هفت‌برکه: «نورا» اقتباس نسبتا آزاد علیرضا کوشکی جلالی از نمایشنامه‌ی «خانه عروسک» از هنریک ایبسن، نمایشی بود که انجمن نمایش گراش برای شروع دوره‌ی جدید «تماشا» (پخش و نقد و بررسی فیلم‌تئاتر) انتخاب کرده بود. در دوره‌ی هفت‌جلسه‌ای جدید، شکل‌گیری و تاریخ و انواع «رئالیسم» در هنر تئاتر پیگیری خواهد شد. دوره‌ی هفت‌جلسه‌ای پیشین تماشا در مورد «تراژدی» چند ماه پیش به اتمام رسیده بود. بیستمین تماشا روز چهارشنبه ۲۷ مهرماه ۱۴۰۱ در موسسه هفت‌برکه گراش برگزار شد. در این جلسه، مسعود غفوری، دکترای ادبیات انگلیسی، درباره‌ی «نوزایی تئاتر با خیزش رئالیسم در قرن ۱۹» صحبت کرد.
نمایشنامه «خانه عروسک» را می‌توان یکی از معروف‌ترین و پراجراترین آثار هنریک ایبسن، نویسنده‌ی قرن نوزدهمی نروژی دانست. او که به پدر رئالیسم در تئاتر شهرت دارد، با این نمایشنامه و نمایشنامه‌های دیگرش همچون «ارواح»، «دشمن مردم» و «هِدا گَبلر»، تحولی در تئاتر اروپا به وجود آورد و بر نسل‌های همزمان و بعد از خودش به شدت تاثیر گذاشت. تمرکز بر دغدغه‌ها و درونمایه‌های زندگی روزمره‌ی مردم عادی و بازآفرینی واقع‌گرایانه و دقیق آنها بر صحنه‌ی نمایش، از خصوصیات اصلی نمایشنامه‌های ایبسن است.
«خانه‌ی عروسک» داستان سه روز از زندگی زنی خانه‌دار به نام «نورا هلمر» است. او در طی اتفاقاتی آرام‌آرام متوجه می‌شود تصوری که از زندگی، همسر و جامعه‌اش داشته است، دروغین و ریاکارانه بوده است. او خود را همانند عروسکی بی‌اختیار در خانه‌ای پوشالی می‌یابد و نیاز می‌بیند که برای پیدا کردن خودش، قدم به اجتماع بگذارد. پردازش دقیق این تحول شخصیت و تصمیم انقلابی نورا، الهام‌بخش بسیاری از نمایشنامه‌نویسان از نیمه‌ی پایانی قرن نوزدهم تاکنون بوده است.
نمایش «نورا»، به کارگردانی علیرضا کوشکی جلالی که در تیر و مرداد ۱۳۸۹ در سالن قشقایی مجموعه‌ی تئاتر شهر اجرا شد، برداشتی نسبتا آزاد از نمایشنامه «خانه عروسک» است. جلالی کوشیده است با کشاندن لحن درام نمایشنامه به سمت طنز و همچنین با تمرکز بر جنبه‌های فمینیستی این نمایشنامه، نمایش «نورا» را به ذائقه مخاطب امروز ایران نزدیک‌تر کند. بخش مهمی از نقد و بررسی فیلم‌تئاتر نورا به همین تغییرات و لزوم انجام آنها اختصاص یافت.
مروری بر مدرنیسم در هنر تئاتر و نقش ایبسن در ایجاد آن و همچنین تاثیرش بر نمایشنامه‌نویسان سراسر جهان، از جمله جورج برنارد شاو و اسکار وایلد در انگلیس؛ یوجین اونیل و تنسی ویلیامز در آمریکا، چخوف، مکسیم گورکی و میخاییل بولگاکف در روسیه و …، بخش اول صحبت‌های مسعود غفوری بود. او سپس به معرفی نمایشنامه «خانه عروسک» و تاثیر این نمایشنامه بر جامعه و هنر قرن نوزدهم و همچنین دلیل این تاثیرات پرداخت. بخش آخر صحبت‌های غفوری به نمایش «نورا» و جنبه‌های تماتیک و فرمیِ این اقتباس اختصاص داشت.
مینا غفوری، کارشناس ارشد ادبیات انگلیسی و از حاضران در جلسه، گفت در این نمایش، جنبه‌های فمینیستی اثر ایبسن زیادی بولد شده است، در حالی که برای ایبسن انسان مهم‌تر است. او این تصمیم را برای جذاب‌تر کردن نمایش برای مخاطب دانست، و معتقد بود با این کار، جای تحلیل‌های روانشناختی و جامعه‌شناختی خالی مانده است.
محمد خواجه‌پور، کارشناس ادبیات فارسی، با یادآوری این که اجرای زنده‌ی نمایش را در آن سال دیده است، گفت: زمان اجرای نمایش مهم است. این نمایش بعد از وقایع سال ۸۸ به روی صحنه رفت در این برهه، این فرم از اجرا و بازی با نظام سانسور، یک فرم غالب بود. در واقع کارگردان این نمایش خواسته است که انقلابی‌تر از هنریک ایبسن قرن نوزدهمی باشد. یکی از تم‌های اصلی نمایش، دروغ است و همین را می‌توان دلیل انتخاب کارگردان دانست.
مریم محمودی، کارشناس هنری اداره فرهنگ و ارشاد گراش، بازی پیام دهکردی و پانته‌آ بهرام را فوق‌العاده دانست، اما گفت علاوه بر مسائل گفته‌شده، با موسیقی این نمایش نیز ارتباط برقرار نکرده است.
علی فخری، کارگردان تئاتر، نیز به بازی خوب پانته‌آ بهرام اشاره کرد و گفت: من فاصله‌ی سطح بازیگرها را در جایی مثل تهران که انتخاب بازیگر آسان است، درک نمی‌کنم. به اعتقاد فخری، کارگردان می‌توانست ده دقیقه‌ی آخر نمایش را حذف کند تا از شعارزدگی پرهیز شود.
دوره‌ی جدیدِ هفت‌جلسه‌ای تماشا در مورد «تئاتر رئالیستی» چهارشنبه‌ها دو هفته یک بار در موسسه هفت‌برکه برگزار می‌شود. طبق دوره‌ی گذشته، به کسانی که دست کم در چهار جلسه از این دوره شرکت کنند، گواهی شرکت از طرف انجمن و اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی گراش اعطا می‌شود.
خبرهای دیگر جلسات تماشا را در این صفحه بخوانید.
