هفت‌برکه: در روزهایی که خبرهای متوالی زلزله در خلیلی و فداغ شنیده می‌شد، خیال مردم لب‌اشکن کمی آسوده‌تر بود و با کمترین آسیب از امواج زلزله عبور کردند.
بیژن جمشیدی، رییس بنیاد مسکن، از اقدامات این بنیاد برای ایمن‌سازی مسکن روستایی گفته است. حشمت‌اله بازیار، دهیار لب‌اشکن، در گفت‌وگویی که دو سال پیش با هفت‌برکه داشت، از ایمن بودن و دلیل آرامش مردم لب‌اشکن در روزهای پرتنش زلزله صحبت کرده است.
لب‌اشکن روستای پیشرو ایمن‌سازی
بازیار متولد ۱۳۶۱ در شهر خرامه است. او بعد از اتمام تحصیلات دانشگاهی به روستای پدری‌اش لب‌اشکن مهاجرت کرد و به پیشنهاد شورای وقت و درخواست مردم از سیزده سال پیش تا به حال دهیار روستای لب‌اشکن است.
روستای لب‌اشکن در ۶ کیلومتری غرب فداغ و در مسیر جاده فداغ – خلیلی قرار دارد.
بازیار قبل از هر چیزی به سراغ تاریخچه‌ی این روستا می‌رود و می‌گوید: «روستای لب‌اشکن قدمتی بیش از دویست سال دارد که از یکجانشینی عشایر طایفه قریش (کُرُش) تشکیل شده است. گویش مردم لب‌اشکن قریشی (کُرُشی) و شبیه به گویش بندرعباسی است و شغل عمده مردم کشاورزی و دامداری هست. جمعیت لب‌اشکن تقریبا ۱۲۵۰ نفر شامل حدود ۲۳۰ خانوار می‌باشد.»
او در جواب به این سوال که زلزله‌ها در روستای لب اشکن از چه زمانی آغاز و احساس شد، می‌گوید: «زلزله‌هایی که با مرکزیت خلیلی بود در روستای لب‌اشکن هم احساس می‌شد و زلزله بزرگ ۵.۷ ریشتری در فاصله ۵ کیلومتری روستا اتفاق افتاد و درواقع نزدیکترین روستا به کانون زلزله هستیم. روستای لب اشکن با وجود این که نزدیکترین روستا به کانون زلزله بود، کمترین آسیب را داشت و فقط دو یا سه خانه در بافت فرسوده آسیب دید و در سایر منازل خدا را شکر مشکل حادی نداشتیم. اولین آسیب زلزله، آسیب جانی و مالی است که ما با پیش‌بینی‌ها در سال‌های گذشته از این موضوع جلوگیری کردیم؛ ولی آسیب روانی جز لاینفک بلایای طبیعی است که با آموزش‌های لازم درصدی از آن کم می‌شود.»
بازیار با بیان این موضوع که از ده سال پیش برای سروسامان دادن به روستا و بافت فرسوده برنامه‌ریزی شده است، می‌گوید: «علت آسیب کمتر روستای لب اشکن نسبت به سایر روستاها برنامه‌ریزی هست که از ده سال پیش انجام دادیم و به کمک شورا و همکاری مردم روستا اولویت را در احیای زیرساخت‌ها قرار دادیم. ده سال پیش لب اشکن دارای بافت صد در صد فرسوده‌ای بود که اگر احیا نمی‌شد در این شرایط قطعا خسارات جبران ناپذیری می‌دیدیم.»
آسفالت معابر، تقاضای اهالی لب‌اشکن
او توضیح می‌دهد بازسازی این روستا طی این مدت چگونه انجام شد: «همکاری بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در زمینه اعطای تسهیلات مقاوم‌سازی باعث شد بیش از ۹۵ درصد روستا بهسازی و مقاوم‌سازی شود که ثمره آن آرامشی است که در حال حاضر و در شرایط بحرانی مردم روستا داشتند و دارند. مردم لب اشکن در دو سال گذشته، برای بهسازی معابر، اقدام به عقب‌نشینی منازل خود کردند و الان کلیه معابر روستای ما با همکاری مردم و عنایت بنیاد مسکن طبق طرح هادی اجرا شده است. با اعطای وام‌های مقاوم‌سازی و نوسازی، منازل بافت فرسوده تخریب و آوار‌برداری شد ولی متاسفانه علی‌رغم قول مساعد مسئولین، آسفالت معابر روستا هنوز باقی مانده است.»
این روستا در زمینه‌ی بهداشت هم پیشرفت خوبی داشته است، بازیار می‌گوید: «در روستا مردم از آب آب انبار استفاده می‌کردند که سبب بیماری‌های گوارشی و… می‌شد با پیگیری‌های که انجام شد، آب‌شیرین‌کن در روستا نصب شد و چندین سال است که مردم از آب بهداشتی بهره‌مند هستند. در آن سال‌ها مردم زباله‌های خود را در سطح روستا و در محیط رها می‌کردند که باعث آلودگی‌های زیست محیطی و بیماری شده بود که این مورد هم پیگیری شد و خودروی حمل زباله به روستا تعلق گرفت و حالا زباله‌ها نیز به صورت بهداشتی و در زمان مشخص جمع آوری و دفع می‌شود. انجام همه این تغییرات ده سال زمان برد تا از صفر به صد نزدیک شدیم.»
او از درخواست‌های مردم این روستا از مسئولین خبر می‌دهد و می‌گوید: «تعدادی از خانه‌هایی که در این زلزله دچار آسیب شد منازلی بودند که خارج از طرح هادی قرار داشتند و خدمات دهیاری و بنیاد مسکن شامل آن‌ها نمی‌شد. چندین سال است که درخواست الحاق این مناطق به روستا را داریم ولی متاسفانه تا الان به نتیجه نرسیدیم امیدوارم بنیاد مسکن هر چه زودتر این موضوع را هم به سرانجام برساند. خواسته دیگر مردم با توجه به این موضوع که آن‌ها از منازل خود گذشتند و داوطلبانه عقب نشینی کردند این است که جهت تعریض معابر و رفاه بیشتر فرماندار، بودجه مناسب را جهت آسفالت معابر اختصاص دهند تا این مشکل نیز رفع شود. و مساله دیگری که مردم روستا خواستار آن هستند، مطالعات لازم و علت‌یابی این زلزله‌ها است. عده‌ای بر این باورند که فعالیت‌های حفاری و برداشت گاز از چاه‌های شانول بی‌تاثیر در وقوع این زمین لرزه‌ها نیست که نیاز به تحقیق و بررسی بیشتر از طرف مراجع ذی صلاح دارد.»
جمشیدی: از تسهیلات استفاده کنید و خانه محکم بسازید
بیژن جمشیدی رییس بنیاد مسکن گراش با اشاره به اعتباری که هر ساله از سوی معاونت بازسازی جهت مقاوم‌سازی و ساخت مسکن به شهرستان گراش اختصاص می‌یابد، گفت:«روستاهایی که از این طرح استفاده کردند و با گرفتن وام با کارمزد ۴ درصد اقدام به مقاوم سازی و ساخت مسکن کردند، در جریان زلزله به مشکل نخوردند. مثل روستای حسین‌آباد و بشیرآباد اما سرآمد و شاخص‌ترین مثال، روستای لب‌اشکن است، رونق ساخت و ساز در روستای لب‌اشکن از ۷ سال پیش آغاز شد. دهیار این روستا یک آدم پای کار است به مردم آگاهی داد تا وام را دریافت کنند. هر چند در زمین‌هایی با متراژ کوچک بین ۸۰ تا ۱۳۰ متر مربع اما ساختمان‌های مقاومی ساخته شد. و امروز دارند نتیجه‌ی کار خودشان را می‌بینند.»
او در ادامه می‌گوید:«سهمیه‌ی این وام در بین بانک‌ها توزیع می‌شود و مدیران و کارکانان بانک‌های عامل، بانک تجارت، مسکن، سپه، ملی، ملت و صادرات حقیقتا در این طرح با ما همکاری داشتند. ساخت و سازهای خوبی که الان در لب‌اشکن، حسین‌آباد، اتفاق افتاده، به دلیل استفاده مردم از این تسهیلات است. ما سال گذشته با توجه به زلزله‌های خلیلی به صورت ویژه رفتیم دویست فقره وام برای خود خلیلی گرفتیم و صد تا هم شناور گرفتیم برای بقیه روستاها. چون شروع زلزله‌ها در خلیلی بود و این خطر در آن‌جا احساس می‌شد. در روستای خلیلی ۴۴ خانواده از این طرح استفاده کردند که این ۴۴ خانواده هیچ کدام آسیب ندیدند. این اعتبار به فداغ نیز اختصاص یافته است و ساختمان‌هایی که به این شکل ساخته شده، از حداقل ایمنی برخوردار هستند. این اعتبار شامل تمام روستاهایی که طرح هادی آن مشخص شده باشد، می‌شود. ما به روستاهای چک چک، زینل آباد، آغصه این وام را می‌توانیم بدهیم. این یک اعتبار شناور است که سالانه از طریق معاونت بازسازی بنیاد مسکن به ما ابلاغ می‌شود و هر سال مجموع سیاسی آقای فرماندار به روستاها اعلام می‌کند از این تسهیلات استفاده کنید.»
