هفت‌برکه – زهرا خواجه‌زاده*: در شماره قبل (اینجا) به ذکر شناسنامه‌ی تمرکز و همچنین راهکارهایی برای افزایش تمرکز در بزرگسالان اشاره کردیم؛ اما از آن جایی که بیشتر دغدغه‌ی اولیا بر عدم تمرکز فرزندان به‌خصوص تساهل در انجام تکالیف مدرسه بود در این شماره به طور اجمال به آن می‌پردازیم.
زندگی افراد در همه رده‌های سنی تا حد زیادی تحت تاثیر رویدادهایی است که در پیرامون ما رخ می‌دهند و کودکان ما نیز از این امر مستثنی نیستند. این حوادث به عنوان عوامل بیرونی و استرسِ ناشی از آن به عنوان عامل درونی می‌توانند موجب عدم تمرکز کودکان ما شوند.
در شرایط کنونی از یک سو به سبب قرنطینه‌ی خانگی و در خانه ماندن، سرگرمی کودکان منحصر به تماشای تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری است و از طرف دیگر، درس و آموزش هم به صورت مجازی است که حضور فیزیکی معلم و همکلاسی احساس نمی‌شود؛ در نتیجه، سرگرمی‌های جذاب جایگزین درس و مشق شده و در میزان تمرکز و انجام تکلیف خلل ایجاد کرده است.
پس اگر به دنبال تقویت تقید کودکان نسبت به انجام تکالیف و افزایش تمرکز در آنها هستیم، دو راهکار می‌تواند موثر باشد. راهکار اول اینکه بین خود و کودکان، قراردادی ببندیم و زمان و مکان ویژه برای انجام تکلیف و سرگرمی‌های دیگر تعیین کنیم. در این صورت، با توجه به اینکه هم برای تفریح و هم برای انجام تکلیف، مکان و زمان خاص اختصاص داده‌ایم کودک با ما همکاری و به مرور به این برنامه عادت خواهد کرد و به تدریج این برنامه برای او نهادینه خواهد شد.
راهکار دوم این که با پرورش حواس شنوایی، بینایی و بساوایی، گامی در جهت تقویت تمرکز کودکانمان برداریم. هرچند راهکار زیادی در جهت افزایش میزان تمرکز وجود دارد، اما در اینجا به ذکر چند مورد اکتفا می کنیم.
۱. از کودک بخواهیم یک شیء نورانی مثل نور چراغ قوه یا لیزر در حال حرکت را با چشم تعقیب کند. شیء را در جهات مختلف به صورت صاف یا دورانی حرکت دهیم. به تدریج زمان تمرین را افزایش دهیم.
۲. توپی را به یک نخ آویزان کنیم و مقابل کودک بگیریم و از او بخواهیم با دو دست و بعد با یک دست (به طور یک در میان) به توپ بزند.
۳. تعدادی مهره به کودک بدهیم تا آنها را بر اساس ترتیب خاص یا به صورت تصادفی به نخ بکشد.
۴. با سه مکعب یک رنگ، طرح‌های ساده‌ای بسازیم و مقابل کودک قرار بدهیم بعد از او بخواهیم با مکعب‌های خودش مشابه آن طرح را بسازد. به تدریج تعداد مکعب‌ها را اضافه کنیم.
۵. با سه مکعب ساده طرح ساده‌ای بسازیم، ۲۰ ثانیه فرصت دهیم که کودک نگاه کند و بعد طرح را جمع کنیم و از او بخواهیم آنچه را به یاد دارد، بسازد.
۶. دو خط موازی و با فاصله از هم بکشیم و از کودک بخواهیم با مداد، خطی از میان این راه عبور دهد، به طوری که با دو خط کناری برخورد نکند. به تدریج فاصله دو خط کناری را کم کنیم.
۷. زنگوله ای را به صدا در آوریم و از کودک بخواهیم جهت صدا را با دست به ما نشان دهد. در حین انجام چشم‌های کودک را ببندیم.
۸. داستان کوتاهی را برای کودک تعریف کنیم و بعد بلافاصله از متن داستان سوالاتی را از او بپرسیم. به تدریج بین تعریف داستان و پرسش از متن فاصله بیندازیم تا کودک مجبور شود اطلاعات را در حافظه نگه دارد.
۹. دو کلمه‌ی بی‌ربط (مثال: هلو و مداد) را به کودک بگوییم و از او بخواهیم آن دو کلمه را به همان ترتیب (یعنی اول هلو بعد مداد) بعد از ما تکرار کند. در هر مرحله پس از اینکه کودک موفق شد کلمات را به طور صحیح بعد از ما تکرار کند، یک کلمه به تعدا د کلمات خود اضافه کنیم. در آخرین مرحله کودک باید بتواند ۵ کلمه را عیناً بعد از ما و با ترتیب صحیح تکرار کند.
۱۰. اشکال هندسی پلاستیکی را در دست کودک قرار دهیم و از او بخواهیم شکل را لمس کند و طرح آن را روی کاغذ بکشد. در مرحله لمس شیء باید چشم‌های کودک بسته باشد.
* کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی
