضل باشد. از مسئولین انتظار می‌رود در اولین فرصت نسبت به رفع کاستی‌ها اقدام عاجل کنند تا بیش از این بیماران آسیب نبینند.»
مدیریت غذا و دارو: مشکل سراسری است
دکتر هدی موغلی مدیریت غذا و دارو دانشکده علوم پزشکی گراش را بر عهده دارد. وظیفه اصلی این مدیریت تامین و مدیریت دارو است. موغلی می‌گوید: «مشکل کمبود دارو در سراسر کشور وجود دارد و در گراش سعی کردیم که این موضوع را مدیریت کنیم اما کمبود در برخی اقلام دارویی را داریم که با افزیش سهمیه کمی این موارد جبران شد ولی همچنان با کمبود دارو مواجه هستیم.»
دکتر موغلی در ادامه افزود: «با تغییر در ساختار مدیریتی غذا و دارو کشور، کمی اوضاع بهتر شده است. تولیدات داخلی دو برابر افزایش پیدا کرده است و توزیع شروع شده است اما توزیع زمان‌بر است. در کنار افزایش دو برابری تولیدات داخلی، واردات دارو هم در کشور داشته‌ایم که با افزایش سهمیه داروخانه‌ها سعی در جبران این کمبودها داریم.»
مدیریت غذا و دارو دانشکده علوم پزشکی گراش با اشاره به دلیل کمبود دارو به خصوص آنتی‌بیوتیک‌ها گفت: «در ایام کرونا برخی اقلام دارویی جزو تجویزها نبود و مصرف آن در کشور کاهش پیدا کرد. در نتیجه تولیدکنندگان این داروها ضررهای زیادی را از عدم مصرف داروهای تولید شده متحمل و تولید کاهش پیدا کرد یا متوقف شد. اما به یکباره با کاهش ویروس کرونا و واکسینه شدن مردم و شیوع ویروس آنفولانزا و سرماخوردگی، پزشکان شروع به تجویز این داروها کردند و این کمبود به وجود آمد.»
حذف ارز، تحریم و توقف تولید داخلی در لیست مقصرها
سایت سازندگی در گفتگو با علی فاطمی، نایب‌رئیس انجمــن داروســازان ایــران، نوشته است: «تاکنون دلایل مختلفی برای کمبود دارو گفته شده است که اصلی‌ترین دلیل آن حذف ارز ۴۲۰۰ دارو در دولت سیزدهم، تحریم واردات مواد اولیه تا توقف تولید در کشور را شامل می‌شود. در حال حاضر با حذف ارز ۴۲۰۰ تولیدکنندگان داخلی توان خرید مواد اولیه را ندارند. در این میان بســیاری از داروها در کشــور تولید می‌شود اما مواد اولیه آنها از خارج از کشور وارد می‌شود. داروهای کودکان هم که اکثرا به صورت شربت می‌باشد تولیدکنندگان برای تامین شیشه با مشکل مواجه هستند و دلیل آن کمبود شیشه در بازار است.»
فاطمی در ادامه می‌گوید: «وقتی قیمت دارو دستوری باشد، تولیدکننده، دارو را تولید نمی‌کنـد و وضعیت کنونی به وجود می‌آیــد. دود تصمیمات غلط و اختلافات به چشم مردم می‌رود. دسترسی به دارو بیش از هر چیزی برای مردم در اولویت اســت و دوم اینکه قیمت دارو نیز باید درست باشــد. نباید سرم ۱۷ تا ۱۸ هزارتومانی در بازار آزاد به ۱۰۰ تومان برسد. اینکه دارو در دسترس باشد ولی با قیمت بالاتر هنر نیست.» ادامه گزارش را در اینجا بخوانید
خبرگزاری مهر، بر اساس آنچه که در کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در ارتباط با کمبود برخی اقلام دارویی در کشور مورد بررسی قرار گرفته است، بروز کمبودهای دارویی را در چند بند مورد توجه قرار داده است:
۱. وجود ضعف در نحوه و زمان قیمت‌گذاری دارو در کمیسیون مربوطه و عدم مشارکت تولیدکنندگان در فرآیند قیمت‌گذاری
۲. عدم برنامه‌ریزی مؤثر سازمان غذا و دارو در پیش‌بینی‌های لازم در ذخایر استراتژیک
۳. عدم نظارت کافی بر هزینه‌کرد نشان‌دار اعتبارات یارانه‌ای تخصیص داده شده
۴. خارج ننمودن اقلام کاملاً وارداتی از سبد حذف ارز ترجیحی و اجرایی کردن طرح با خروج مواد اولیه تولید داخل
۵. مطالبه واردکنندگان مواد اولیه دارویی مبنی بر کاهش نرخ مالیات بر ارزش افزوده از ۹ درصد به یک درصد
۶. عدم ارائه تسهیلات به تولیدکنندگان با هدف جبران کمبود نقدینگی ناشی از مابه‌التفاوت قیمت ارز ترجیحی و نیمایی.
۷. کمبود قابل ملاحظه اقلام دارویی وارداتی، تجهیزات و ملزومات پزشکی و شیرخشک به علت عدم تخصیص منظم منابع و ارز ترجیحی توسط سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی.
آن‌چیزی که بیش از هر چیز در کمبود دارو تکرار می‌شود موضوع سومدیریت است. آیا با تغییر یک مدیر این مشکل حل می‌شود؟ در نهایت آن چیزی که مردم می‌بییند این است: «دارو نیست.»