جمشیدی به میزان وامی که در این طرح به خانوارها اعطا می‌شود، اشاره کرد و گفت:«سال‌های قبل این وام از ۱۲ میلیون شروع شد بعد شد ۱۵ میلیون بعد شد ۱۸ میلیون بعد تغییر یافت به ۲۰ میلیون و حالا هم چندین سال است که ما وام ۴۰ میلیونی را با خانوارها می‌دهیم. در همه روستاها این طرح اجرا می‌شود و ادامه داشتن آن بستگی به استقبال مردم دارد.»
تخلفات ساخت و ساز در آینده مشکل‌ساز خواهد شد
جمشیدی با بیان این موضوع که تخلف در ساخت و ساز مشکل اساسی دیگری است که نمی‌شود آن را نادیده گرفت، گفت:«در روستای خلیلی و بعضی از روستاها شاهد تخلفات ساخت و ساز هستیم. مثلا خانه‌ها را با بلوک می‌سازند، فنی نمی‌سازند، پروانه ساخت نمی‌گیرند،توصیه می‌کنم چه در شهر گراش چه در روستاها قانون‌مداری و ساخت و ساز مجاز و اخذ مجوز ساخت از دهیاری‌ها یا بخشداری و یا شهرداری‌ها رعایت شود. ساخت و ساز غیر مجاز مطلقا باید ممنوع شود تفاوتی هم نمی‌کند، توجیه هم نمی‌شود کرد که یکی ندارد و از روی ناچاری اطراف خانه ساخته است. باید بپرهیزیم از تفکیک‌هایی که خارج از ضوابط و قانون انجام می‌گیرد و فقط متخلفین و سودجویان از این قضیه سود می‌برند و جیب خودشان را پر می‌کنند و فکر افراد ضعیف نیستند و بدون رعایت قانون زمین را می‌فروشند بدون این که هیچ تعهدی داشته باشند و بدون این که نقشه نظامندی داشته باشند حتی حداقل‌های نقشه‌های شهرسازی را رعایت نمی‌کنند و این کارشان، تخلف است.»
جمشیدی در پایان بار دیگر به مردم روستا توصیه می‌کند، از تسهیلات و وام نوسازی برای مقاوم‌سازی منازل خود استفاده کنند:«مردم باید به این موضوع پی برده باشند که عملا خانه‌هایی که بافت سنگ و خشت و گلی دارند و سقف چوب هستند دیگر توجیه‌ای ندارد و باید مردم بیایند و از این تسهیلات استفاده کنند و منازل را نوسازی کنند. اما اگر باز هم استقبال نشد، در مرحله دوم، کاری که در دستور کار داریم این است که دهیاران، صاحبان ساختمان‌های کم دوام و بی‌دوام را معرفی کنند تا با کمک دادستانی اخطار کتبی برایشان ارسال شود. کسی را نمی‌شود مجبور کرد که بیا و خانه‌ات را اصلاح کن. اما ما تذکر و هشدار حفاظتی را قطعا خواهیم داد و قبلا هم این کار به صورت عمومی انجام داده‌ایم. من ۲۰۰ فقره وام روستایی مختص خلیلی گرفتم نزدیک به ۲۰۰ واحد کم دوام و بی‌دوام در این روستا وجود دارد، استقبال کنید از این تسهیلات و خانه‌های مقاوم بسازید. در کنار آن برای بقیه روستاها هم سهمیه داشتیم ما سالی نشده که سهمیه کم بیاوریم همیشه سهمیه ما مازاد بوده و سهمیه بیشتر از نیاز شهرستان گرفتیم که در پایان سال این سهمیه‌ها برگشت خورده است.»
او ادامه می‌دهد:«در سیل سال ۱۳۹۸ تعداد وام احداثی حوادث ۱۳ فقره و ۲۸فقره وام تعمیری حوادث و معیشتی حوادث ۲۰ فقره و بلاعوض احداثی به تعداد ۱۳ فقره پرونده و بلاعوض تعمیری ۳۰ فقره و بلاعوض معیشتی ۲۴ فقره و بلاعوض کمک اجاره بها ۲ فقره به مردم اعطا شده است. و همچنین در زلزله سال ۱۳۹۹ خلیلی ۱۷۸ فقره وام‌های بلاعوض(احداثی .کمک اجاره بها .معیشتی) یعنی هر خانواده متقاضی مبلغ ۲۵ میلیون تومان وام دریافت کردند. و همچنین طی ۷ سال اخیر به تعداد ۶۰۰ فقره تسهیلات طرح ویژه مسکن روستایی جهت ساخت و ساز متقاضیان به بانک‌های عامل معرفی شده‌اند.»