هفت‌برکه: یک سال از راه‌اندازی انجمن صنفی کارگران ساختمانی در گراش می‌گذرد. رسیدگی به مشکلات و حق و حقوق کارگران از جمله بیمه شدن آنها، از مهم‌ترین فعالیت این انجمن است. این انجمن حالا ۲۷۰ نفر عضو دارد. محمد مهری، مسئول انجمن کارگران، نداشتن اداره تامین اجتماعی و اداره‌ی فنی و حرفه‌ای و همچنین زیاد شدن کارگران افغانی را مهم‌ترین مشکلات کارگران در شهر می‌داند.
محمد مهری با دادن توضیحاتی از روند تشکیل انجمن صنفی کارگران، اشاره کرد و گفت: «پیرو تصمیماتی که کارگران شهر برای تشکیل انجمن صنفی کارگران گرفته بودند من به عنوان نماینده برای پیگیری کار انتخاب شدم که نامه‌ای بزنم به دکتر حسین‌زاده، بعد آقای سجادی‌فرد کار را دنبال کرد و جلسه گرفتند تا این که انتخابات برای تعیین اعضای انجمن صنفی در تاریخ نهم اسفند ماه سال ۹۹ در حسینیه ابوالفضل(ع) انجام شد. در نهایت از میان کاندیدا‌ها من به عنوان رئیس هیات مدیره انتخاب شدم و صورت جلسه نوشته شد. این انجمن دارای اساس‌نامه، اعتبارنامه، گواهی ثبت و مهر است و فعالیت آن کاملا بر اساس قانون است و حوزه فعالیت آن شهر گراش و توابع است. حق ورودی دویست هزار تومان است. سال ۱۴۰۰ سالانه حق عضویت سالانه صد هزار تومان بود ولی امسال ۱۸۰ هزار تومان شده است.»
الان انجمن ما مستقل است
راه‌اندازی دفتر کار انجمن، اولین قدمی بود که برداشته شد: «ما از آن روز که مسئولیت را پذیرفتیم، پیگیر کارهای انجمن هستیم. از همان لحظه استارت کار، ما پیگیر محل و امکاناتی برای شروع فعالیت شدیم. آقایان دکتر فتحی، مهندس جعفر یوسفی و مهدی مهرابی، و شهردار وقت حسین مهروری در این زمینه خیلی به ما کمک کردند. با خیرین هم صحبت کردیم و بالاخره دفتر را راه انداختیم و در ماه سوم امکانات فراهم شد ولی هنوز کد رفاهی ما نیامده بود و الحمدالله از خرداد سال ۱۴۰۰ کد رفاهی ما نیز رسید و ما مستقل شدیم. الان با داشتن کد رفاهی مسئولیت اجرایی تامین اجتماعی تحویل من است.»
مهری با بیان تعداد اعضای انجمن، نحوه و شرابط ثبت‌نام در انجمن را توضیح داد و گفت:«در حال حاضر حدود ۲۷۰ نفر عضو داریم و کارگرانی که می‌خواهند عضو انجمن شوند موظف به پرداخت حق ورودی و حق سالانه هستند. کارگران شانزده رشته‌ی مهارتی از جمله: لوله‌کشی، نصاب بهداشتی، برق‌کار، گچ کار، نقاش، سنگ‌کار،اسکلت فلزی، در و پنجره‌ساز، آرماتوربند، بتن ریز، بتن‌ساز و قالب‌بند و کف تراژ بند و بنای سفت‌کار، عایق کار و … می‌توانند عضو انجمن صنفی کارگران شوند.»
تشخیص این که یک نفر کارگر است یا نه؟
او در جواب به این سوال که انجمن صنفی کارگران چه خدماتی را به کارگران ارائه می‌دهد، گفت: «در این یک سالی که ما انجمن را راه انداختیم دو مرتبه بسته معیشتی توزیع کردیم. بسته لوازم التحریر با کمک همکاران، طی دو مرحله توزیع شده است. این خدمات را می‌دهیم. زمانی که ما می‌رفتیم لار می‌گفتند برای یک نامه، دو روز بعد برگرد. ما الان در عرض ۵ دقیقه نامه را آماده می‌کنیم و روند اداری را کوتاه‌تر کرده‌ایم و برای همین بچه‌ها ترجیح می‌دهند زیر نظر ما باشند. مهم‌ترین فعالیت ما این است که تامین اجتماعی احراز صحت کار کارگر‌ها را به دست ما گذاشتند. یعنی از ما سوال می‌کند که این شخص کارگر است یا نه؟ نامه می‌دهند که به گراش مراجعه کنید، ما این جا بازرس داریم، سهراب غفوری بازرس است و آقای سجادی‌فرد الان جانشین من است، حمید صلاحی هم خدمات است. هر چند که تامین اجتماعی خودش یک بازرس جدا دارد اما ما هم بازرس داریم. من خودم چون در شغل بنایی سابقه بیست پنج ساله دارم در گراش همه را می‌شناسم و مشکلی برای شناسایی افراد نداریم، مگر کسانی که غریب باشد اما ساکن گراش باشند و یا افرادی که بیرون گراش کار کرده‌اند و یا شهرهای همجوار و روستاهایی که وابسته به گراش است بوده‌اند.»
گرفتن بیمه‌ی کارگران برای اعضای انجمن، شرایط و مراحلی دارد. مهری می‌گوید: «کارگرانی که متقاضی بیمه شدن هستند اول باید به دفتر گراش مراجعه کنند و ما نامه معرفی به آنها می‌دهیم برای اداره فنی و حرفه‌ای لار، چون ما به صورت مستقل اداره فنی و حرفه‌ای نداریم و آنجا آزمون می‌دهند، دو نمونه آزمون گرفته می‌شود، آزمون بیسوادی و باسوادی. چون بچه‌های فنی و حرفه‌ای با من آشنایی دارند امتحان بی سوادی اول خودم می‌گرفتم ولی جدیدا تحویل مهندس مرتضی وقارفرد داده شده است. می‌روند آنجا امتحان می‌دهند اگر قبول شدند مدرک را می‌آورند اینجا و ما در سامانه رفاه، ثبت‌نامشان می‌کنیم و من احراز و تاییدشان می‌کنم، عکس‌ها را در سیستم ثبت می‌کنیم و می‌فرستیم برای بازرسی استان، بازرسی استان تایید می‌کنند و می‌فرستند تهران اگر تایید شد، برمی‌گردد.»
بیمه و فنی و حرفه‌ای ضرورت کارگران است
او ادامه می‌دهد:«بیمه تامین اجتماعی حق بازنشستگی دارد. من از ۱۴ سال پیش که بیمه شدم از ماهی ۱۵ هزار و ۳۰۰ تومان شروع کردم امسال بیمه تامین اجتماعی این هزینه را رسانده است به نفری ۳۶۲ هزار تومان که کارگران بیمه شده هر ماه باید پرداخت کنند. این هزینه برای کارگران دیگر ماهی یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان است. و یکی از امتیازهای بیمه این است که افراد می‌توانند خانواده‌هایشان را تا سقف ۵ نفر نیز تحت پوشش قرار دهند. و موردی که در کمیسیون اجتماعی مصوب شده است و ما امیدوار هستیم که قطعی شود این است افرادی که در لیست انتظار ما هستند هم می‌توانند بیمه شوند. انشاالله تا مرداد ماه این موضوع نیز مشخص خواهد شد. من سه روز در بیمارستان پیمانیه جهرم بستری بودم با وجود استفاده از داروهای خارجی هزینه‌ی این سه روز بستری شدن برای من ۱۹ هزار تومان شد اما اگر آزاد حساب می‌شد، بالای بیست میلیون تومان می‌شد. من به همه پیشنهاد می‌دهم که بیمه تامین اجتماعی خیلی امتیاز دارد و آقایان حتما بیایند و بیمه شوند.»
او با این خبر که مجوز گرفتن تمدید پروانه مهارت نیز به گراش داده شده است، ادامه داد: «کارگران متقاضی بعد از این که در مرکز فنی و حرفه‌ای امتحان دادند و قبول شدند، مدرکی به آنها می‌دهند به عنوان پروانه مهارت که برای هر رشته‌ای جداگانه است. این پروانه سه سال اعتبار دارد و سه سال یک بار باید تمدید شود و الان چهار ماه است که گراش امکان تمدید اعتبار پروانه را نیز دارد. قبلا مجبور بودیم به لار برویم و همه گله‌مند بودند تا این که با پیگیری که انجام دادیم تمدید پروانه در پست بانک آقای صحراگرد انجام می‌شود. فقط مشکل ما این است که اداره تامین اجتماعی نداریم و از این لحاظ به لار وابسته‌ایم.»
