هفت‌برکه: یک سال و نیم پس از ریاست دکتر محمد کارکن، برای گفتگو دوباره به سراغ او رفتیم تا از مشکلات پیش روی دانشگاه آزاد گراش و دورنمای این دانشگاه بگوید.
دکتر کارکن ۳۶ ساله که دانش‌آموخته‌ی دکترای عمران و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد لارستان است، از خرداد ۱۳۹۹ مسئولیت دانشگاه آزاد گراش را بر عهده گرفت. کرونا همانند همه‌ی دانشگاه‌ها بر دانشگاه گراش نیز تاثیر گذاشت؛ و امسال با استعفای دو نفر از کارمندان، مشکلات دانشگاه تشدید شد.
هفته‌ی گذشته مطلبی انتقادی از دانشجویان این دانشگاه منتشر شد و بعد از آن گفتگویی با دکتر زارع، رییس دانشگاه آزاد لارستان، داشتیم. در ادامه برای بررسی مشکلات دانشگاه آزاد گراش، با دکتر محمد کارکن نیز گفتگو کرده‌ایم و به سراغ دکتر مهدی شیرشمسی نیز رفتیم که حاضر به گفتگوی عمومی نشد.
دکتر کارکن معتقد است برخی از مشکلات ساختاری مانند نداشتن ساختمان و یا تنزل دانشگاه، مربوط به سال‌های پیش است؛ که مشکل تنزل دانشگاه در اولین جلسه‌ی هیات امنا دانشگاه آزاد فارس رفع خواهد شد. مشکلات دو ماه اخیر که دانشجویان با آن مواجه شده‌اند، بیشتر ناشی از خروج تقریبا ناگهانی دو نفر از کارمندان دانشگاه است که اکنون تا حد امکان برطرف شده است.
امیدواریم مجموعه‌ی این گفتگوها بتواند دید مناسبی از وضعیت دانشگاه آزاد در اختیار تصمیم‌گیرندگان و دانشجویان قرار دهد و در نهایت این دانشگاه را در مسیر پیشرفت قرار دهد.
هفت‌برکه: توضیحی در مورد آخرین وضعیت دانشگاه آزاد گراش و وضعیت رشته‌های فعال می‌دهید؟
اگر مایل باشید، من اول پاسخی دارم به خبری که منتشر شد و بعضی مطالبی که بیان شد، اشتباه بود. در گزارشی که چند روز پیش از سایت شما منتشر شد، برخی از مطالب منتشر شده از قول دانشجو غلط بود و اگر سوالی هم از دانشگاه می‌شد بهتر بود.
هفت‌برکه: البته این گزارش نبود، بلکه مطلب ارسالی خوانندگان بود و بعد هم برای پاسخگویی با دکتر زارع مصاحبه کردیم.
خوب این اتفاق نیفتاد و ممکن است سوتفاهم‌هایی به وجود بیاید. اول این که کلاس‌های دانشگاه از اواخر مهر آغاز شد. یعنی وزارت علوم هم نمی‌دانست کلاس‌ها مجازی است یا حضوری. در رابطه با بی‌نظمی که نوشته بود، مربوط به پنج درسی است که مربوط به رشته روانشناسی بود. این رشته به صورت تفاهمی و از ارسنجان در دانشگاه گراش است و این گروه فعلی هم که آخرین ورودی ما هستند، اساتید برای تدریس باید شناسه‌ی تدریس داشته باشند و به این راحتی نمی‌توانیم برای هر استادی درس تعریف کنیم. این مساله باعث کمی تاخیر شده بود. در مورد کیفیت پایین تدریس که مطرح شده بود، از زمانی که من به دانشگاه آمده‌ام، سعی کردم همین اساتیدی که هستند باشند؛ مگر این که کسی خودش مایل نباشد همکاری کند. بنابراین اگر قبلا همین کیفیت پایین تدریس بوده، الان هم همین است. ضمن این که ما سعی کردیم از اساتید هیات عملی استفاده کنیم و خوب در برخی از دروس، این اتفاق افتاده و برخی اتفاق نیفتاد. بخشی از کیفیت تدریس به آموزش مجازی هم مربوط می‌شود. خیلی از اساتید با تدریس مجازی آشنا نیستند و فقط جزوه دارند و تبدیل به پاورپوینت نکردند. این واقعیتی است که ضعف آموزش مجازی در برخی از رشته‌ها دارد و بهتر از این هم شاید نشود و شاید بهتر باشد که هر چه سریع‌تر کلاس‌ها حضوری شود.
