هفت‌برکه – مهدیه توانگر*: این روزها چشممان به گوشه و کنار شهر که می‌افتد بنرهایی از تبلیغات مدارس غیردولتی و کسب رتبه و مقام‌های دانش‌آموزان در این مدارس می‌بینیم؛ پدر و مادرها هم سر یک دو راهی هستند مدارس دولتی بهترند یا غیردولتی؟ این سوال سالهاست که تبدیل به سوال اصلی خانواده‌هایی شده است که فرزندانشان در آستانه ورود به مدرسه یا مقطع جدید هستند.
در جواب این سوال بین کارشناسان متخصص این حوزه و حتی مسئولان آموزش و پرورش اختلاف است، این که پول بیشتری بدهند و مهارت بیشتری یاد بگیرند یا این که در مدارس دولتی با شکل واقعی جامعه روبه‌رو شوند؟
تاثیر کرونا بر فضای آموزش
تا پیش از شیوع کرونا شماری از والدین که به قول معروف دستشان به دهانشان می‌رسید و از وضعیت اقتصادی بهتری برخوردار بودند با آرزوی تحصیل فرزندان خود در مدارسی با استانداردهای آموزشی قوی‌تر از مدارس دولتی و با نیت رقم خوردن آینده‌ای درخشان، هزینه‌های مدارس غیردولتی را متقبل می‌شدند در حالی که شیوع بیماری کرونا و ایجاد تغییرات در عرصه‌ها و زمینه‌های مختلف، این دیدگاه و البته توان اقتصادی بسیاری از این والدین را تحت تاثیر قرار داد.
با توجه به افزایش قابل توجه دانش‌آموزان و تراکم بالای کلاسهای درس مدارس دولتی که در دو یا حتی سه شیفت پذیرای دانش آموزان بودند، ایده مدارس غیردولتی به عنوان یار کمکیدر دولت مطرح شد تا باری را از روی دوش مدارس دولتی بردارند. استقبال اولیای دانش آموزان از این مدارس و امکانات مطلوب‌تر موجود در آنها، فعالیتهای متعدد فوق برنامه، کلاسهای آمادگی کنکور و وجود معلمان باتجربه و توانمند از جمله جاذبه‌هایی بود که دریافت شهریه‌های گاه بسیار بالا را توجیه می‌کرد.
اما با شیوع کرونا و برگزاری کلاسهای مجازی به نظر می‌رسد روند سوگیری والدین به سمت مدارس دولتی شدت گرفته است، این روند به ضرر مدارس دولتی نیز هست چون موجب افزایش تراکم دانش آموزی (در صورت حضوری برگزار شدن کلاسها) و بالا رفتن دانش‌آموزان کلاسها می‌شود.
در ادامه سعی می‌کنیم از جنبه‌های مختلف مدارس غیردولتی و دولتی را در کنار هم مقایسه کنیم تا شاید کمکی به والدین برای انتخاب درست‌تر باشد.
فضا و تجهیزات
با توجه به رسیدگی‌های ویژه‌ی خیّران گراش و منطقه به مدارس دولتی، در سال‌های اخیر این مدارس دچار کمبود امکانات معناداری از نظر فضای فیزیکی نیستند. در مدارس غیردولتی تعدادی از آنان در مدارس قدیمی، محیط های تغییر کاربری شده مثل خانه های مسکونی و مجتمع ها فعالیت می‌کنند که باید به آن دقت کرد.
در این بخش مدارس دولتی به دلیل کمک‌های خیرین معمولا مدارس دولتی شرایط بهتری دارند هر چند وضعیت خاص هر مدرسه متفاوت است.
معلمان
معلمان بار اصلی آموزش را بر دوش می‌کشند و گاهی اهمیت انتخاب یک معلم بالاتر از انتخاب مدرسه است.
در مدارس دولتی با توجه به تغییر سیاست‌های کلی آموزش و پرورش، استخدام تعداد زیادی آموزگار در سال های اخیر از طریق دانشگاه فرهنگیان باعث تزریق تازگی و نشاط جدیدی به مدارس دولتی شده است؛ اما در کنار آن این نکته نیز جلب توجه می‌کند که به دلیل امنیت شغلی و استخدامی که از ابتدا رخ داده است برخی از آنان که چندان زیاد هم نیستند دچار بی‌انگیزگی و بی‌توجهی نسبت به روش‌های آموزشی جدید و تنوع و خلاقیت هستند.
