هفت‌برکه – علی‌اکبر امانی: در این مقاله به جرم توهین و انوع آن خواهیم پرداخت. اما پیش از آن، در مورد «مزاحمت» که موضوع شماره پیشین دادیاب بود (اینجا)، خوانندگان بارها سوالی پرسیدند: با مزاحمان در شبکه اینستاگرام چه کنیم؟ ابتدا به این سوال هم جواب خواهیم داد.
لازم به ذکر است به دلیل گستردگی مطالب، باید بررسی کلی این جرم را در نیز دو یا سه مطلب انجام داد. بقیه مبحث را در شماره‌ی آینده خواهید خواند. خواهشمندم متن کامل مقاله را در سایت هفت‌برکه مطالعه نمایید، چرا که مطالب در شبکه‌های اجتماعی به صورت کاملا مختصر ذکر می‌شود.
مزاحمت در اینستاگرام
اگر کسی با حساب کاربری جعلی (فِیک) در اینستاگرام مزاحم ما شد چه کنیم؟
می‌توانید از آن شخص به دو شکل شکایت کنید:
۱. از طریق پلیس فتا: به آدرس www.cyberpolice.ir مراجعه کنید و در قسمت ثبت شکایت، گزارشی از شرح ماجرا را به همراه مدارک و مستندات خودتان (مثل اسکرین‌شات از چت‌ها و پیام‌ها و آدرس اکانت مزاحم) در سایت درج کنید.
۲. مراجعه به دفاتر الکترونیک قضایی: به دفاتر الکترونیک قضایی مراجعه و پس از ثبت نام در سامانه، شکایت خود را مطرح کنید. شکایت از مزاحم اینستاگرامی به دادسرای رایانه‌ای، باید از طریق سامانه ثنا باشد به آدرس: http://sakha.adliran.ir/accustion.apx
توهین جرم است
مقدمه: با گسترش جمعیت و معضلات اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی، جرائم نیز به تبع در مقیاس بزرگتری انجام می‌شود. یکی از این جرائم جرم توهین است که امروزه بخش بزرگی از پرونده‌های در حال رسیدگی در دادگاه‌های کیفری را تشکیل می‌دهد.
توهین عبارت از «رفتاری» است که موجب استخفاف و تحقیر طرف شود که این رفتار ممکن است به شکل‌های مختلف لفظ، فعل و یا اشاره نمود پیدا کند. معنای لغوی توهین، خوار کردن، خفیف کردن، سبک داشتن و سست کردن است (فرهنگ معین[۱]). توهین در اخلاق اسلامی نیز از رذایل اخلاقی به شمار می‌آید.
در مورد توهین از منظر قانون، می‌توان به این نکات مهم اشاره کرد:
۱. رفتاری که توهین محسوب می‌شود، می‌تواند نمودهای مختلفی به شکل فعل، کتابت، نوشتار و حتی اشاره داشته باشد[۲].
۲. برای تشخیص اهانت‌آمیز بودن هر رفتار بایستی به «عرف زمان و مکان» رجوع کرد[۳].
۳. مفهوم توهین امری نظری و قابل شک است، بنابراین در مورد توهین به مامور دولت، اگر در حکم، کیفیت توهین تشریح نشود، چنین حکمی مخدوش است.
۴. صرف خشونت در گفتار توهین نیست؛ هر چند با توجه به شخصیت طرف مقابل، کاری بی‌ادبانه تلقی گردد.
۵. مخاطب توهین باید شخصی غیر از توهین‌کننده باشد. توهین به خود، جرم نیست.
۶. توهین به اشخاص حقوقی را نمی‌توان توهین به مدیران و روسای آن‌ها دانست. به همین دلیل، ماده ۶۰۸ ق. م. ا. ۱۳۷۵ از واژه افراد استفاده کرده است و همچنین توهین و افترا نسبت به یک اداره، توهین و افترا نسبت به اعضای آن نمی‌باشد.
۷. توهین به گروهی از افراد بدون تعیین مصادیق خاص توهین کیفری نیست. مثلا اگر بگوییم «همه‌ی دانشجویان حقوق بی‌سواد هستند» توهین نیست؛ ولی اگر بگوییم «آقای فلانی بی‌سواد است» توهین است زیرا مصداق است.
۸. توهین با فعل است؛ گرچه بین صاحب‌نظران اختلافی است و بر این باور هستند که با ترک فعل هم میسر است (مثل سلام نظامی نکردن به مافوق) لکن بهتر است بگوییم با فعل است مثل فحش رکیک…[۴]
۹. حضوری بودن توهین شرط نیست و در غیاب شخص هم می‌تواند توهین حساب شود[۵].
۱۰. علنی بودن توهین شرط نیست[۶].
۱۱. لازم نیست مخاطب ناراحت شود؛ مثلا اگر کسی فحش بخورد اما لبخند بزند، باز هم توهین اتفاق افتاده است. مثال را من زده‌ام اما نکته از همان منبع پیشین[۷].
۱۲. توهین به مردگان توهین کیفری نیست مگر عرفا توهین به بازماندگان محسوب شود.
۱۳. بعضی مواقع جنسیت یا سن مخاطب باعث تشدید مجازات توهین‌کننده می‌شود[۸].
۱۴. صرف محرم بودن توهین‌کننده به مخاطب باعث نمی‌شود که جرم محقق نشود؛ مثال اگر برادر به خواهر توهین کند، باز هم جرم است.
۱۵. ابتدایی بودن توهین ضروری است؛ یعنی کسی در پاسخ به توهین شفاهیِ دیگری توهین کند مرتکب جرم نمی‌شود[۹]. البته اساتید نظریات متفاوتی دارند و من به عنوان یک شاگرد، با صاحب‌نظرانی که بر این باور هستند که ارتجالی بودن ضروری نیست و هر دو باید مجازات شوند موافقم.
۱۶. جرم توهین ماده ۶۰۸ ق. م. ا. ۱۳۷۵ به موجب قانون کاهش حبس تعزیری مصوب تیرماه ۱۳۹۹ جرمی قابل گذشت است؛ یعنی با شکایت شاکی تعقیب شروع می‌شود.
پانویس‌ها:
[۱] فرهنگ معین، ۱۳۶۳، ص ۱۱۷۱
[۲] جرائم علیه امنیت و آسایش عمومی، حسین میرمحمد صادقی، انتشارات میزان، چاپ سی و نهم، پاییز ۱۳۹۸ ص ۱۹۸.
[۳] همان، ص۱۷۰
[۴] همان، ص ۱۷۵
[۵] همان، ص ۱۷۵
[۶] همان ص ۱۷۵
[۷] همان ص ۱۷۶
[۸] مانند ماده ۶۱۹ ق. م. م. ا، ۱۳۷۵
[۹] محشای قانون تعزیرات، بهمن کشاورز، گنج دانش، چاپ دوم، ۱۳۷۶.
مطالب مرتبط: