هفت برکه: زمان زیادی لازم بود تا نهال‌های کاشته شده در بلوار کوثر و صیاد شیرازی به درختان سبز و سایه‌دار تبدیل شوند اما سرنوشت نافرجامی در انتظار آنها بود. قطع شدن. قرار نیست در این پست موجه و یا غیرموجه بودن دلایل قطع شدن این درختان را بررسی کنیم. ما با این سوال کار داریم چیکار کنیم که بعد از این سبزی و زندگی از هیچ درختی گرفته نشود و سرزندگی و نشاط از هیچ کدام از کوچه‌پس کوچه‌های شهر نرود.
سید محمد مجلسی که کارشناسی مهندسی علوم کشاورزی با گرایش ترویج و آموزش کشاورزی پایدار است در این پست قرار است به ما بگوید چه درختان و نهال‌هایی برای فضای سبز و محیط شهری مناسب است. او یکی از مشاورین در کمیته‌ی سیما و منظر و فضای سبز شهری است و در این یادداشت با بیان دلایلی نشان داده است که موافق کار شهرداری در قطع درختان در این دو بلوار است اما این موافقت چند شرط دارد؛ این که درختان با درختان مناسبتری جایگزین شوند، سپردن کار به کاردان، مشاوره با کارشناسان و مطالعات علمی روی نوع گونه‌های گیاهان و درختان و همچنین نوع خاک در مناطق مختلف شهر.
فواید و اهمیت وجود فضای سبز در مناطق مسکونی و شهری بر کسی پوشیده نیست و نقش آن را در تعدیل هوای محیطی و ایجاد زیبایی و سرسبزی را نمی‌توان نادیده گرفت اما باید توجه داشت که چه نوع گیاهانی برای منطقه و فضای مورد نظر مناسب‌تر هستند تا در آینده مشکلی در اثر آن به وجود نیاید و مجبور به از بین بردن و یا جایگزینی آنها با گیاهان دیگر نشویم.
اخیرا قطع درختان در بعضی از خیابان‌های سطح شهر عامل ابراز نظرهای موافقان و مخالفان پیرامون این موضوع شده است. (در هفت‌برکه بخوانید.) درختانی که توسط شهرداری قطع شده است، یک سری معایبی داشتند که امیدوارم یادآوری این معایب، باعث مساعد شدن نظر شهروندان منتقد و ناراضی نسبت به قطع این درختان شود.
از آنجا که درختان قطع شده غالبا درختان جنگلی بودند، جهت فضای سبز مناسب نیستند، رشد بی‌رویه و حجم و اندازه زیاد این درختان باعث می‌شود نمای شهر به خوبی دیده نشود. ما هزینه زیادی می‌کنیم و ساختمانهای زیبایی می‌سازیم به طوری که وجود آنها تا حدودی شهر گراش را از دیگر شهرها متمایز می‌کند و این یک امتیاز برای گراش محسوب می‌شود، اما وجود چنین درختانی مانع از دیده شدن این ساختمان‌ها و اماکن تجاری می‌شود که این می‌تواند حتی رونق بازار و کسب و کار را نیز کاهش دهد.
این درختان از نوع درختانی بودند که ریشه آنها بسیار گسترش پیدا می‌کند و این باعث شده سنگفرش و موزاییک‌های پیاده‌روها و حتی آسفالت اطراف درخت تخریب شود که آثار آن را می‌توان در بلوارهای کوثر و صیاد شیرازی به خوبی دید.
هر گیاهی زیبایی خاص خود را دارد و هیچ گیاهی نازیبا نیست. بعضی از درختان مانند کنار، کهور، بید، اکالیپتوس و آکاسیا که از سال‌های قبل در سطح شهر کاشته شده‌اند برای طبیعت بسیار مناسب و زیبا هستند اما برای فضای سبز سطح شهر می‌توان درختان مناسبتری از نظر شکل و اندازه و رنگ برگها به جای آنها کاشت. بنابراین می‌توان گفت کار شهرداری در قطع این درختان کاملا صحیح بوده و باید از آقای مهروری شهردار وقت و آقای عباسپور مسئول فضای سبز تشکر کرد اما در صورتی که این درختان با درختان مناسبتری جایگزین شوند تا در آینده ناچار به قطع دوباره آنها نشویم.
چه گیاهان و درختانی در گراش بکاریم؟
با توجه به میزان متوسط بارش سالانه ۲۰۰ میلیمتر، ارتفاع از سطح دریا حدود ۹۰۰ متر و عرض جغرافیایی حدود ۲۷ درجه شهر گراش این گیاهان را می توان به عنوان فضای سبز کاشت:
مرکبات مخصوصا نارنج که نسبت به دیگر مرکبات رشد طولی بهتری دارد، درختان گرمسیری و نیمه استوایی مانند لوز و جوافه ( امرود) که نسبتا در حد متوسطی نیاز به آبیاری دارند، گونه‌های گرمسیری درخت انار، بعضی از گونه‌های انجیر که نسبت به خشکی مقاوم‌تر بوده و به میزان کمتری دچار خزان می شوند.
درختان غیر ثمری قابل پرورش در گراش مانند سرو مخروطی، سرو خمره‌ای، سرو عمودی، ارغوان، چریش، گل ابریشم و زیتون تلخ که میوه آن غیرخوراکی است اما رنگ آن سبز و زیباست، انواع نخل‌های زینتی مانند نخل پالمیرا، نخل ققنوس، نخل چتری، نخل کلمی، درختان غیر بومی و تزئینی که با شرایط آب و هوایی منطقه انطباق دارند مانند میموزا، سوفورا، کالیستمن، آکالیفا، جاتروفا، و گلها و گیاهان رونده مناسب آب و هوای منطقه مانند آفتابگردان، آهار، تاج خروس، حنا، داوودی، همیشه بهار، ختمی، گل محمدی، اختر، شمعدانی، اطلسی، قرنفل، لادن، نیلوفر، میخک، شاهپسند، مارگریت، رعنا و بنفشه.
چرا این گیاهان را معرفی کردیم؟
اگر بخواهیم مهم‌ترین دلایل آن را ذکر کنیم باید بگوییم: مقاوم بودن در برابر کم‌آبی: گیاهان معرفی شده کم و بیش نسبت به کم آبی و تنش آبی مقاوم هستند و در بعضی از آنها که بومی مناطق مرطوب هستند نیز گونه‌هایی وجود دارد که مقاومت بیشتری نسبت به کم آبی دارند.
محدوده دمایی: این گیاهان در مجموع محدوده دمایی صفر تا ۴۵ درجه را تحمل می‌کنند. اما بهترین دما برای رشد در مورد هر کدام متفاوت است و غالبا بین ۱۵ تا ۳۵ درجه در مراحل مختلف دوره رشد می‌باشد.
تحمل یخبندان: حداقل دمای سالانه گراش چند روز در سال به زیر صفر می‌رسد که این گیاهان می‌توانند در مدتی کوتاه نسبت به یخبندان مقاومت داشته باشند و بعضی از آنها که تحمل کمتری نسبت به یخبندان دارند باید در زمستان مورد مراقبت بیشتری قرار گیرند.
ارتفاع و عرض جغرافیایی: هر گیاه در محدوده معینی از عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا می‌تواند رشد کند. این دو فاکتور مهم، رابطه معکوس اما غیرخطی با هم دارند. یعنی با افزایش یکی، دیگری باید کاهش پیدا کند تا گیاه بتواند در آن منطقه زنده بماند، اما این میزان تغییر ارتفاع از سطح دریا در عرض‌های مختلف جغرافیایی متفاوت است. این گیاهان در ارتفاع از سطح دریا و عرض جغرافیایی تقریبا مشابه به منطقه گراش مورد پرورش قرار گرفته و نتایج موفقیت‌آمیز بوده‌اند.
PH آب و خاک:بعضی از گیاهان معرفی شده ظرفیت بیشتری برای انطباق با محدوده پی اچ‌های مختلف خاک دارند و با نقاط مختلف گراش سازگاری دارند و بعضی دیگر برای منطقه جنوبی گراش ( کوه سیاه) که خاک آن اسیدی‌تر بوده و پی‌اچ پایین‌تری دارد مناسب است که در این مورد می‌توان برای منطقه شمالی گراش ( کوه سرخ) که خاک آن قلیایی‌تر است و پی اچ بالاتری دارد نیز خاک بستر کشت را تعویض نمود و یا از مواد کاهنده PH استفاده کرد.
این گیاهان از نظر دیگر عوامل مانند عناصر مورد نیاز در تغذیه، EC آب و خاک، طول روز ( انرژی تابشی)، زاویه تابش در فصول مختلف،رطوبت هوا، میزان مقاومت نسبت به آفات و امراض نباتی، میزان رشد سالانه، نوع ریشه، نوع برگ، تعرق و تبخیر، و برخی عوامل دیگر نیز با شرایط منطقه مطابقت دارند.
نام علمی درختان و درختچه‌های معرفی شده:
نارنج : Citrus Aurantium
لوز : Terminalia Catappa
جوافه : Psidium Guajava
انار : Punica Granatum
سرو مخروطی : Cupressus Sempervirens
سرو خمره ای : Platy Cladus
ارغوان : Cercis Siliquastrum
چریش : Azadirachta Indica
درخت گل ابریشم : Albizia Lebbeck
زیتون تلخ : Melia Azedarach
نخل پالمیرا : Borassus
نخل چتری : Howea
نخل ققنوس : Phoenix Roebelenii
نخل کلمی : Sabal Palmetto
میموزا : Acacia Dealbata
سوفورا : Sophora
کالیستمن : Callistmon Salignus
آکالیفا : Acalypha
جاتروفا : Jatropha Curcas
حالا در این آرشیو تصویری عکس‌های این درختان را که از اینترنت گرفته‌ایم، با هم ببنیم:
