هفت‌برکه – حسین ناصری: پیاده‌راه‌ها از اصلی‌ترین عناصر ادراک منظر هستند که نقش مهمی در ارتقای فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی جامعه دارند. پیاده‌راه‌ها در ابتدا باعث شناخت و درک مخاطب از منظر می‌شوند و سپس ثبت خاطرات جمعی و فردی را نیز به‌دنبال خواهند داشت. پیاده‌راه صرفاً مسیری برای رسیدن از نقطه‌ای به نقطه‌ای دیگر نیست، بلکه تصویر ذهنی مخاطب از منظر را می‌سازد و نیز ادراک ذهنی در پیاده‌راه‌ها شکل می‌گیرد و مقصد با آن معنی می‌یابد.
تعریف پیاده‌راه و تفاوتش با پیاده‌رو
پیاده‌راه گذرگاهی است که صرفاً جهت استفاده‌ی عابرین پیاده است. این گذرگاه‌ها معمولاً در مراکز شهری، کنار جاده‌های بیرون شهر یا تفرجگاه‌های طبیعی ساخته می‌شوند. پیاده‌راه‌ها بخشی از فضاهای شهری هستند که با توجه به قابلیت‌هایی همچون جنبه‌های فرهنگی، گردشگری، تجاری، تاریخی و… قابل استفاده قرار می‌گیرند.
در مورد تفاوت پیاده‌رو و پیاده‌راه می‌توان گفت پیاده‌رو مسیری ویژه‌ی عابرین پیاده است که در جوار مسیر سواره‌رو در یک خیابان ساخته می‌شود؛ اما پیاده‌راه مسیر جداگانه‌ای است که صرفاً جهت استفاده‌ی عابرین پیاده است و یا اینکه حرکت سواره‌ها را در پیاده‌راه به حداقل می‌رسانند، یا در شرایطی محدود و اضطراری اجازه‌ی استفاده سواره نیز داده می‌شود. ضمن اینکه پیاده‌راه فقط از لحاظ کارکرد‌های فیزیکی و ترافیکی ساخته نمی‌شود، بلکه هدف اصلی در ساخت پیاده‌راه، امکان افزایش کنش‌های اجتماعی و فرهنگی و ارتباطات همگانی در عرصه عمومی و همگانی است.
ظرفیت خیابان تمیز برای تبدیل شدن به پیاده‌راه
در این یادداشت قصد داریم به خیال‌پردازی در مورد خیابان تمیز گراش بپردازیم، چراکه به گفته انیشتین، تخیل بالاتر از علم است و از طرفی به گفته دیگر، «تخیل، هنر آفرینش آینده است». چند وقتی است با توجه به پیشرفت و توسعه خیابان تمیز و محدوده اطراف آن، ما را به آن واداشته است که فکر و تخیلات خود را در قالب یادداشت ارائه دهیم.
این خیابان نزدیک به مرکز شهر و در سمت شمالی شهر قرار دارد و محور اتصال‌دهنده خیابان امام خمینی از جنوب به بلوار سرداران به شمال است. با توجه به امکانات و کاربری‌های تجاری موجود و اضافه شدن چندین صنف جدید به این محور و قرارگیری آن در حوالی مرکز شهر، این خیابان به یکی از کانون‌های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و از همه مهم‌تر تجاری مردم تبدیل شده است. از میان صنف‌های موجود در این خیابان می‌توان به چندین سوپرمارکت، کبابی و رستوران، آرایشگاه، خشکشویی، میوه‌فروشی، خیاطی، مرغ‌فروشی، نانوایی و چندین صنف کارگاهی و فنی مثل تعمیرگاه و چاپخانه و… اشاره کرد. اضافه شدن چندین صنف تجاری جذاب برای پیاده‌مداری به این خیابان، به عنوان مثال راه‌اندازی کافه و رستوران و صنف‌هایی که با نیازهای روزمره‌ی مردم همخوانی داشته باشند، می‌تواند به این خیال‌پردازی کمک کند.
البته باید توجه داشت که اصلی‌ترین نقش یک خیابان، سهولت در عبور و مرور وسایل نقلیه است. خیابان تمیز نیز این اکنون این نقش را ایفا می‌کند. خیابان تمیز هفت ورودی و خروجی فرعی دارد و طول خیابان هم تقریباً ۵۷۰ متر است. برای طراحی یک خیابان پیاده‌مدار در این راستا، باید به این نقش توجه شود و مسیرهای جایگزینی جهت انتقال ترافیک از این خیابان پیشنهاد شود. مطالعه‌ی اولیه‌ی نقشه‌ی این منطقه نشان می‌دهد که از شمال و غرب، خیابان شهید حسین رسولی‌نژاد برای متصل کردن بلوار سپاه به بلوار سرداران، و از شرق و جنوب، خیابان شادروان سیدرضا معصومی می‌تواند این نقش را به عهده بگیرد. این خیابان‌ها می‌توانند به عنوان محور ترافیک درجه ۲ استفاده شوند و حجم ترافیک به این دو خیابان فرعی و کوچه‌های اطراف منتقل شود.
تمام ورودی‌ها و خروجی‌ها به این خیابان برای وسایل نقلیه باید مسدود شود تا عابرین پیاده با اطمینان کامل و خیالی راحت در این محور پیاده رفت‌و‌آمد کنند. ضمن اینکه یکی از راه‌کارها جهت آسیب ندیدن ساکنین این خیابان جهت رفت‌و‌آمد، صدور کارت تردد مخصوص است.
پس از مشخص کردن مسیرهای جایگزین برای این محور جهت عبور و مرور وسایل نقلیه، به سراغ مکان‌یابی پارکینگ اطراف این محور پیاده‌مدار می‌رویم که به‌صورت لکه‌گذاری در نقشه مشخص می‌شود. البته موضوع به این سادگی نیست تمامی املاک دو طرف این خیابان دارای مالک خصوصی بوده و اکثرا دارای کاربری تجاری هستند به همین دلیل این ایده‌پردازی ما هزینه زیادی نیز خواهد شد و بدون رضایت شهروندان و مالکین اجرای آن به هیچ وجه ممکن نخواهد شد.
برای ارتقا کیفیت مسیر پیاده‌راه جهت استفاده و تمایز داشتن با دیگر خیابان‌ها و محورهای شهر، باید دو ورودی اصلی از طرف خیابان امام خمینی و بلوار سرداران تعریف شود. برای مثال، می‌توان ورودی‌ها را با استفاده از چوب و سی‌ان‌سی به صورت طاق ساخت و با گل و گیاهان طبیعی و سازگار با محیط اطراف آن مشخص کرد. در ورودی کوچه‌های فرعی نیز می‌توان از همین طرح الگو گرفت اما در مقیاس کوچکتر و طراحی ساده‌تر.
و در مرحله‌ی آخر، زیباسازی مسیر پیاده‌راه با استفاده از مبلمان شهری متناسب با مسیر پیاده جهت استراحت و لحظات مکث عابرین پیاده و همچنین نورپردازی جهت افزایش کیفیت طراحی و به وجود آوردن امکان فعالیت و رونق داشتن زندگی شبانه مد نظر قرار می‌گیرد.