هفت‌برکه: هیات عملی در چه رشته‌ای به دانشگاه اضافه شده است؟
کسی که اضافه شده است استادیار است و مدرک دکترا دارد و ریاضی تدریس می‌کند.
هفت‌برکه: استقلال کامل دانشگاه هم از خواسته‌های دانشجویان بود.
دانشگاه عملا از لحاظ آموزشی مستقل است و هیچ دانشجویی نیاز ندارد به واحد دیگری مراجعه کند. اگر وابسته بود که دانشجو برای انتخاب رشته یا مالی باید مراجعه می‌کرد به مرکز دیگری. اگرچه در تعیین ریاست شاید هنوز مستقل نشده باشد که توضیح می‌دهم، ولی برای دانشجو مثل مرکز خنج و اوز استقلال دارد.
هفت‌برکه: مشکل دانشجویان روانشناسی در نهایت حل شد؟
بله حل شد، و این که نوشته شده بود دانشجویان استاد تعیین می‌کنند، ابدا چنین چیزی نیست. ما استاد داشتیم و هیات علمی هم بود ولی برای گرفتن درس نمی‌توانستیم تعریف کنیم چون شناسه نداشت. همکار انفورماتیک قطع همکاری کرده بود و نمی‌توانستیم استادی تعریف کنیم. خود دانشجویان گفتند که ما قبلا استاد داشته‌ایم که شناسه تدریس دارد و ما خودمان با این استاد تماس رفتیم و این مشکل حل شد.
هفت‌برکه: در مورد آخرین وضعیت اداری دانشگاه توضیح می‌دهید؟
قبل از این توضیحات را شروع کنم، من پیشنهاد می‌کنم حتما با مسئول سابق هم در مورد ۱۲ سال مسئولیتی که داشتند صحبت کنید تا گزارشی از عملکرد داشته باشند. قبل از حضور من در سال ۹۹، برخی از مراکز در سال ۹۵ تبدیل می‌شوند و تنزل پیدا می‌کنند، از جمله گراش. در جلسه‌ای که سالی یک بار هیات امنا استان تشکیل می‌دهد تصویب می‌شود که گراش وابسته به دانشگاه لار باشد و تنزل مرتبه پیدا کند. مسئول سابق هم پیگیری‌هایی داشته‌اند. مسئول سابق در نامه‌ای درخواست می‌کند که گراش به مرکز سما تبدیل شود که این خوب است یا نه بحث دیگری است و به نظر من اصلا خوب نیست. ولی خب، در دی‌ماه ۹۵ چنین درخواستی داده شده بود و نشان می‌دهد این چیزی نبوده که مسئول سابق در جریان نبوده باشد و برای رفع آن پیگیری نکند و می‌دانسته قانونا که چنین اتفاقی افتاده است.
هفت‌برکه: در بحث مالی، موضوع انتقال سپرده دانشگاه به تهران مطرح شده بود؟
در بخش مالی اطلاعات غلطی منتشر شده است. سیر دانشگاه تا سال ۹۴ و ۹۵ همه‌جا خوب بود از جمله گراش، بر اساس جذبی که داشته، یک موجودی قابل توجهی در حساب دانشگاه بوده که سپرده ذخیره کرده بودند و عملا می‌شد با سود آن سپرده دانشگاه را اداره کرد و ورودی‌های جدیدی هم که می‌آمدند و دانشگاه دریافتی داشته است. از سال ۹۵ کاهش دانشجو رخ می‌دهد ولی خوب دانشگاه مبلغ قابل توجهی پشتوانه داشته است. مبلغ دقیق آن اعلام نشده است که مسئول سابق بهتر در جریان هستند. تا اینکه سال ۹۵ با حضور آقای ولایتی و آقای طهرانچی، بخشی از قوانین تغییر می‌کند که یکی تجمیع حساب‌های دانشگاه‌ها است. حساب دانشگاه خالی می‌شود و باز هم بنظرم در اینجا بهتر است با مسئول قبلی صحبت کنید و ایشان پاسخگو باشند. آن زمان مبلغی در حساب دانشگاه بوده و می‌شد ساخت‌وسازی انجام داد و الان هم این مبلغ قابل توجه است، بر اثر تجمیع کل پول دانشگاه از حساب برداشته می‌شود و شروع تمام مشکلات هم از آن زمان است. از آن زمان بدهی‌ها شروع می‌شود، حق‌التدریس‌ها پرداخت نمی‌شود. من که آمدم سه ترم بود حقوق اساتید و هزینه‌های دیگر مانند اجاره پرداخت نشده بود.
هفت‌برکه: در حال حاضر دانشگاه چند رشته دارد؟
از سال ۱۳۹۹ که هم‌زمان با ورود من بود، رشته‌های تفاهمی هم حذف شد. رشته‌های تفاهمی مثل رشته روانشناسی اینگونه بود که رشته مربوط به جای دیگری بود و دانشجو در گراش ثبت‌نام می‌کرد و تعداد دانشجویان گراش افزایش پیدا می‌کرد که این هم کلا حذف شد و یک کاهش دانشجو اتفاق افتاد. گرچه رشته روانشناسی به دلیل مخالفت واحد ارسنجان قبل‌تر لغو مجوزش انجام شده بود، ولی اتفاقات دیگر وخامت وضع مالی دانشگاه را تشدید کرد.
در حال حاضر رشته‌های خودمان را داریم و فقط رشته‌هایی که لار است می‌توانیم رشته تفاهمی بگیریم. آن زمان هم بخش اصلی از لار بوده، اما با لامرد و ارسنجان هم رشته تفاهمی بوده است.
هفت‌برکه: در مجموع چند رشته کلاس‌های آن در سال تحصیلی جدید تشکیل شد؟
مهندسی کامپیوتر، مهندسی کارشناسی برق، کاردانی کامپیوتر و کاردانی حسابداری تشکیل شده است؛ ولی رشته تاسیسات یا الکترونیک یا تبرید دانشجو کم بوده در این چند سال اخیر و دانشجو نداریم. و رشته‌هایی که تفاهمی با دانشگاه لار است، رشته حسابداری کارشناسی ناپیوسته، کامپیوتر کارشناسی ناپیوسته، رشته آموزش و پرورش ابتدایی، بهداشت مدارس رشته‌هایی است که به صورت تفاهمی است و تشکیل هم شده است. رشته حسابداری، برق و کامپیوتر از رشته‌های پرطرفدار است.
هفت‌برکه: شما به دلیل مشکلات استعفا داده بودید؟
ترجیح شخصی من این است که وارد این موضوع نشوم.
هفت‌برکه: آیا استعفا داده بودید یا نه؟
بله. ولی قبل از این چیزها بود. مشکلات فعلی دو ماه است که با آن درگیر هستیم و تشدید شده است و دلیل آن مشکلات فعلی نبود.
