تحریریه نوجوان هفت‌برکه – حسنا مقتدری: خیلی از خانواده‌ها از «فضای مجازی» دل خوشی ندارند اما این کلمه برای نوجوانان مفهومی دیگر دارد: مفهوم یک زندگی جدید. هویت جدید، سرگرمی‌های متنوع و دوستان بی‌نهایت از اصلی‌ترین دلایل گرایش نوجوانان به فضای مجازی است.
این روز‌ها گسترش بیشتر فضای مجازی، ساعات استفاده از گوشی موبایل را در نوجوانان به شدت افزایش داده است. به نوشته‌ی سایت اسمارت اینسایتس (اینجا) در ابتدای سال ۲۰۲۲، بیش از ۵۸ درصد از مردم دنیا از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. متوسط استفاده‌ی روزانه در کل دنیا، ۲ ساعت و ۲۷ دقیقه است. اما مثلا در کشوری مثل آمریکا، این آمار بالاتر است. سایت اینسایدر اینتلیجنس (اینجا) گزارش کرده است که «در سال ۲۰۲۱ استفاده‌کنندگان از موبایل در آمریکا یک سوم وقت خود را در فضای مجازی سپری کردند» بدون اینکه برنامه مشخصی برای استفاده از تلفن همراه خود داشته باشند.
برای کشف راز استفاده‌ی زیاد از گوشی موبایل، به سراغ چند نوجوان رفتم و از آنها پرسیدم که چرا بیشتر وقت خود را در فضای مجازی سپری می‌کنند.
در جواب این سوال، نرگس که زمان زیادی را در فضای مجازی سپری می‌کند، گفت: «من از گوشی موبایل برای کلاسم استفاده می‌کنم و به جز مواقعی که کار دارم، با گوشی موبایل وقتم را می‌گذرانم. مثلا اینستاگردی می‌کنم یا به کانال‌های تلگرام سر می‌زنم و یا آنلاین بازی می‌کنم.»
نیلوفر که خیلی به جمع‌های شلوغ علاقه ندارد، گفت: «بازی‌هایی که توی گوشی نیستند، فقط برای یک یا دو ساعت سرگرم کننده‌اند؛ ولی گوشی فرق دارد، اگر از یک بازی یا برنامه خسته بشوم، راحت می‌توانم وارد یک برنامه دیگر بشوم بدون اینکه برنامه‌ها تمام بشوند یا تکراری باشند؛ و بدون اینکه مجبور باشم وارد جمع‌های شلوغ بشوم می‌تونم با چند تا از دوستانم همزمان صحبت کنم.»
عرفان هم شخصیتی آرام دارد و به نظرش روزی ۵ تا ۶ ساعت استفاده از گوشی زیاد نیست: «من خیلی دور گوشی نمی‌روم، به طور میانگین روزی کمتر از ۵ یا ۶ ساعت. تلویزیون نگاه می‌کنم و سر کار هستم و اگر وقت خالی داشته باشم، والیبال بازی می‌کنم.»
نظر ملیکا برایم جالب بود. او دختری آرمانگرا است. گفت: «نمی‌دانم چرا شما‌ها اینقدر به گوشی علاقه دارید. من به جز مواردی که با گوشی کار داشته باشم، خیلی از موبایل استفاده نمی‌کنم.»
امیرحسین که یک پسر سمپادی است، گفت: «امروزه زندگی ما به فضای مجازی گره خورده است؛ اما من سعی می‌کنم زمانی را که توی فضای مجازی سپری می‌کنم، صرف کارهای مفید کنم و از رفتن به فضاهای بی‌فایده مثل اینستاگرام دوری می‌کنم.»
اما دلیل راحله برای استفاده از گوشی این بود: «چون آدم‌های زیادی توی فضای مجازی دور و بر ما هستند ولی واقعیت اینطور نیست.» از او خواستم بیشتر توضیح بدهد. او گفت: «توی واقعیت من نمی‌توانم همیشه دوستانم را ببینم یا مثلا کسایی که خیلی از من دورند، ولی فضای مجازی اینطور نیست. همزمان می‌توانم همه‌ی دوستانم را ببینم و با آدم‌هایی از هر جای دنیا که باشند حرف بزنم. البته من واقعا دختر بی‌حوصله‌ای هستم و گوشی کارم را راحت‌تر کرده.»
دلیل خودم برای استفاده از گوشی، رسیدگی به کارهای کلاس‌هایم و وقت گذراندن با دوستانم است. در واقعیت خیلی سخت می‌شود مکانی را پیدا کرد که برای سرگرمی چند دختر نوجوان مکان مناسبی باشد. در نتیجه من به سراغ موبایلم می‌روم.
همانطور که می‌بینیم، تعداد بسیاری از نوجوانان، «سرگرمی» را دلیل اصلی استفاده از فضای مجازی می‌دانند. سرگرمی‌های متنوع، فضای پایان‌ناپدیر بازی‌ها، آشنا شدن با افراد مختلف از سراسر دنیا و گفت‌وگو با آنها برای نوجوانان بسیار جذاب‌تر از بازی‌های تکراری روزمره است. از عمده‌ترین دلایل گرایش نوجوانان به فضای مجازی برای سرگرمی را می‌توان کمبود مکان مناسب برای سرگرمی نوجوانان و فرهنگ شهرستان دانست. اما دلایل بعضی‌ها قانع‌کننده‌تر بود؛ آنها از گوشی موبایل و فضای مجازی برای یادگیری مهارت‌ها و زبان‌های مختلف استفاده می‌کردند. من به زبان انگلیسی علاقه دارم و فضای مجازی به من این امکان را می‌دهد که در هر مکانی از هر کتابی که به زبان انگلیسی نوشته شده استفاده کنم، بدون این که نیاز باشد چندین جلد کتاب را با خود حمل کنم.
اگر نظر منِ نوجوان را بخواهید، می‌گویم مزایای فضای مجازی خیلی بیشتر از معایب آن است؛ اما در صورتی که به نوجوانان آموزش داده شود که چگونه از آن استفاده کنند؛ نه اینکه آنها را به خاطر استفاده‌ی نادرست سرزنش کرد. پیدا کردن راه حل مشکل آسان است؛ اما عمل به آن سخت.