معلمان مدارس غیر دولتی به چند گروه تقسیم می‌شوند اول این که درصدی از معلمان بازنشسته هستند و با وجود تجربه دچار کسلی و خستگی سال‌های تدریس هستند و انگیزه اصلی آنها بیشتر تدوام تدریس یا مسائل مالی است. بخش دیگری از این معلمان با توجه با وجود فارغ التحصیلی در رشته‌های غیر مرتبط، به سبب نداشتن شغل آشنایی با موسس و مدیر در این مدارس مشغول کار شده‌اند. بخش عمده‌ای از معلمان شاغل در مدارس غیر دولتی در رشته‌های مربوطه تدریس می‌کنند که از قضا معمولا خلاق، پر از ایده های نو، باسواد ، کودک شناس و آموزگاران بی نظیری هستند.
البته این دسته‌بندی بسیار کلی است و قطعا استثناهای زیادی را در این مورد می‌توان مثال زد.
کلاسها
از نظر تعداد دانش‌آموزان در هر کلاس، مدارس دولتی به طور میانگین ۸ تا ۱۰ دانش‌آموز بیشتر از کلاسهای مدارس غیردولتی دارند. با توجه به این که ازدیاد، سر و صدا و کنترل کلاس در امر تدریس بسیار پر اهمیت است، تعداد نفرات دانش اموزان در کلاس موضوع مهمی برای انتخاب مدرسه فرزند شماست.
روش های آموزشی
تمام فعالیتهای مدارس غیردولتی زیر نظر آموزش و پرورش است و موضوعاتی که می‌تواند به آن افزوده شود بیشتر در بخش کلاسهای فوق برنامه است که با اولویت والدین در کسب مهارتهای مورد نظر قابل انتخاب است. در دوران کرونایی تفاوت در نرم‌افزار‌های آموزش مجازی هم در این مدارس به آن اضافه شده است.
بازدهی:
برای سنجش بازدهی مدارس معیارهای مختلفی را می‌توان در نظر گرفت، اگر منظور از بازدهی، راهیابی به مدارس خاص مثل تیزهوشان و نمونه دولتی ست ، هم در مدارس دولتی و هم در مدارس غیردولتی در بازه های زمانی مختلف شاهد این امر به صورت برابر بوده‌ایم، اما اگر منظور از بازدهی ،کیفیت سواد و مهارت است در هر دو گونه هم مدارس ضعیف و هم قوی وجود دارد. این موضوع پیگیری و تحقیق والدین را برای انتخاب و ثبت نام می‌طلبد.
خلاقیت و نوآوری:
این موضوع قابل تعمیم به تمام فعالیتهای مدرسه و آموزگار است ، به طور مثال یک مربی تربیتی را در نظر بگیرید که برای ترغیب دانش آموزان به فعالیتهای خارج از درس ایده‌های نابی دارد و یا آموزگاری که در تدریس از روش های مبتنی بر دست‌ورزی و مهارت توجه دارد. (البته این فعالیت های نباید با درگیری خانواده تلفیق شود، آموزگار و مدرسه باید وظیفه اصلی خود را در تهیه این منابع به کار گیرند.)
چه چیزی برای انتخاب مدرسه مهم‌تر است؟
دوره ابتدایی به نظر مهم‌ترین مقطع آموزش و پرورش است. اهدافی هم که برای این دوره مشخص شده نشان می‌دهد که باید بیشتر به فضای علایق و فضای بازی، ورزش، موسیقی، قصه‌خوانی، نمایش، برگزاری کارگاه‌های خلاقیت، کاردستی، شعر خوانی و …نزدیک شویم. نکته دیگر هم این است که وقتی اولیای دانش‌آموز به دنبال مدرسه می‌گردند باید به دنبال مهم‌ترین مسأله، یعنی معلم باشند و کارآمدی و برنامه‌ریزی او.
به عنوان نکته پایانی، والدین قبل از ثبت نام دانش آموزان و انتخاب مدرسه حتما مدرک تحصیلی معلم و میزان مهارت و سواد او را جویا شوند و تنها به سابقه تدریس یا به سفارش دیگران اقدام نکنند.
عملا در آموزش و پرورش ما نوعی دوکانگی بین اهداف حاکمیتی و اهداف خانواده‌ها وجود دارد. از طرف دیگر دولت باید نگرش جدیدی به آموزش و پرورش داشته باشد و این را در جامعه جا بیندازد.
شما فرزند خود را کجا ثبت نام می کنید، دولتی یا غیردولتی؟
مهدیه توانگر: آموزگار دبستان در گراش