هفت‌برکه: از دید شما مشکلات اصلی دانشگاه در شرایط فعلی چیست؟
در شرایطی که در خرداد ۹۹ من به دانشگاه آمدم، برخی از رشته‌های تفاهمی حذف شده بود و کاهش دانشجو داشتیم و نتیجه این بود که در مهر ۹۹ کمترین میزان جذب دانشجو را داشتیم. شاید بدترین وضع دانشگاه از نظر دانشجویی، اداری و مالی بود؛ با این وجود ما سعی کردیم تا جایی که بتوانیم بعضی از حقوق اساتید را پرداخت کنیم و برخی از بدهی‌ها را تسویه کنیم. ضمن این که در بخشی از موارد موفق بودیم و در برخی هم نه. با توجه به کاهش درآمد، کاهش شدیدی هم در هزینه‌ها داشتیم که بتوانیم دانشگاه را اداره کنیم.
در مهر ۱۴۰۰ ما بیش از دو برابر سال گذشته پذیرش دانشجو داشتیم که البته فعلا شاید خودش را نشان ندهد ولی در آینده بخش زیادی از مشکلات دانشگاه را کاهش خواهد داد و ما هدف‌مان این است که بدهی و معوقات اساتید را پرداخت کنیم و بخشی از هزینه‌ها مانند اجاره‌ی دانشگاه را پرداخت کنیم.
هفت‌برکه: زمین و ساختمان دانشگاه به کجا می‌رسد؟
اما در بحث زمین سال ۱۳۸۸ یک زمین به دانشگاه گراش واگذار شده است که تقریبا در این ۱۲ سال بلاتکلیف مانده است. در زمانی که دانشگاه وضع خوبی داشت این اتفاق نیفتاد که این خودش یک سوال از مسئول سابق است. کار ما این بوده که در یکی دو ماه اخیر، مکاتباتی با سازمان مرکزی دانشگاه آزاد شده است و قول داده‌اند و موافقت شده که مبالغ را برگردانند و ساخت شروع شود و ممکن است روند اداری طول بکشد.
هفت‌برکه: رشته‌ای هم اضافه می‌شود؟
در بخش رشته‌ها پیگیری کرده‌ایم و سه رشته جدید به دانشگاه اضافه شده است: علوم سیاسی، کاردانی آموزش ابتدایی و مدیریت بازرگانی.
هفت‌برکه: و برای ارتقا دانشگاه چه اقدامی شده است؟
مهمترین پیگیری ما در مورد این موضوع بود. اتفاقی که افتاده، بحث تنزل مرتبه بود که قرار است از لحاظ ساختاری ارتقا برگردد. عملا ما مرکز هستیم اما قرار است در اولین جلسه هیات امنا که برگزار شود قول داده‌اند که مشکل برطرف شده است. جلسات هیات امنا استانی سالی یک بار تشکیل می‌شود و قول داده‌اند این مشکل از لحاظ ساختاری رفع شود و برگردیم به همان چیزی که از قبل بوده و این مباحث جمع شود.
هفت‌برکه: گفتید عمده مشکلات شما در دو ماه اخیر بوده است. دلیل اصلی آن چیست؟
مشکلات جدیدی که با آن روبه‌رو هستیم این است که دانشگاه سه کارمند اداری دارد که دو نفر از آن‌ها در پایان مهرماه رفته‌اند. این تقریبا به یک باره اتفاق افتاد و بخش زیادی از مشکلات که دانشجویان معترض هستند مربوط به این بخش‌های آموزش، انفورماتیک و فارغ‌التحصیلان است. امکان جذب کارمند و نیرو هم نیست. سیاست کلی دانشگاه بر کاهش و تعدیل نیرو است و نه فقط هم برای گراش برای همه این طور است. تنها پیشنهادی که از استان شده است است که از نیروهای مازاد دانشگاه‌های دیگر استفاده شود و این سخت است کارمندی که مربوط به جای دیگر است بیاید و در گراش مشغول شود. هزینه ایاب و ذهاب و … عملا غیر ممکن است و این اتفاق نیفتاده است. با مساعدت دکتر زارع، قرار شد سه نفر از کارمندان دانشگاه لار بیایند گراش تا برخی از مشکلات حل شود و حقیقتا نیروهایی هم که آمده‌اند جزو بهترین نیروهای لار هستند. اصل مشکل این است که بتوانیم نیروی دائم داشته باشیم ولی تا الان موفق نبوده‌ایم کسی را منتقل کنیم. شاید با پیگیری، یک نیرو را مجبورا بفرستند ولی دنبال این موضوع نیستیم. نیروی بومی هم جایی نیست که منتقل کنیم و اجازه‌ی جذب نیروی جدید هم نمی‌دهند. بخش اعظمی از مشکلات فعلی ما ناشی رفتن این دو نیرو است.
هفت‌برکه: بعد از تشدید مشکلات، شما جلساتی با شورا و فرمانداری داشتید. الان درخواست شما برای حل مشکلات چیست؟
زمان مسئول سابق هم همینطور بوده که مسئولین خیلی پیگیر مشکلات دانشگاه نبودند و علت را هم نمی‌دانم. در چند ماه اخیر که مشکلات نمودار شد، گروه‌هایی هستند که مشکلات دانشگاه را پیگیری می‌کنند. فرماندار و گروهی در فرمانداری، شورا و دفتر نماینده بودند که مربوط به چند ماه اخیر است و شاید برخی افراد هم به صورت شخصی مشکلات را پیگیری می‌کردند. اما واقعیت این است که عملا به صورت مستقل بوده است و وحدت رویه‌ای وجود ندارد و نتیجه این عدم هماهنگی، عدم حل مشکل را هم در پی خواهد داشت. برخی از افراد با مسئولین استانی تماس یا دیدار داشتند که ما عملا در جریان این کارها نبوده‌ایم. خیلی خوب است که مسئولین به فکر هستند ولی آن زمانی که عدم هماهنگی باشد، حتی در یک جلسه‌ای که در فرمانداری بود، یکی از اعضا به این موضوع اشاره کردند که این عدم هماهنگی باعث می‌شود موضوع به جایی نرسد. همچنین برخی از افراد در جریان منشا مشکلات نیستند. پیگیری می‌کنند بدون اینکه بدانند منشا مشکلات چیست. به هرحال آدم بخواهد بدون فرضیات صحیح یک موضوعی را حل کند، نتیجه‌ی آن ایجاد مساله است نه حل مساله.
هفت‌برکه: به نظر شما منشا مشکلات دانشگاه آزاد در کجاست؟
مشکلات را من گفتم. مشکلات دانشگاه آزاد گراش را باید در خود دانشگاه گراش جستجو کرد، نه این که گروه یا فردی در جای دیگر مانع پیشرفت است. زمانی که با این فرضیات اشتباه پیش برویم به جایی نمی‌رسد. مثلا در مورد مبالغی که از حساب دانشگاه برداشت شده که می‌شد پیشگیری کرد که چنین اتفاقی نیافتد که خوب رئیس سابق گناهی نداشته، بالاخره این اتفاق افتاده است؛ حالا یکی ممکن است بگوید می‌توانست خرج ساختمان دانشگاه کند که خانه به دوش نباشیم. درباره این مبلغ مثلا برخی از این افراد که پیگیر هستند هر کدام یک چیز و مبلغی می‌گویند. یا این فرض این کاهش رتبه از جای دیگری اتفاق افتاده است.
هفت‌برکه: الان رویکرد شما این است که ساختمان با مبلغی که قرار است برگشت داده شود ساخته شود؟
مبلغ منتقل شده کمتر از دو میلیارد تومان است و با این بودجه الان نمی‌شود کاری کرد. شاید چند سال پیش می‌شد.
هفت‌برکه: پس در نهایت خیرین باید ساختمان را بسازند؟
دانشگاه آزاد گراش متعلق به همین مردم شهر گراش است و دانشگاه گراش بر خلاف دانشگاه‌های دیگری که در شهر است بیش از ۹۵ درصدش فارغ‌التحصیلان بومی شهرستان است و این حدود هزار و خرده‌ای دانش‌آموخته دانشگاه هم در ادارات گراش و جاهای دیگر مشغول به کار شده‌اند و خدمتی که این دانشگاه برای نیروسازی برای گراش کرده است بسیار بیشتر از دانشگاه‌های دیگر گراش است و بنابراین این انتظار است که خیرین بیایند و کمک کنند. این دید منفی وجود دارد که دانشگاه آزاد یک مجموعه خیلی متمولی است و خودش باید بسازد، همانطور که عده‌ای می‌آیند و حتی بدون درخواست رییس اداره، مدرسه می‌سازند، انتظار است که خیرین کمک کنند که نفع بیشترش هم برای خود گراش است.
آن مبلغی که سازمان قرار است کمک کنند برای شروع کار است و مابقی تقاضا داریم که خیرین بیایند و کمک کنند. مثلا دانشگاه‌های نزیک ما در اوز یا خنج کل دانشگاه خیرساز است. با وجود نداشتن ساختمان مستقل، تعداد دانشجویی که ما داریم با اوز تقریبا برابر است.
هفت‌برکه: هیات امنا در دانشگاه اوز یا خنج فعال است و برای گراش زمان تاسیس یادم است که تشکیل شد. الان جایگاهی ندارد؟
در زمان من، هیات امنا راه‌اندازی و چندین جلسه هم تشکیل شد و اینکه می‌گویم اطلاعات غلط برخی‌ها در ذهن دارند؛ مثلا یکی از مواردی که مطرح شد این بود که شما این مقدار زمین دارید و بخشی را فلان کار کنید که امکان‌پذیر نیست یا اینکه مشروط می‌کردند به برگشت آن مبالغ که باز هم دست ما نبود. یا مثلا می‌گفتند اگر این دانشگاه احداث شود چه می‌شود؟ فرض محال بر این بگیریم که منحل شود. این ساختمان در گراش است و کسی برنمی‌دارد ببرد و باز می‌ماند برای گراش. همین ساختمان فعلی ما مال آموزش و پرورش است که ما استفاده می‌کنیم. ساختمان که از گراش نرفته است.
برداشت شخصی من این است که هیچ‌وقت دانشگاه گراش منحل نمی‌شود. گراش همیشه با توجه به جمعیت شهر دانشگاه را می‌شود با حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ دانشجو در این رشته‌ها داشت و باز به این خدمت‌رسانی که تا الان داشته حداقل در بعد کارسازی ادامه می‌دهد.
هفت‌برکه: الان هیات امنا دارید؟
هیات امنایی که ما راه‌اندازی کردیم و در ذهن داشتیم، تقریبا چند ماه است به همان دلایلی که گفتم تشکیل جلسه نداده‌ایم و البته گروهی با سرپرستی و ابتکار فرمانداری راه‌اندازی شده است که باز هم در حد پیگیری‌های اداری است. مشکلات دانشگاه معلوم است و وقتی مشکلات دانشگاه معلوم است و راه‌حل هم مشخص است؛ مشکل اصلی قبل از اینکه این دو نیرو بروند مشکل ساختمان بود که می‌شد یا می‌توان با کمک خیرین این اتفاق بیافتد. شاید کسی معترض باشد که دانشگاه آزاد خصوصی است در صورتی که این گونه نیست. اگر دانشگاه هزار دانشجو هم داشته باشد، هیچ مبلغی به کارمندان اضافه نخواهد شد. عملا یک نهاد عمومی غیر دولتی است. حتی غیر انتفاعی هم نیست که نفعش به هیات رئیسه یا رئیس برسد. عنوان ما نهاد عمومی غیر دولتی است و امیدوارم ارتقا در بعد اداری نیز در اولین جلسه هیات امنا استان بیفتد.