اما هنوز هم کارگرانی هستند که عضو انجمن صنفی کارگران نیستند. مهری می‌گوید:«بعد از راه‌اندازی دفتر در گراش ما اطلاع‌رسانی را انجام دادیم اما عده‌ای می‌گویند چون ما هزینه پرداخت بیمه را نداریم، عضو نشدیم. عده‌ای هم گفتند ما حق عضویت سال ۱۴۰۰ را در لار پرداخت کردیم ما هم گفتیم شما اگر گواهی پرداخت هم بیاورید، ما حق عضویت را امسال از شما نمی‌گیریم. ما امسال از خیلی از اعضا به همین خاطر، حق عضویت را نگرفتیم.»
بازرسی از بیمه‌شدگان برای بررسی صحت و سقم شرایط کارگران بخش دیگری از پروسه‌ی بیمه کردن کارگران است. او می‌گوید: «بعضی افراد چون پروانه مهارتشان سه ساله است بیمه تامین اجتماعی فقط دو مرتبه در سال بازرسی را انجام می‌دهد و سالی یک مرتبه هم انجمن صنفی کارگران بازرسی را انجام می‌دهد. آن‌هایی که سالی دو مرتبه تامین اجتماعی بازرسی می‌کند امکان دارد که پروانه مهارتشان تاریخ داشته باشد اما به محض این که تاریخ پروانه مهارتشان تمام شد خود به خود سیستم بیمه را قطع می‌کند و بعد نامه می‌زند تامین اجتماعی و تامین اجتماعی لار نامه می‌زند برای دفتر انجمن صنفی کارگران گراش، طبق قانون کار، انجمن لار به هیچ عنوان نمی‌تواند کارهای بچه‌های گراش را انجام دهد ما هم نمی‌توانیم کار بچه‌های لار را انجام دهیم.»
فرماندار پیگیر راه‌اندازی تامین اجتماعی باشد
می‌پرسیم چرا با وجود وعده‌های مسئولین هنوز اداره تامین اجتماعی در گراش راه‌اندازی نشده است و آیا در این زمینه شما هم پیگیری کرده‌اید یا نه؟ مهری جواب می‌دهد: «من در سایت هفت برکه خواندم که فرماندار محترم گفته بود که تا پایان دولت آقای روحانی ما اداره تامین اجتماعی را در گراش مستقر می‌کنیم و بچه‌ها هم با این وعده انجمن را، راه انداختند اما الان خیلی گله‌مند هستند و واقعا هم حق با آنها است و من توقع دارم از فرماندار عزیز که کار را پیگیری کنند. هر چند وظیفه من نیست. ما این انجمن را راه انداختیم که کار راه بیافتد، هیات رئیسه بدون چشمداشت برای جوان‌های گراش کار می‌کند ولی بعضی از مسئولین پشت ما را خالی کردند. الان ما مکاتبه کردیم به آقای حسین‌زاده و نامه رسمی زدیم و همین طور آقای رحیمی، رئیس تامین اجتماعی لار هم قول همکاری داد.»
مهری از شبی می‌گوید که نماینده مردم در مجلس، خبر گرفتن مجوز راه‌اندازی تامین اجتماعی را به او داد: «لحظه‌ای که آقای حسین‌زاده ساعت ۱۲ با من تماس گرفت و گفت به صورت کتبی مجوز را گرفتیم، من آن شب تا صبح خوابم نبرد. صبح زود رفتم اداره‌ها که پیگیری کنم. الان چهار ماه از مجوزی که آقای حسین‌زاده گرفته است می‌گذرد اما فرمانداری گراش هنوز کار را به نتیجه نرسانده است.»
مهری معتقد است حمایت از کارگران نباید فقط در حرف باشد: «مشکل ما الان این است که نیاز به حمایت داریم من مثلا خودم تنها باید بروم و سهمیه برنج بگیرم سهمیه مرغ، شکر بگیرم. من توقع دارم فرمانداری زمانی که من نامه رسمی دادم، جواب نامه رسمی من را بدهند. شما موظف هستید جواب رسمی نامه من را بدهید حداقل بگویید سهمیه نداریم.»
داد کارگران بومی از افزایش کارگر افغان بالا رفته است
افزایش کارگران ساختمانی افغانستانی نیز داد کارگران ایرانی را در آورده است. مهری می‌گوید: «چیزی که خیلی‌ها از آن گله‌مند هستند بحث زیاد شدن افغان‌ها است که بچه‌های گراش دادشان بالا رفته است. من خودم ۲۴، ۲۵ سال سابقه بنایی دارم. هفته‌ای هفت تا هشت کار بیرون می‌دادم. الان چند ماه است کار جدیدی به من پیشنهاد داده نشده است. افغانی‌ها می‌آیند و با نصف قیمت کار می‌کند. یک کارگر مجرد افغانی بدون کارت در گراش کار می‌کند؛ خانه‌ای اجاره می‌کنند و بیست، سی نفر در یک اتاق زندگی می‌کنند و هزینه زیادی ندارند. اما برای گراشی‌ها که عیال‌وار هستند، تکلیف چیست؟ الان بچه‌های گراشی خیلی بیکار شدند و دادشان بالا است.»
می‌پرسیم آیا بین کارگران و افغانی‌هایی که کارت دارند و کارت ندارند، تفاوتی وجود دارد؟ جواب می‌دهد: «قبلا این تفاوت خیلی مشهود بود افغانی که کارت داشت با خیال راحت برای او کار می‌گرفتیم. من شخصا کارگر افغانی سر کار نمی‌برم چون حالا آن قدر تعدادشان زیاد شده است که مشخص نیست وضعیت آنها چگونه است. افغانی اندازه گراشی کار نمی‌کند ولی از گراشی بیشتر پول برمی‌دارد. ما از نظام مهندسی و شهرداری توقع داریم که همان طور که برای دادن اجازه کار نیاز به انتخاب ناظرین معماری و تاسیسات دارند، ناظر پیمانکار هم انتخاب کنند که افراد موظف شوند کارگرانی را به کار گیرند که کارت مهارت داشته باشند نه افغانی که نمی‌دانند چه خبر است. من خبر دارم ساختمانی که افغانی کار کردند سنگ ساختمان در حال ریزش است و افغانی هم الان این جا نیست که جوابگو باشد. اینجا بعضی افراد گراشی تنها به ارزانی فکر می‌کنند به کیفیت کار اهمیت نمی‌دهند مشکل ما الان این است.»
اما بعضی از پیمانکاران عقیده دارند که کارگران گراشی هم زمان کارشان کمتر است و هم کیفیت کارشان، مهری در این رابطه می‌گوید: «من این مساله را صد در صد رد می‌کنم. من با اکثر پیمانکاران کار کردم. من هنوز خودم بیکار نشدم ولی افرادی که من با آنها کار می‌کردم و شراکت داشتم همه بیکار شدند. کیفیت کار کارگران گراشی بالا است اصلا این طور که می‌گویند، نیست. من خودم را مثال می‌زنم از اول تا آخر گراش من را می‌شناسند با پیمانکاری برق روز کار کردم تا ناساگ، اکثر ساختمان‌ها نما کردم، گراش سنتر خودم کار کردم، ساختمان‌های بزرگ پاساژها را خودم کار کردم، افغانی نمی‌تواند همچین کاری کند یا مثلا کارگر گراشی داریم به اسم آهنلی پورشمسی کارش سنگ‌های زیر سقف است، چه کارهایی که زیر سقف انجام نمی‌دهد با سنگ، آدم متعجب می‌ماند، افغانی نمی‌تواند این طور کار کند. اگر ارزانتر کار می‌کنند، اما کیفیت کار آنها زیاد خوب نیست.»
نظارت بر قیمت‌ها وظیفه ماست
بر اساس کارگر بودن یا استاد کار بودن افراد، شرایط کمی فرق می‌کند، مهری می‌گوید:«کارگران ساختمان رتبه‌بندی دارند، درجه یک، درجه دو و درجه سه، بر اساس این درجه‌بندی نوع بیمه آنها هم تغییر می‌کند. الان من که درجه سوم هستم، هزینه بیمه من سیصد و شصت و شش تومان است، درجه دو و درجه اول هم کمی بالاتر. از نظر بیمه تامین اجتماعی، همه حقوقشان را در یک سطح پرداخت می‌شود ولی از نظر مهارت ممکن است فرق داشته باشد.»
مهری با این توضیح که از دیگر وظایف انجمن صنفی کارگران نظارت بر قیمت‌ها است، گفت: «ما درهر رشته‌ای کمیته خاص خودش را تعیین کردیم انتخابات باید انجام دهیم که مثلا اگر زمانی بین صاحب کار و پیمانکار و استاد کار مشکلی پیش آمد، میانجگری کند. بر اساس قیمت سالانه که برای کارگران تعیین می‌شود، نظارت روی قیمت‌ها با ما است و کارگران گراش با قیمت پایین‌تر از قیمت دیگر کارگران کار می‌کنند.»